Look inside pdfἀναχαιτώνω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀναχαιτώνω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
ἀναχαιτώνω Κάρπ.(᾿Ελυμπ.) ἀναχαιτζώνω Κρήτ. ἀναχαιντρώνω Ρόδ.-Λεξ. Βλαστ. 495 Πρω.(λ. ἀναχεντρώνω) Δημητρ. ἀναχαιdρώνω Κρήτ. Νάξ. Παρ ἀναχαντρώνω Κύθηρ. ἀναχαντρώνου Εὔβ. (Κάρυστ.) ἀναχαιdρώνω Κέως ἀναχατζώνω Κρήτ. ἀνεχαιdρώνω Θήρ. Α.Κρήτ. (Ἔμπαρ. Σητ. κ. ἀ.) Ναξ (Ἀπύρανθ.) Παρ. (Λεῦκ.) ἀνεχατζώνω Α. Κρήτ. ἀνεχυτώνω Κάρπ. Χίος ᾽νεχαιντρών-νω Ροδ. ᾽νεχαιdρώνω Α.Κρήτ. (Σητ.) ᾿νεχυdρώνω Μύκ. Μέσ ἀναχαdρώνομαι Τῆν. ἀνηχαιντρώνομαι Φολέγ. ’νεχαιτζώνομαι Ἴων. (Κρήν.)
Ετυμολογία
᾿Εκ τῆς προθ. ἀνὰ καὶ τοῦ ρ. χαιτώνω. Οἱ τύπ. ἀναχαιτζώνω καὶ ἀνεχυτώνω διὰ τὸ χαίτζα καὶ χύτη παρὰ τὸ χαίτη. Οἱ τύπ. ἀναχαιντρώνω καὶ ἀναχαντρώνω κατά τινα παρετυμ. Ὁ ΣΞανθουδ. ἐν Ἐρωτοκρ. 493 εἰκάζει περὶ τοῦ ἀναχαιντρώνω παρετυμ. πρὸς τὸ ὄχεντρα. Ὁ τύπ. οὗτος καὶ ἐν ᾿Ερωτοκρ. Δ 1034 «καταχτυποῦ τὰ δόντια ντου καὶ τὸ κορμὶ σφαράσσει ἀναχαιντρώνουν τὰ μαλλιὰ καὶ τρέχει νὰ τὸ πιάσῃ».
Σημασιολογία
1) Ἀνορθοῦνται αἱ τρίχες τοῦ σώματός μου ἔνθ᾽ ἀν. : Ἐνεχαίτωσεν ὁ κάττης Κάρπ. (Ἔλυμπ.) Ἅμα εἶδε ὁ κάττης τό σκύλλο ἀνεχαίdρωσε Θήρ. ᾿Αναχαιντρώνουν τὰ μαλλιˬὰ Λεξ. Βλαστ 495. ’Ενεχαίdρωοαν τὰ μαλλιˬά του Κρήτ. Τ᾿ ἄλογο εἶχε ἄνεχαιdρωμένη τὴ σγούρδα του Θήρ. Συνών. ἰδ. ἐν λ. ἀνατριχιˬάζω 1. 2) Ἀρχίζω νὰ αίσθάνομαι ρῖγος ἐξ ἀδιαθεσίας ἢ ψύχους, φρίττω Καρπ. Συνων ἰδ. ἑν λ. ἀναχαιτιˬάζω 2. 3) Εἶμαι ἔτοιμος νὰ ὄρμήσω κατά τινος, ἐξαγριώνομαι, ἀνταπειλῶ Α.Κρήτ. (Ἔπαρ. Σητ κ. ἀ.) Κύθηρ. Νάξ. Ροδ Τῆν. Φολέγ. Χίος: Δὲ σοῦ ’φταιξα ᾿γὼ καὶ μὴν ἀνεχαιdρώνῃς! Ἔμπαρ. Ἔγλάκαν ἀνεχαιdρωμένος γιˬὰ νὰ τοῦ χτυπήσῃ αὐτόθ. Μὴν ἀνεχαιdρώνῃς καὶ δὲ θὰ λέω γιˬὰ σένα Σητ. Δὲ τὸν ξανάδα ἐτσὰ ᾿νεχαια'ρωμε’νο αὐτοῦ ᾽Νεχαιντρών-νει πάνω μου σὰ τό φί (φίδι) Ρόδ. Πβ. ἀναματσώνω Α1 καὶ Β 1, ἀνατσουλώνω 2, ἀναχαχαλώνω 3. 4) Θρασύνομαι ἀμυνόμενος, ἀνθίσταμαι, ἀντιλέγω Κρήτ. 5) Κινοῦμαι μετὰ σφοδρᾶς ἐπιθυμίας πρός τι, ἐκτείνομαι διὰ νὰ φθάσω ἢ ἴδω τι Κρήτ. Τῆν.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
