ἀπόθεν

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

ἀπόθεν

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Επίρρημα

Τυπολογία

ἀπόθεν ἐπιρρ. Πόντ (Κερασ. Τραπ. κ.ἀ.) ἀπόθε Πόντ. (’Αμισ. Κολων. Οἰν Ὄφ. Σούρμ. Τραπ. Χαλδ κ.ἀ.) ἀπούθεν Πόντ. (᾿Αμισ.) ἀπούθε Πόντ. (᾽Αμισ. Ὄφ.)

Χρονολόγηση

Μεσαιωνικό

Ετυμολογία

Τὸ μεσν. ἐπίρρ. ἀπόθεν, ὁ ἐκ τῆς προθ. ἀπὸ καὶ τοῦ ἐπιρρ. ὅθεν κατὰ πλεονασμὸν συνεκφερομένων συνεπικουρήσαντος πιθανῶς καὶ τοῦ ἐπιρρ. ὁπόθεν. Πβ. Βέλθανδρ. καὶ Χρυσάντζ. στ. 1255 (ἔκδ. ΔΜαυροφρύδ. σ. 254) «τοὺς τόπους νὰ γυρεύσωμεν ἀπόθεν νὰ εὑροῦμεν | υἱὸν αὐτοῦ τὸν δεύτερον τοῦ ἄνακτος ἐκείνου». Περὶ τῆς λ. ἰδ. ἌνθΠαπαδόπ. ἐν ᾽Αθηνᾷ 29 (1917) Λεξικογρ. ᾿Αρχ. 123 κἑξ. Κατὰ DOekonomides Lautlehre des Pont. 5 καὶ 18 ὁσάκις τὸ ἐπίρρ. κεῖται ἐπὶ στάσεως πρόκειται τὸ ἀρχ. ἐπίρρ. ὁπόθι.

Σημασιολογία

1) Τοπικῶς (α) Ἐπὶ κινήσεως ἀπὸ τόπου, ὅθεν, ὁπόθεν, ἐξ οὗ μέρους Πόντ. (’Αμισ. Κερασ. Ὄφ. Σούρμ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.): ᾿Εγὼ ἔρθα ἀπεκεῖ, ἀπόθεν ἔρθες κ᾽ ἐσὺ Τραπ. Δέβα κιˬ ἀπόθεν ἔρθες (φύγε ὅθεν ἦλθες) Χαλδ. Ἄς πάῃ ἀπόθεν ἔρθεν αὐτόθ. Ἄς πάμε ἐκεῖ ᾽ς σὸ μέρος ἀπούθε ἐκέρδισες παράδες γιˬὰ νὰ κερδίζω ἐγὼ πάλ’ Ὄφ. || Παροιμ. Ὁ κύλλον ἀπόθεν τρώει ὑλάζ’ (ὁ σκύλλος γαβγίζει ἐκεῖ ὅθεν τρέφεται. ’Επὶ εὐγνωμόνων ἢ κολάκων ἐπαινούντων τὸν εὐεργέτην) Τραπ. || ᾎσμ. ᾿Οπίσ᾽ ὀπίσ’, νὲ λυγερέ, ὀπίσ’ κιˬ ἀπόθεν ἔρθες (νὲ=επιφών. κλητικὸν) αὐτόθ. (β) Ἐπὶ στάσεως ἐν τόπῳ, ὅπου Πόντ. (Ὄφ. κ.ἀ.): ᾿Απόθε ἐμένανε (ἔνθα διέμενον) Ὄφ. Στέκω ἀπόθε στέτεις τ’ ἐσὺ αὐτόθ. Ἡ σημ. αὕτη καὶ παρὰ Βελθάνδρ. καὶ Χρυσάντζ. ἔνθ᾽ ἀν. (γ) Ἐπὶ κινήσεως εἰς τόπον, ἐκεῖ ἔνθα, ἐκεῖ ὅπου Πόντ. (Ὄφ. κ.ἀ.): ’Απόθε πάς νὰ μὴ κλώκεσαι! (ἐκεῖ ὅπου πηγαίνεις νὰ μὴ ἐπιστρέψῃς! Συνών. φρ. νὰ πᾶς ’ς τὸν ἀγύριστο! ’Αρὰ) Ὄφ. Συνών. ὅθε, ὅπου. 2) Χρονικῶς ἐν τῇ φρ. ἀπόθεν κιˬ ἀποκεῖθεν κατὰ τὰς διαφόρους ὥρας χρονικῆς τινος περιόδου Πόντ.: ᾎσμ. ίλ ἔφαγα τὴν πιρνήν, μύρ τὸ μεσημέρι κιˬ ἄλλα σαρανταδώδεκα ἀπόθεν κιˬ ἀπεκεῖθεν.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/