Voir le fichier PDFἀλλοίμονο
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀλλοίμονο
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Επιφώνημα
Τυπολογία
ἀλλοίμονο ἐπιφών. κοιν. ἀλλοίμονον κοιν. ἀλλοίμουνου βόρ. ἰδιώμ. ἀγλοίμονο Κρήτ. ἀγλοίμονον Κεφαλλ. Λευκ. ἄλλοι-μονό Ἄνδρ. ἀιλλοίμονο Κρήτ. ἀλλοίμονος Κρήτ. ἀιλλοίμονος ΝΠολίτ. Ἐκλογ. 172 ἀλλοί-μονὸς Σῦρ. ἀλλ᾿ μόνος Πάρ. (Λεῦκ.)ἀλλοίσμονο Κρήτ. ἀλλοὶσμονὸς Κρήτ. ἀλλοίμονα Κεφαλλ. ἀγλοίμανος Κεφαλλ. ὀλλοίμονι Ἀμοργ. Σύμ. ἀλλοίονον Ἰκαρ. ᾿ λεΐμονο Ἤπ. ἀλλοὶ σύνηθ. καὶ Πόντ. (Οἰν. Ὄφ.)ἀλλοὶ Τσακων. ἀλλοὶν Καππ. ἀιλλοὶ Μακεδ. Πόντ. (Κερασ. Τραπ. Χαλδ.)ἀγιλλοὶ Πόντ. ἀγλοὶ Κεφαλλ. Μακεδ. (Βελβ.)ἀχλοὶ Κεφαλλ. ἀλλοὶς πολλαχ. ἀλλ᾿ νοὶ Μακεδ. (Γκιουβ.)ὠλλοὶ Κάλυμν. Ρόδ. ὠλλοὶς Κάλυμν. Κῶς Ρόδ. Σύμ. ὤλλοις Σύμ. ὤλλ᾿ Πόντ (Ὄφ.)ἀλλ͜οιὰ πολλαχ. ἁγλ͜οιὰ Ἰθάκ. Κεφαλλ. ἀιλλ͜οιὰ Ἤπ. Θεσσ. κ.ἀ. ἄλλ᾿ Λευκ. ᾿ λοὶ Πόντ. (Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.)ναλλοὶ Πόντ. (Κρώμν. Ὄφ. Τραπ. Χαλδ.)ναϊλλοὶ Πόντ. (Κερας. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ ἀρχ. ἀλλ᾿οἴμοι. Ὁ ΝΠολίτ. ἐν Byz. Zeitsch. 7 (1898)158 καὶ Παροιμ. 1,503 ἐκ τοῦ ἠλὶ ἠλί! ὑστάτης κραυγῆς τοῦ Ἰησοῦ (Ματθ. Εὐαγγ. 27,46)μετὰ τοῦ προτασσομένου ἐπιφων. ἆ! Οἱ τύπ. ἀλλοὶ καὶ ἀ ι λλοὶ καὶ μεσν. Πβ. ΝΠολίτ. Παροιμ. 1,11 καὶ 12. Ἐπίσης καὶ ὁ τύπ. ἀιλλοίμονο μεσν. Τὸ ς τοῦ ἀλλοὶς προῆλθεν ἐκ συνεκφ., οἶον ἀλλοὶ ᾿ ς τὸν... καὶ περαιτέρω ἐκ κακοῦ χωρισμοῦ ἀλλοὶς τὸν. Ὁμοίως ἐκ συνεκφ. τὸ ν τῶν τύπ. ναλλοὶκαὶ ναϊλλοὶ καὶ τὸ α εἰς τὸν τύπ. ἀλλ͜οιά, ὡς ἀλλοὶ ἀπὸ ἐμένα καὶ περαιτέρω ἀλλ͜οιὰ ᾿πὸ μένα. Τὸ ὠλλοὶ κατ᾿ ἐπίδρασιν τοῦ ἐπιφων. ὤ!
Σημασιολογία
Ἐκφράζονται δι᾿ αὐτοῦ 1)Σχετλιασμὸς ὡς διὰ τῶν ἀρχ. οἴμοι, φεῦ κοιν. καὶ Καππ. Πόντ. (Κερας. Κρώμν. Οἰν. Ὄφ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.)Τσακων.:Ἀλλοίμονό μου-σου κττ. ἢ ἀλλοίμονο ᾿ ς ἐμένα-᾿ ς ἐσένα! κττ. Οὐαὶ καὶ ἀλλοίμονον! Ἀλλοίμονο καὶ τρὶς ἀλλοίμονο! Ἀλλοίμονό σου, ἂν τὸ ξανακάνῃς! κοιν. Ἀλλοὶ καὶ τρὶς ἀλλοί! σύνηθ. Ναϊλλοὶ ἐμέν! Χαλδ. Ἀγλ͜οιὰ ᾿ ς ἐσένανε! Κεφαλλ. Ἀλλοὶ᾿ ς σὴ μοῖρα σου! Οἰν. Ἀλλοὶ ἀπὸ ἐμέ! Πελοπν. (Ἀρκαδ.)Ἀλλοὶ ἀπὸ τ᾿ ἰμένα! Ἤπ. Ἀλλοί, κακὸ ποὺ ἔπαθα! Κρήτ. Ἀλλοὶ ἀπὸ τ᾿ ἰμένα! Ἤπ. Ἀλλοί, κακὸ ποὺ ἔπαθα! Κρήτ. Ἀλλοὶ ποῦ᾿ κ᾿ ἔει! (ποῦ δὲν ἔχει!)Οἰν. Ὠλλοίς του ποῦ τοῦ ᾿ βγη! (ἐνν. τὸ κακὸν ὄνομά του)Σύμ. Ὤ ἀλλοί! Ὄφ. Ἀιλλοὶ ποῦ νὰ τὴν πάθῃ! (ἀλλοίμονον εἰς τὸν συμφορὰν παθόντα!)Ἤπ. Ἀλλοὶ ὅπ͜οιος μπλέξη! (ἀλλ. εἰς τὸν ἐμπλακέντα εἰς δυσχερείας)Ἀθῆν. Ἀλλοῖ μ᾿ τί ἔπαθα! Πελοπν. (Λακων.)Ἀλλοί, εἶdά ᾿ παθα! Κύθν. Ἀλλοί, εἶdα νὰ κάνω! αὐτοθ. || Φρ. Ναλλοὶ ντ᾿ ἐκάες! (ἀλλ. ποῦ ἐκάης, ποῦ κατεστράφης, ἤτοι πρόσεχε νὰ μὴ σὲ πάρη ὁ διάβολος!)Ὄφ. Ἔπαθι τοὺν ἀλλοίμουνου! (ὑπέφερε πολὺ)Στερελλ. (Ἀρτοτ.)|| Γνωμ. Ἀλλ͜οιὰ σὰν δὲν ἔχῃ νύχιˬα νὰ ξυστῇ καὶ πόδιˬα γιˬὰ νὰ δράμῃ! Σκόπ. Ἀιλλοὶ ὁποὺ ᾿ κ᾿ἐκράτεσεν βολόνιν μὲ τὸ ράμμαν! (ἐπὶ τῆς χρησιμότητος τῆς ραπτικῆς)Κερασ. Ἀγλ͜οιὰ ὁχ τὸν κρίνουν δεκοχτὼ καὶ δὲν τὸν κρίνει ὁ νοῦς του! (ὁχ᾿ = ὁποὺ)Κεφαλλ. || ᾎσμ. Ἀλλοίμονο καὶ πάλ᾿ ἀλλοί, | πῶς δὲν ραΐζω σὰν γυˬαλί! Κυκλ. Ἀιλλοίμονος, τὰ πράματα ᾿ς τὸν κόσμο πῶς περνοῦνε, ἄλλοι μερώνουν τὰ πουλλιˬὰ κιˬ ἄλλοι τὰ κυνηγοῦνε! ΝΠολίτ. ἔνθ᾿ ἀν. Ναϊλλοὶ ἐμέν, ναϊλλοὶ ἐσέν, ναϊλλοὶ τοὶ δύσ᾿ἐντάμαν! (τοὶ δύσ᾿ἐντάμαν=τοὺς δύο μαζὶ)Χαλδ. Ναϊλλοὶ ἐμὲν καὶ βάι ἐμέν, ἐνίκεσε μ᾿ ὁ Χάρων! Κερασ. Ναϊλλοὶ ἐμᾶς καὶ βάι ἐμᾶς, τὴν Πόλ᾿ οἱ Τοῦρκ᾿ ἐπῆραν, ἐλλάεν τὸ βασιλοσκάμν᾿ , ἐχάθεν ἀφεντία! (ἄλλαξεν ὁ βασιλικὸς θρόνος, ἐχάθη ἡ ἐξουσία)Τραπ. Ἔλαμνε με τ᾿ ἀλλοίμονον τ᾿εἶχα ταὶ μιˬὰν ἰδέαν, ὅτι πῶς δὲν θὰ μοῦ γινῇ κισμέτιν τούτ᾿ ἡ νέα (μὲ ἐβασάνιζε τὸ ἀλλοίμονονκτλ.)Κύπρ. 2)Ἀπορία καὶ ἔκπλήξις Κύθν.: Ἀλλοὶ, π͜οιὸς εἶναι τσεῖνος δά! Ἀλλοί, τί ὄμορφος ποῦ᾿ ναι τσεῖνος δά! 3)Λύπη Κύθν.: Νὰ δῇς, θυατέρα, ἕνα νέο, ἄτζελο! -Ἀλλοὶ μάννα μου, δὲν εἶδα! (κρῖμα, μάννα μου, κτλ.)4)Κλητικὴ προσφώνησις Λευκ.: Ἄλλ᾿Παναΐα μ᾿ ! Ἄλλ᾿ καλότ᾿ χε! (καλότυχε) .
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
