Look inside pdfἀναχάσκω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀναχάσκω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
ἀναχάσκω Πελοπν. (Λακων. Μάν.)-Λεξ. Περιδ. Μ. Ἐγκυκλ. Ἐλευθερουδ. Πρω. Δημητρ. ἀναχασκίζω Θήρ. Δ.Κρήτ. Κύθηρ. Πελοπν. (Λακων. Μάν.)-ΚΠασαγιάνν. Μοσκ. 28-Λεξ. Πρω. Δημητρ. ἀνεχασκίζω Θήρ. Α.Κρήτ. Νάξ. (Ἀπύρανθ.)-Λεξ. Δημητρ. ᾿ναχάσκω Συμ ᾿νεχασκίζω Κασ Νάξ. (᾿Απύρανθ.) Μέσ ἀναχασκίζομαι Πελοπν. (᾿Ολυμπ.)
Ετυμολογία
Τὸ ἀρχ. ἀναχάσκω=ἀνοίγω μεγάλως τὸ στόμα. Τὸ ἀναχασκίζω, ὅπερ καὶ ἐν Ἐρωττοκρ. Γ. 919 (ἔκδ. ΣΞαν θουδ.) «ὡς ἐνεχάσκισε νὰ πῇ τὴν προξενε͜ιὰ τοῦ γάμου», κατὰ τὸ ἁπλοῦν χασκίζω παρὰ τὸ χἀσκω ᾿Ιδ. ΓΧατζιδ. ΜΝΕ 1,298.
Σημασιολογία
1)Ἀνοίγω ὀλίγον, ὑπανοίγω τι Πελοπν(Λακων Μάν.) : ’Αναχάσκισε τὴν πόρτα-τὸ πανεθύρι νὰ μπῇ ἀέρας. Συνών. ἀναχαράζω Α 1. 2) Ἐνεργ. καὶ μέσ. ἀνοίγω τὸ στόμα, χάσκω ἔνθ’ ἀν.: Ἀνεχάσκισε νὰ σοῦ δώσ’ ὁ παππᾶς τὀ κουταλάκι Κρήτ. ᾿Ανεχάσκισε νὰ τοῦ βάλ’ ὁ παππᾶς τό μεταλαβάνει (τὴν λαβίδα τῆς μεταλήψεως) αὐτοθ. Ἀναχάσκισα νὰ μοῦ δώσῃ τὀ κινίνο Λακων. Ἅμ’ ἀναχασκίσῃς, ξέρω τί θὰ μοῦ πῇς αὐτοθ. ’Αναχασκίζει νὰ τὸ πῇ Κύθηρ. Μὴ λάχῃ κιˬ ἀνεχασκίσῃς καὶ πῇς κακὸ; Θήρ. ᾿Ενεχάσκισε δυˬὸ τρεῖς φορὲς κιˬ ἀπόι ἐπαράδωκε (ἔπειτα ἀπέθανε) Κρήτ. Τὸ βόιδι ψυχορραγῶντας ἀναχάσκιζε ΚΠασαγιἀνν. ἔνθ’ ἀν. Ἀναχασκίστηκε δυˬὸ τρεῖς φορὲς κ᾽ ἐξεψύχισε Ὀλυμπ. ǁ Αἴνιγμ. Ἀναχασκίζ’ ὁ μαλλιˬαρός καὶ bαίν’ ὁ θυμωμένος (ὁ ἀσκὸς πληρούμενος οἴνου) Κρήτ. ǁ ᾎσμ. Ἄ ᾽νεχασκίσῃς καὶ μοῦ πῇς πῶς θέλεις καππελλῖνο, βίω σου μιˬὰ κατάσταυρα κιˬ ὀλόdρετη σ᾿ ἀφίνω (βίω=δίδω, κατάσταυρα=εἰς τὸ μέτωπον, ὀλόdρετη=ὁλόιση) Κάσ. Συνων ἀναχαίνω 1, χάσκω. 3) Χασμῶμαι Πελοπν.(Λακων.)Σύμ.Συνων ἰδ. ἐν λ. ἀναχαίνω 4. 4)᾿Αναφέρω, μνημονεύω τι Θήρ.: Μὴ dύχῃ καὶ τοῦ ἀνιχασκίσῃς τίοτις, γιˬατὶ ἐσὺ τὸ ξέρεις! Συνων ἰδ. ἐν. λ. ἀναφέρνω Β 3. 5) Ἀρχίζω νὰ λέγω τι Νάξ. (Ἀπύρανθ.): Ἀπάνω ποῦ τὸ ᾿νεχάσκισα, τὸ μετάνο͜ιωσα πάλι καὶ δὲ dό ’πα. Ἀνεχασκισμένο μοῦ ’ χε τὴν ἄλλη βολά ἕνα λόο, μὰ δὲ dόνε ξετέλε͜ιωσε. Δὲ dό ’χ’ ἀνεχασκισμένο ἀκόμα κιˬ ἐπόπηρέ με καὶ δέ μ' ἔφηκε νὰ τὸ τελειώσω.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
