ἀκρόδωμα

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

ἀκρόδωμα

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ουσιαστικό

Γένος

Ουδέτερο

Τυπολογία

ἀκρόδωμα τό, Καππ. (Σινασσ. κ. ἀ.) Σίφν κ. ἀ. ἀκρόδουμα Σάμ. κ. ἀ. ἀκρόdωμα Καππ. (᾿Αραβάν.) ἀκροδῶμα Καππ. (᾿Αραβάν.) ᾽κρόδωμα Ἄνδρ. Εὔβ. (Κάρυστ.) Θήρ. Καππ. (᾽Ανακ. Φερτ. κ. ἀ.) Κέως Κύθν. Νάξ. Πάρ. Σίφν. Σύμ. Σῦρ Τῆλ. Τῆν. κ. ἀ. ᾿κρόδωμαν Κύπρ. ᾿κρόωμαν Κύπρ. ᾿κρόμαν Κύπρ. ᾽κρόμα Ρόδ ᾿κρόδρωμα Κύθν. ᾿κόρδωμα Σίφν. Σύμ. κ. ἀ. ᾽κρόδιμα Καππ. (᾽Ανακ.) ᾿κριόδουμα Λέσβ.

Ετυμολογία

᾿Εκ τοῦ ἐπιθ. ἄκρος καὶ τοῦ οὐσ. δῶμα. Ὁ τύπ. ᾿κριˬόδουμα κατ’ ἐπίδρασιν τοῦ οὐσ. ἄκριˬα.

Σημασιολογία

1) Τὸ ἐξέχον ἀνώτατον μέρος τῶν τοίχων οἰκίας, τὸ ἄκρον τοῦ δώματος ἔνθ᾽ ἀν.: Εὐτὴ ἡ πέτρα δὲν κάνει γιˬὰ ᾿κρόδωμα Σῦρ. ᾿΄Ηπεσε ἕνα ᾿κρόδωμα καὶ μοῦ ᾿σπασε τὴν κεφαλὴ αὐτόθ. Στάσ-σει νερὸν ’ποῦ τὸ κρόωμαν Κύπρ. Ἔπ-πεσεν ἕναν κομ-μάτιν ’ποῦ τὸ ᾿κρόδωμαν ταὶ ᾽εν-νὰ τὸ σάσουμεν αὐτόθ || Ἄσμ. ᾿Επάτησεν ᾽πὰ ᾿ς τὸν φραμὸν τ’ ἔβκην ’πάνω ᾿ς τὸ δῶμαν,ἐπῆεν εἰς τὸ ᾿κρόωμαν τ’ ἔσυρνέ της πετρούδκια ( ’πὰ=ἐπάνω) Κύπρ. Γιˬόμουν τ᾽ ἁλώνιˬα γιˬόμουνε γέννημα καὶ λυγάριˬα,γιˬόμουν καὶ τὰ ᾿κροδώματα κοραὲς κοχλισμένα (πλήρη τὰ ἁλώνια ἀπὸ γεννήματα καὶ λυγάρια, πλήρη καὶ τὰ ἀκροδώματα ἀπὸ κοράσια στολισμένα, ἤτοι ἔχοντα βαμμένα διὰ μελαίνης βαφῆς τὰς ὀφρῦς καὶ τὰς βλεφαρίδας) Ἀνακ Συνών. ἰδ. ἐν λ. ἀκροδεσιˬά. β) Πληθ. ᾿κροδώματα͵ μεγάλοι λίθοι τιθέμενοι κατὰ σειρὰν ἐπὶ τῶν προεξεχουσῶν πλακῶν τοῦ γείσου τῶν λεγομένων φτερωμάτων εἰς τὴν στέγην οἰκίας διὰ νὰ συγκρατοῦν αὐτὰς καὶ κωλύουν τὴν πτῶσίν των Εὔβ. (Κάρυστ.) 2) ᾿Ογκώδης λίθος ἐπιστεγάζων ἀγροτικὸν τοῖχον ἢ περίβολον Ἄνδρ. Κύθν. Σίφν. Σῦρ. κ. ἀ.: Αὐτοῦ ποῦ περπατεῖς κάτω ἀπὸ τὸν τοῖχο πρόσεχε μὴν πέσῃ κἀνένα ᾽κρόδωμα καὶ σὲ σκοτώσῃ Σίφν. β) ᾿Ογκώδης λίθος ἐν γένει Ἄνδρ. Θήρ. Κύθν. Σίφν. Τῆν. κ.ἀ.: Τὸ ᾿κρόδωμα καρτατσυλᾷ (κατρακυλᾷ, κυλίεται) Κύθν. Ξάνοιε καλὰ νὰ μὴν πιˬάσω κἀνένα ᾿κρόδωμα νὰ σοῦ σπάσω τὴν κεφαλή οου! Σίφν.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/