Look inside pdfγδαρτὸς
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
γδαρτὸς
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Επίθετο
Τυπολογία
γδαρτὸς ἐπίθ. πολλαχ. γδιˬαρτὸς Πελοπν. (Λεῦκτρ.) dειρτὲ Τσακων. (Πραστ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ θέμ. τοῦ ἀορ. τοῦ ρ. γδέρνω.Ἡ λ. καὶ εἰς τὸ Κρητικὸν ἆσμα τοῦ Δασκαλογιάννη (1786) στ. 798 (ἔκδ. Β. Λαούρδα): «γδαρτὸ νὰ τόνε κάμουσιν ἀμέσως διορίζει».
Σημασιολογία
1) Ἐπὶ σφαγίων, ἰδίᾳ ἐπὶ οἰκοσίτων χοίρων, ὁ ἐκδαρείς, ὁ διὰ τελείας ἐκδορᾶς ἀφαιρεθεὶς τὸ δέρμα πολλαχ. καὶ Τσακων. (Πραστ.): Νὰ κοιτάξῃς νὰ πάρῃς γδαρτὸ γουρουνόπουλο∙ τὸ μαδητὸ δὲν ψήνεται καλὰ ’Αθῆν. κ.ἀ. Τὸ γουρούνι τὸ κάναμε γδαρτό γιˬατὶ ἤτανε χοdρόπετσο Πελοπν. (Γαργαλ κ.ἀ.) Τὸ γουρούνι θὰ dὸ κάμωμε γδαρτὸ, γιˬατὶ μαδητὸ δὲ θὰ βράζη Πελοπν. (Κίτ. Μάν.) Τσουχτὸ ἤ γδαρτὸ θὰ dὸ κάμετε τὸ γουρούνι; (τσουχτό=ζεματιστὸ) Πελοπν. (Πλάτσ.) Γδιˬαρτὸ τὸ gάνανε τὸ χιˬοῦρο Πελοπν. (Λεῦκτρ.) Δέκα χρονῶ θά ’ν’ ἡ σκρόφα ’φτή∙ γδαρτὴ πρέπει νὰ τὴ gάνετε Νάξ. (’Απὺρανθ.) Ἅμα σφάξουν dὰ γρουλ-λιˬά, κάνουν dα γδαρτὰ γὴ μαδιστὰ (γρουλλιˬὰ=χοῖροι) Λειψ. Γδαρτὸ ἤ μαδ’τὸ; θὰ dοὺ κάνιτι φέτου τοὺ γρού; Εὔβ. (Ἄκρ. κ.ἀ.) Πῶς θὰ dοὺ φκε͜ιά’ῃς τοὺ γουρ’νόπ’λου, γδαρτὸ ἢ μαδ’τό; Στερελλ. (Αἰτωλ. κ.ἀ.) Ἐρέκα τὸ βάννε dειρτὲ τὰν οὕρα ᾿ ἐζάκα (εὐρῇκα τὸ ἀρνὶ γδαρμένο τὴν ὥρα ποὺ ἐπῆγα) Τσακων. (Πραστ.) Ἔκι θέου χιˬοῦρε dειρτέ (ἤθελε χοῖρον γδαρτόν) αὐτόθ. β) Τὸ οὐδ. ὡς οὐσ. (κατὰ παράλειψιν τοῦ οὐσ. γουρούνι), ὁ ἐκδεδαρμένος χοῖρος Πελοπν. (Κίτ. Λεῦκτρ. Οἴτυλ. κ.ἀ. ): Δῶσ᾽ μου ἕνα κομμάτι ἀπὸ τὸ γδαρτὸ καὶ ὄχι ἀπὸ τὸ μαδητὸ Κίτ. Λεῦκτρ. Οἴτυλ. 2) Μεταφ., ὁ οἱονεὶ ἐκδερόμενος ἤ ἄξιος νὰ ἐκδαρῇ πρὸς τιμωρίαν Μῇλ. Πελοπν. (Γαργαλ. κ.ἀ.) Στερελλ (Αἰτωλ. κ.ἀ.) κ.ἀ.: Θὰ σὲ κάμω γδαρτὸ ἀπὸ τὸ ξύλο Μῇλ. Ἅμα μοῦ πέσῃ ’ς τὰ χέριˬα, θὰ σοῦ τὸ gάνω γδαρτόνε Πελοπν. (Γαργαλ.) Ἔπριπι νὰ πάῃ γδαρτὴ αὐτεί’ μὶ τὴ b’τανιˬὰ πὄκαμι! Στερελλ. (Αἰτωλ) Πβ. γδέρνω 3.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
