Look inside pdfἀπόλογος
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀπόλογος
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Αρσενικό
Τυπολογία
ἀπόλογος ὁ, Ἤπ. ἀπόλουγους Λέσβ. ἀπόλοος Κύπρ. ἀπήλογος Βιθυν. Δαρδαν. Εὔβ. (Κάρυστ) Κρήτ. (Κατσιδ. Μεραμβ. κ.ἀ.) Μέγαρ. Προπ. (Κύζ.) ἀπήλουγους Θεσσ. (Ζαγορ.) Ἴμβρ. Μακεδ. ἀπόλογο τό, Καππ. (Τελμ.) ἀπόλουγου Σάμ. 'πόλογο Καππ. (Σινασσ.) ἀπήλογο Μακεδ. (Καστορ.) ἀπήλοο Νάξ. (Ἀπύρανθ.) ἀπήλογου Α.Ρουμελ. (Στενήμαχ.)
Ετυμολογία
Τὸ ἀρχ. οὐσ. ἀπόλογος. Πβ. Lex. Vindobon (ἔκδ. ANauck) 23,15 «ἀπόλογος ἡ ἀπολογία. Κύπριος. ὁποῖον ἄν σαυτοῦ τὸν ἀπόλογον δώσεις».
Σημασιολογία
1) Ἀπολογία Ἤπ. Καππ. (Σινασσ. Τελμ.) Κρήτ. (Κατσιδ. Μεραμβ. κ.ἀ.): ᾎσμ. Κόρη μ’, ἂν ἔρτ’ ὁ Κωσταντῆς, τί ᾿πόλογο νὰ δώκω; Σινασσ. 2) Ἀπόκρισις, ἀπάντησις Ἤπ. Κύπρ. Μακεδ. κ.ἀ.: Ἔκανε νὰ ρωτήσῃ τὴν ψυχή του κιˬ ἀποεκεἴ κἀμμιˬὰ φωνὴ δὲν τὄδινε ἀπόλογο Ἤπ. Ἡ Φρ. Οὑ λόγους φέρ’ ἀπήλουγου (ἐπὶ τῶν μετὰ τραχύτητος λεγομένων) Μακεδ. Ὁ λόος θέλει ἀπόλοον (συνών. τῇ προηγουμένῃ) Κύπρ. 3) Ὁ τελευταῖος λεγόμενος λόγος, ἀπόφασις περί τινος Λέσβ. β) Ὁ ὕστατος τοῦ ἀποθνῄσκοντος λόγος, ἀποχαιρετισμός, παραγγελία κττ., μόνον ἐπὶ ἀρᾶς Α.Ρουμελ. (Στενήμαχ) Βιθυν. Δαρδαν. Ἤπ. Θεσσ. (Ζαγορ.) Ἴμβρ. Μακεδ. (Καστορ.) Μέγαρ. Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Προπ. (Κύζ) Σάμ.: Φρ. Νὰ πῇς τὸν ἀπήλογο! (ν᾿ ἀποθάνῃς) Βιθυν. Δαρδαν. Ἤπ. Κύζ. κ.ἀ. Τί λέτε αὐτοῦ; -Λέμε τὸν ἀπήλογο (εἰρων.) Ἤπ. Λησμονηθείσης τῆς σημασίας τῆς λέξεως ἡ ἀνωτέρω φρ. λέγεται ἁπλῶς μετὰ σημ. ἀρατικῆς: Νὰ σ᾿ πῇ τ᾽ ἀπόλουγου! Σάμ. Νὰ σὶ ’πῇ τ᾿ ἀπήλογου! Στενήμαχ. Ἔ, ποῦ νὰ σοῦ πῇ τ᾽ ἀπήλοο! πῶς δὲ βαστᾷς τίοτα μέσα σου! Ἀπύρανθ. Νὰ σοῦ πῇ ἀπήλογος! Μέγαρ. Νὰ φάῃ τοὺν ἀπήλουγου! (ἐπὶ λαιμάργου. Συνών. φρ. νὰ φάῃ τὸν περίδρομο) Ζαγορ. 4)Λόγος ἀρατικός, ἰδίᾳ κακὸς Κρήτ. (Μεραμβ.): Ἄ δὲν ἥλεγες ἐσὺ τὸν ἀπήλογο, δὲν ἤθελα gρεμιστῆ (δηλ. εἶπες σὺ ἃς γκρεμιστῇ). 5) Λέξις ἢ φράσις ἐντυπωσιακὴ Κρήτ. (Κατσιδ.): Εἴπενε, ἂχ καηˬμένε, καὶ τὸ πήρανε ἀπήλογο καὶ τὸ λένε. Ἐπήρανε τὰ λόγιˬα dου ἀπήλογο καὶ τὰ βάλανε ᾿ς τὸ χωριˬὸ (καὶ τὰ διέδωσαν).
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
