Look inside pdfἀσπράδι
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀσπράδι
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Ουδέτερο
Τυπολογία
ἀσπράδι τό, ἀσπράδιν Λυκ. (Λιβύσσ.) Χίος κ.ἀ. ἀσπράδι σύνηθ. ἀσπράδ’ βόρ. ἰδιώμ. καὶ Πόντ. (Τραπ.) ἀσπάρδ’ Προπ. (Ἀρτάκ.) ἀσπράι Κάλυμν.
Ετυμολογία
᾿Εκ τοῦ ἑπιθ. ἄσπρος καὶ τῆς καταλ –άδι. Ἡ λ. καὶ ἐν Ἐπαίν. γυναικ. 403, 892 (ἔκδ. KKrumbacher). Ὁ τύπ. ἀσπράδιν καὶ ἐν χειρογρὰφῳ Ἄθω τοῦ ἔτους 1613 καὶ παρὰ Δουκ.
Σημασιολογία
1) Λευκὸν ἢ λευκόχρουν σημεῖον σύνηθ.: Τὸ παννὶ εἶναι γεμᾶτο ἀσπράδιˬα. Τὰ νύχιˬα σου ἔχουν ἀσπράδιˬα. Κόττα μ᾿ ἕνα ἀσπράδι ᾿ς τὴ ράχι σύνηθ. ᾿Ετούτη ἡ φέττα ἔχει ἀσπράδι (μέρος τεφρόχρουν ἐκ σήψεως. Φέττα=τεμάχιον ξύλου προωρισμένον νὰ γίνῃ δούγα βαρελλίου) Ἀθῆν. Συνών. ἀσπράδα 1β, ἀσπρίδι Ι, ἀσπριλάδι 1. β) Τὸ νεφέλιον τοῦ κερατοειδοῦς χιτῶνος τοῦ ὄφθαλμοῦ πολλαχ. Ἡ σημ. καὶ ἐν χειρογράφῳ Ἄθω τοῦ 1613 «ἡ κόρη τοῦ ὀφθαλμοῦ ἔχει ὰσπρὰδιν». Συνων ἰδ. ἐν λ. ἀσπράδα 1 γ. 2) Τὸ λεύκωμα τοῦ ᾠοῦ σύνηθ. καὶ Πόντ. (Τραπ.): Μ’ ἀρέσει τ᾽ ἀσπράδι σύνηθ. Τ᾽ ᾠβγοῦ τ᾿ ἀσπράδ’ Τραπ. Συνών. ἀσπρίδα 2, ἀσπρίδι 2, ἀσπριλάδι 2. 3) Ὁ σκληρωτικὸς χιτὼν τοῦ ὀφθαλμοῦ πολλαχ.: Τ’ ἀσπράδι τοῦ ματιˬοῦ πολλαχ. Τ᾿ ἀσπράι τοῦ μαγγιˬοῦ Κάλυμν. Φρ. Κοιτάζει μὲ τ’ ἀσπράδι τοῦ ματιοῦ (προσβλέπει ὀργίλως ἢ μετὰ μίσους) πολλαχ. Τηράει μὲ τ᾿ ἀσπράδι τοῦ ματίˬου (συνών. τῇ προηγουμένῃ) Μεγαρ || Ποίημ. Ἕνα δάκρυ ἐνότιζε τ’ ἀπράδι τοῦ ματιˬοῦ του ΑΒαλαωρ. Ἔργα 3, 351. Συνων. ἀσπράδα 2. 4) Τὸ ψιμύθιον, ὁ λευκὸς ἀνθρακικὸς μόλυβδος πολλαχ. Ἡ σημ. καὶ ἐν ᾿Επαίν. γυναικ. ἔνθ’ ἀν. «νὰ φτε͜ιαστῶ μὲ κοκκινάδι | οὔδε μὲ δαμὶν ἀσπράδι». 5) Τὸ λίπος τοῦ κρέατος Πελοπν (Μάν. κ.ἀ.) Συνών. ἀσπρᾶδο (ἰδ. ἀσπρᾶτος 2), ξύγκι. 6) Εἶδος σταφυλῆς λευκοῦ χρώματος Κύθν. Μύκ. Πελοπν. (Κορινθ.) Τῆν. κ.ἀ. 7) Ἀσπραδάκι 2, ὃ ἰδ., Πελοπν. (Μάν.): Τὸ κουκούλλι μας εἶναι ἀσπράδι ἀκόμα. 8) Ἐν τῷ πληθ. ἀσπράδια, τὰ χρήματα Μακεδ.: ᾎσμ. Κάνταν κουντὸς λουγάριˬαζι, τ᾽ ἀσπράδιˬα δὲν τοὺν φτάνουν. Συνών. ἄσπρα (ἰδ. ἄσπρος).
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
