Look inside pdfγυροφέρνω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
γυροφέρνω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
γυροφέρνω πολλαχ. ᾿υροφέρνω Νάξ. (Ἀπύρανθ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ ἐπίρρ. γῦρο καὶ τοῦ ρ. φέρνω, περὶ τοῦ ὁπ. ὡς β΄ συνθετ. βλ. Γ. Χατζιδ., Ἀθηνᾶ 22 (1910), 252.
Σημασιολογία
Α) Ἀμτβ. 1) Περιέρχομαι κυκλικῶς, περιφέρομαι, τριγυρίζω πολλαχ. : Γυροφέρνουνε κάθε βράδυ οἱ γαμπροὶ κάτω ἀπὸ τὸ σπίτι της Ἀθῆν. Γιˬὰ νὰ γυροφέρνῃ αὐτὸς ἔτσι, κἄτι θὰ θέλῃ αὐτόθ. Γυροφέρνουνε ᾿κεῖ ᾿ς τὸ χωριˬὸ Πελοπν. (Μεσσην.) Γυροφέρνουνε κεῖν᾿ τὰ παλιˬόπαιδα ὅλη μέρα ᾿ς τὴ ρούγα καὶ δὲ ᾿συχάζουνε (ρούγα = γειτονιὰ) Πελοπν. (Γαργαλ.) 2) Περιστρέφομαι Πελοπν. (Λακεδ.) : Ἡ μεταξωτὴ φούντα ᾿ς τοῦ κεφαλιˬοῦ τὸ φεσάκι γυρόφερνε σὰν ἀλογονουρά. Β) Μετβ. 1) Περιέρχομαί τι, περιφέρομαι πέριξ τινὸς πολλαχ. : Γυροφέρνει ἡ ἀλεποῦ τὸ κοτέτσι πολλαχ. Τὴ γυροφέρνει καὶ θέλει νὰ τὴν παντρευτῇ πολλαχ. Μὲ γυροφέρνει ἡ Θανάσαινα γιˬὰ νὰ μὲ κάνῃ γαμπρὸ γιˬὰ τὴν κόρη της Πελοπν. (Γαργαλ.) Γίνε χανταβούλι ἀποδῶ χάμου καὶ μὴ μᾶς γυροφέρνῃς! (γίνε χανταβούλι = ἐξαφανίσου) αὐτόθ. Κάθε πρώτη τοῦ μηνὸς ὁ παπᾶς μας γυροφέρνει τὴν ἐνορία καὶ κάνει ἁγιασμὸ Ἀθῆν. || Φρ. Μὲ γυροφέρνει ἡ γρίππη (μὲ πολιορκεῖ) πολλαχ. || Ποίημ. Ἰσχνὴ καὶ τιποτένιˬα μιˬὰ ζωούλα, τὸ πιˬὸ ἀσθενικὸ τῆς γειτονιˬᾶς μου, παίζοντας μὲ γυρόφερνε μιˬὰ δούλα, περίγελο κιˬ αὐτὴ τῆς κατοικιˬᾶς μου Λ. Κυριαζ. εἰς Ἀνθολ. Η. Ἀποστολ., 177. 2) Περιφέρω, περιάγω τινὰ Κρήτ. : ᾿Σ οὕλους τσὶ γιˬατροὺς τσ᾿ Ἀθήνας καὶ τῶ Χανιˬῶ τὰ γυροφέρανε τὰ κοπέλιˬα καὶ τὰ γιˬατροπορέψανε. 3) Περιθάλπω, περιποιοῦμαι Πελοπν. (Κλειτορ.) : Θὰ τὸν μαζώξουν οἱ δικοί του τὸν ἄρρωστο καὶ θὰ τὸν γυροφέρουν. 4) Διευθετῶ τὰς ὑποθέσεις μου, ἐξοικονομῶ τὰ πρὸς τὸ ζῆν Πελοπν. (Γαργαλ. Κορινθ. Μάν. Μαργέλ Μεσσην. κ.ἀ.) : Πῶς τὶς γυροφέρνεις τὶς δουλειˬές σου; Κορινθ. Δὲ bορεῖ νὰ τὰ γυροφέρῃ Μάν. Καλὰ τὰ γυροφέρνει ἡ θε͜ιά μου. Ἔχει τὸ σιτάρι τσῆ χρονιˬᾶς της, κάνει καὶ τὸ λαδάκι ᾿πὸ τὶς ἐλίτσες της! Γαργαλ. Συνών. γυρίζω Α10.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
