Look inside pdfδαγκάνα
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
δαγκάνα
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Θηλυκό
Τυπολογία
δαγκάνα ἡ, Ἐλαφόν. Ἤπ. (Κουκούλ.) Μακεδ. (Δασοχώρ.) Μῆλ. Πελοπν. (Μεγαλοχ. Μονεμβασ.) Πόρ. Στερελλ. (Αἰτωλ. Ἀκαρναν. Ἀστακ. Γαλαξ. Φθιῶτ. Φωκ.) κ.ἀ.-Δ. Λουκοπ., Νεοελλην. Μυθολ., 79-Ν. Ἑστ. 12, 876-Λεξ. Βλαστ., 435 δαgάνα Ἀντίπαξ. Ἐρεικ. Κέρκ. Κρήτ. (Χαν. κ.ἀ.) Μύκ. Παξ. Πελοπν. (Λεῦκτρ. Λίμπερδ.) Σάμ. (Ἅγιος Κωνσταντ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ ρ. δαγκάνω.
Σημασιολογία
1) Ἑκατέρα τῶν χηλῶν τοῦ θαλασσίου καὶ ποταμίου καρκίνου, τοῦ ἀστακοῦ, τοῦ χερσαίου σκορπίου καὶ τῶν ἀραχνῶν Ἀντίπαξ Ἐρεικ. Ἤπ. (Κουκούλ.) Κέρκ. Μακεδ. (Δασοχώρ.) Μῆλ. Μύκ. Παξ. Πελοπν. (Λίμπερδ. Λεῦκτρ. Μεγαλοχ. Μονεμβασ.) Πόρ. Σάμ. (Ἅγιος Κωνσταντ.) Στερελλ. (Αἰτωλ. Ἀκαρναν. Ἀστακ. Γαλαξ.) - Δ. Λουκοπ., ἔνθ᾿ ἀν. - Λεξ. Βλαστ. 435: Ἡ δαγκάνα τοῦ κάβουρα Μονεμβασ. Ἕνας καραβίδαρος μὲ δυˬὸ δαgάνες θεόρατες ἐπιˬάστηκε ᾿ς τὸ παραγάδι τοῦ Τραbούκου Ἐρεικ. Ἡ καψαλήθρα ἔ᾿ δαγκάνις ἀποὺ πίσου κὶ τσιˬουμπάει, ἀλλὰ δὲν σ᾿ κά᾿ κακὸ (καψαλήθρα = σκολόπενδρα) Δασοχώρ. Ἔχουνε οἱ μαλλιˬαροὶ κάβουρες μιˬὰ δαγκάνα, κιˬ ἅμα σὲ δαγκώσῃ, χάθηκες Ἐλαφόν. Οὑ κάβ᾿ρας ἀπό᾿σι τ᾿ς δαγκάνις του, σὰν κουτᾷς, πιˬάσ᾿ τουν Αἰτωλ. Κάποιος κάβουρας ἦταν κοντά του, ἔκοβε μὲ τὶς δαγκάνες του σάρκες ἀπὸ τὸ ψόφιˬο φίδι καὶ τὶς κατάπινε Δ. Λουκοπ., ἔνθ᾿ ἀν. Συνών. δαγκανάρι 1, δαγκάνι, δαγκανιˬάρης 3, δαγκανούρα 1, δαγκανούρι, δαγκούνα 1, καβουροτσιμπίδα, τσιμπίδα, χαλί, χαχάλι. 2) Ἡ μυοπαγὶς Κρητ. (Χαν. κ.ἀ.) Πελοπν. : Φάε σὺ πρῶτα νὰ σὲ ἰδῶ, γιˬατὶ ἐγὼ δὲ gατέχω νὰ τὸ πάρω ἀποὺ τὴ δαgάνα (ἐκ παραμυθ., λέγει ὁ οἰκοδίαιτος μῦς πρὸς τὸν ἀγροδίαιτον) Κρήτ. Συνών. δόκανο, κατσούλα, ξυλοκατσούλα, ποντικοδόκανο, ποντικοπαγίδα, ποντικοπιˬάστρα, φάκα. 3) Ξύλινος μοχλὸς πρὸς τιθάσευσιν τῶν ὑποζυγίων κατὰ τὸ πετάλωμα Στερελλ. (Αἰτωλ. Ἀκαρναν. Φθιῶτ. Φωκ.) 4) Μεταφ., ἡ λύπη, η στενοχωρία Ν. Ἑστ., ἔνθ᾿ ἀν.: Ἀνήλεη δαγκάνα τῆς ἔσφιγγε τὴν καρδιˬά.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
