Look inside pdfαὐλὸς
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
αὐλὸς
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Αρσενικό
Τυπολογία
αὐλὸς ὁ, Ἰκαρ. Ἰων. (Κρήν.) Κορσ. Κρήτ. Κύπρ. Πελοπν. (Βούρβουρ. Λακεδ. Λακων. Μάν. Τρίπ.) Σῦρ. Τῆν. κ.ἀ. αὐλὲ Τσακων. ναυλὸς Ἰκαρ.
Χρονολόγηση
Αρχαίο
Ετυμολογία
Τὸ ἀρχ. οὐσ. αὐλός. Τὸ ναυλὸς ἐκ τῆς αἰτιατ. τὸν αὐλόν, ὅθεν τὸ ναυλός, καθὼς καὶ αὐλὴ-ναυλὴ κττ.
Σημασιολογία
1)Ἡ φλογέρα τῶν ποιμένων, ἡ σύριγξ Τσακων. Ἡ σημ. καὶ ἀρχ. 2)Ὁ σωλὴν τοῦ ἀποστακτικοῦ ἄμβυκος ὁ διὰ τοῦ ψυγείου διερχόμενος Ἰων. (Κρήν.) Σῦρ. Τῆν. β)Ὁ σιδηροῦς σωλὴν τοῦ φυσητῆρος ὁ φθάνων μέχρι τῆς πυρᾶς Κρήτ. γ)Σωλὴν ἐν γένει ᾿Ικαρ. 3)Ἡ ὀπὴ εἰς τὴν ὁποίαν προσαρμόζεται ὁ μετὰ διακόπτου σωλὴν τῶν οἰνοφόρων βυτίων διὰ τοῦ ὁποίου ἀντλεῖται οἶνος Πελοπν. (Τρίπ.): Ὁ ἀπάνω-ὁ κάτω αὐλὸς τοῦ βαγενιˬοῦ. || Φρ. Ἔγινε αὐλὸς (ἐπὶ μεθυσθέντος καθ’ ὑπερβολὴν καὶ οἱονεὶ διαβρόχου ἐξ οἴνου καταστάντος, συνών. φρ. ἔγινε στουππί). β)Ἡ ὀπὴ τῆς βάσεως τοῦ βαγενιοῦ τοῦ μυλῶνος ἐπὶ τῆς ὁποίας προσαρμόζεται τὸ προχώνι Πελοπν. (Βούρβουρ.) γ)Ὁλόκληρος ἡ λιθίνη βάσις τοῦ βαγενιοῦ Πελοπν. (Βούρβουρ.) Συνών. κολοβάγενο. 4)Τὸ ἔμβολον διὰ τοῦ ὁποίου φράσσεται ἡ ὀπὴ τῶν βυτίων, ὁ πίρος τοῦ βαγενιˬοῦ Πελοπν. (Βούρβουρ.) 5)Τὸ μεθ’ ὁρμῆς ἐκπηδῶν ὑγρὸν ἀπὸ οἱασδήποτε ὀπῆς Πελοπν. (Βούρβουρ.): Ἔσπασε ἡ βαρέλλα καὶ πέταξε ἕναν αὐλό. Κόπηκε νιˬὰ φλέβα του καὶ πάαινε τὸ αἷμ’ αὐλός. 6)Αὖλαξ Κορσ. β)Ὀχετὸς διὰ τοῦ ὁποίου φέρεται τὸ ὕδωρ εἰς τὴν δεξαμενὴν τοῦ μύλου Πελοπν. (Λακων.) Συνών. λούκι, μυλαύλακο. γ)Αὖλαξ τῆς στέγης ἡ σχηματιζομένη ἐκ τῶν κεράμων τῶν δεχομένων τὸ ὕδωρ ἐν ἀντιθέσει πρὸς τοὺς κατὰ τὴν κυρτὴν ἐπιφάνειαν τοποθετημένους Πελοπν. (Λακων.) 7)Ὁ προέχων κοῖλος λίθος τῆς κρήνης ἀπὸ τοῦ ὁποίου ἐκρέει τὸ ὕδωρ Πελοπν. (Λακεδ. Μάν.): Πίνει ἀπὸ τὸν αὐλὸ τῆς βρύσις Μάν. 8)Ὁ καυλὸς τῶν λαχάνων Κύπρ. 9)Τὸ ἀνδρικὸν αἰδοῖον Τσακων. Ἡ σημ. καὶ ἐν 'Ιατροσοφίῳ τοῦ, 16ου αἰῶνος «ὅταν τρώγῃ τὸν ἄνθρωπον ὁ αὐλός του ἀπὸ δριμύτητος εἰς ἀκροβυστίαν». ᾿Ιδ. Ἀθηνᾶν 43 (1931) 164.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
