ἁλωνίζω

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

ἁλωνίζω

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ρήμα

Τυπολογία

ἁλωνίζω κοιν. καὶ Ἀπουλ. Καππ. Πόντ. (Κερασ. Κοτύωρ. Οἰν. Ὄφ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.)ἁλωνίζου Καππ. (Σεμέντρ.)ἁλουνίζου βόρ. ἰδιώμ. καὶ Καλαβρ. (Καρδ.)ἁλωνίττσω Καλαβρ. (Μπόβ.)‘λωνίζω Κύθν. κ.ἀ. ἁωνοῦ Τσακων.

Ετυμολογία

Τὸ μεσν. ἁλωνίζω.

Σημασιολογία

Α)Κυριολ. 1)Ἁλωνεύω 1, ὃ ἰδ., κοιν. καὶ Ἀπουλ. Καλαβρ. (Καρδ. Μπόβ.)Καππ. (Σεμέντρ. κ.ἀ.)Πόντ. (Κερασ. Κοτύωρ. Οἰν. Ὄφ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.) : Ἁλωνίζω τὸ γέννημα-τὸ κριθάρι-τὸ σιτάρι κττ. || Φρ. ΄Σ τὸ πέλαγο ἁλωνίζει (ἐπὶ τοῦ ματαιοπονοῦντος)κοιν. Πελοπν. (Μεσσ.)|| Παροιμ. Τ΄ἀβγὰ δὲν τ΄ἁλωνίζουν, παρὰ τὰ τηγανίζουν (ἐπὶ τοῦ ἄλλα ἀντὶ τῶν προσηκόντων πράττοντος)Ζάκ. 2)Μέσ. καθήμενος ἐπὶ τῆς τυκάνης περιάγομαι έν τῷ ἁλωνίῳ καὶ διασκεδάζω. Ἤπ. Θρᾁκ.(Σαρεκκλ.) : Πάμε ν΄ἁλωνιστοῦμε Σαρεκκλ. Β)Μεταφ. 1)Φθείρω διὰ τῶν ποδῶν, ποδοπατῶ (ἡ μεταφ. ἐκ τῶν ἁλωνιζόντων βοῶν ἢ ἥππων)Ἤπ. (Ζαγὸρ.)Στερελλ.(Αἰτωλ.) : Ἁλώ΄σαν τὰ γίδι̮α τοὺ χουράφ΄Ζαγόρ. Πῆι τὰ πράματα ΄ς τοὺ χουράφ΄μ΄κὶ μ΄ἁλώ΄σαν τοὺ σ΄τάρ΄Αἰτωλ. β)Κτυπῶ, δέρνω Στερελλ. (Αἰτωλ.)Σῦρ.: Κάτσε ἥσυχα, γιατὶ θὰ σ΄ἁλωνίσω! Σῦρ. Τοὺ ἁλουνίζ΄ κάθι μέρα τοὺ πιδὶ τ’ς Αἰτωλ Τοὺν ηὖρ΄ ἁπ΄τοὺν ἁλώ΄ζι ἡ μάννα τ΄αὐτόθ. || Φρ. Χ΄πε͜ιέτι κι̮ ἁλωνίζιτι (κτυπειέται καὶ δέρνεται. Ἐπὶ τοῦ ὀδυρομένου διὰ συμφοράν)Ἤπ. Ὁμοία σημ. τοῦ άρχ. ἀλοάω. Πβ. Ἀριστοφ. Βάτρ. 149 «ἤ μητέρ’ ἠλόησεν ἤ πατρός γνάθον | ἐπάταξεν») . 2)Διασκορπίζω Κεφαλλ. Πελοπν.(Ἀρκαδ.)κ.ἀ.: Νά ῤτῃ καὶ ν’ ἁλωνίσῃ τοὺς κατεργαραίους!Κεφαλλ. β)Ἐξοδεύω ἀφειδῶς, σπαταλῶ Θρᾁκ.(Σαρεκκλ.)Παξ. Πάρ. κ.ἀ.: Φρ. Α’υτὸς εὑρῆκε καὶ ἁλωνίζει (ἐπὶ τοῦ σπαταλῶντος κληρονομίαν ἤ προῖκα)Πάρ. 3)Ταράττω, κάμνω ἄνω κάτω, ἐνοχλῶ Ἤπ. (Ζαγόρ. κ.ἀ.)Θεσσ. κ.ἀ.: Αὐτό τὸ π’δὶ μ’ ἁλώ’σι Θεσσ. Τί μ’ ἅλουνίεις ἔτσ’ ; Ζαγόρ. ||Φρ.Μ’ ἅλωνίζει τὸ κεφάλι (ἔχω ζάλην)Ἤπ. β)Ἀνακινῶ, θολώνω, ἐπὶ ὕδατος Σκῦρ.: Ἁλωνισμένο νερό. 4)Περιέχομαι (ἐκ μεταφ. τῶν ἅλωνιζόντων ζώων)Πελοπν. (Λακων.)— Ἀδὰμ Ἀπὸ τὸ χωρ. 54: Τρέχεις καὶ ἁλωνίζεις τοῦ κάκου τὰ βουνὰ γι̮ὰ νὰ ᾿βρῃς πρόβατα Ἀδὰμ ἔνθ. ἀν.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/