ἁλωνάκι

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

ἁλωνάκι

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ουσιαστικό

Γένος

Ουδέτερο

Τυπολογία

ἁλωνάκι τό, κοιν. ἁλουνάκ΄βόρ. ἰδιώμ. ἁλωνάτσι ἐνιαχ. ἁλωνάτι Πελοπν. (Τρίκκ.)ἁωνάκι Θρᾁκ.(Ταϊφ.)ἁωνάτζι Τσακων.

Ετυμολογία

Ὑποκορ. τοῦ οὐσ. ἁλώνι διὰ τῆς καταλ. -άκι.

Σημασιολογία

1)Μικρὸν ἁλώνιον κοιν. καὶ Τσακων. 2)Μικρόν ἐπίπεδον μέρος ἐπὶ ἐδάφους πρανοῦς ἢ εἰς τὸ μέσον κλίμακος Πελοπν. (Ἀρκαδ.)Ἡ λ. καὶ ὡς τοπων. ὑπὸ τὸν τύπ. Ἁλωνάκι πολλαχ. Ἁλουνάκ’Ἤπ. Στερελλ. (Αἰτωλ.)Ἁλωνάκια πολλαχ. Ἁωνάκια Χίος. 3)Παιδιά, καθ΄ἣν τὰ παιδία κρατοῦνται διὰ τῶν χειρῶν σχηματίζοντα κύκλον καὶ κινοῦνται ὁτὲ μὲν πρὸς τὰ δεξιά, ὁτὲ δὲ πρὸς τὰ ἀριστερὰ καὶ ᾄδουν: γῦρο γῦρο τ΄ἁλωνάκι | τοῦ παππᾶ τὸ κουταλάκι Ἀμοργ. Ἐν. Τρικκ ἄδουν εἰς τὴν ἰδίαν παιδιάν: γῦρο γῦρο τ΄ἁλωνάτσι | τοῦ παππᾶ τὸ χουλι̮αράτι. 4)Παιδιὰ παιζομένη ὡς ἑξῆς. Ἐπὶ ἐδάφους ἐπιπέδου οἱ παῖκται διαγράφουν κύκλον καλούμενον ἁλωνάκι.Κατόπιν διαιροῦνται εἰς δύο ὁμάδας, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ μία εἰσέρχεται εἰς τὸν κύκλον, ἡ δὲ ἄλλη μένει ἐκτὸς αὐτοῦ. Εἶς τῶν παικτῶν τῆς ἐξωτερικῆς ὁμάδος ἔχω σφαῖραν κεκρυμμένη εἰς τὸν κόλπον προσπαθεῖ νὰ κτυπήσῃ μὲ αὐτὴν τινὰ τῶν ἐντὸς τοῦ κύκλου, ὁ δὲ ἑκάστοτε κτυπώμενος ἐξέρχεται.Ἐν ἀποτυχίᾳ τῆς βολῆς ἄλλος ἐκ τῶν ἔξω ἀντικαθιστᾷ τὸν βάλλοντα. Ἡ ἐντὸς τοῦ κύκλου ὁμὰς ἀντικαθιστᾷ τὴν ἐκτὸς αὐτοῦ, ἂν αὕτη κατορθώςῃ νὰ κτυπήση ὅλους τοὺς ἐντὸς Εὔβ. (Ἁγία Ἄνν.)β)Παιδιὰ παιζομένη ὡς ἑξῆς. Μαθήτριαι συμπλέκουσαι τὰς χεῖρας σχηματίζουν κύκλον λεγόμενον ἁλωνάκι. Μία παίκτρια ἐξερχομένη περιέρχεται τὸ ἁλωνάκιπροσπαθοῦσα νὰ κτυπήση μίαν τῶν εὑρισκομένων ἐντός. Τότε ἡ κτυπήσασα καὶ ἡ κτυπηθεῖσα τρέχουν κατ΄ἀντίστροφον διεύθυνσιν πέριξ τοῦ κύκλου προσπαθοῦσαι τίς νὰ εἰσέλθῃ καὶ νὰ καταλάβῃ τὴν θέσιν τῆς κτυπηθείσης. Ἡ ἀποτυχοῦσα συνεχίζει ἔξωθεν τὴν παιδιὰν ἐνιαχ. 5)Παιδιὰ παιζομένη ὡς ἑξῆς. Χαράσσεται ἐπὶ τοῦ ἐδάφους κύκλος ἔχων ἀκτῖνα περίπου 0,10-0,15 μ., ἐντὸς τοῦ ὁποίου βάλλουν οἱ παῖκται εἰς γραμμὴν ἢ σωρὸν ἰσάριθμα καρύδια. Ἔπειτα ἀπὸ ὡρισμένου σημείου ἀρχίζουν νὰ ρίπτουν πρὸς τὸν κύκλον ἄλλο καρύδιον μπάλλα καλούμενον ὁριζομένης δι΄ἰδιαιτέρου τρόπου τῆς σειρᾶς προτεραιότητος. Ὁ κατορθώνων νὰ ἐκβάλη ἐκτὸς τοῦ κύκλου καρύδια λαμβάνει αὐτὰ Πελοπν. (Γορτυν.)

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/