Voir le fichier PDFἀνακαρώνω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀνακαρώνω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
ἀνακαρώνω (ΙΙ) Ἄνδρ. Εὔβ. (Κάρυστ.) Πάρ. Σίκιν. Σῦρ κ. ἀ. -Λεξ. Μπριγκ. Βλαστ. ἀνεκαρώνω Θήρ. Κύθν. Μῆλ. Νάξ. (᾿Απύρανθ. Τρίποδ. κ. ἀ.) Σῦρ. ἀνακαρούκου Τσακων. ᾿νεκαρώνω Μύκ. Νίσυρ. Ρόδ.
Ετυμολογία
᾿Εκ τῆς προθ. ἀνὰ καὶ τοῦ ρ. καρώνω.
Σημασιολογία
Α) Ἀμτβ. 1) Φθάνω εἰς τὸν ἀνώτατον βαθμὸν τῆς καύσεως, ἐπὶ πυρᾶς Εὔβ. (Κάρυστ.) Θήρ. Κύθν. Μῆλ. Μύκ. Νάξ.(᾿Απύρανθ.) Νίσυρ. Ρόδ. Σῦρ. -Λεξ. Βλαστ.: ’Ενεκάρωσαν τά κάρβουνα Νίσυρ. Ἀνακάρωσε ἡ φωτιˬὰ Σῦρ. ǁ ᾎσμ. Κάρβουνον ἔχω ’ς τὴν καρδιˬὰ καὶ σβεῖ καὶ ᾿νεκαρώνει κιˬ ὅταν σοῦ θέλω θυμηθῆ σὸν τὸ κερὶ μὲ λε͜ιώνει (μοιρολ.) Νίσυρ. Τρῖψε τρῖψε, bιbικάκι, | μὴ σὲ βάλω ᾽ς τὸ φουρνάκι νά καῇς, ν’ ἀνεκαρώσῃς | κ’ ὕστερα θὰ μετανο͜ιώσῃς Ἀπύρανθ. Συνών. κορώνω. Πβ. ἀναλαβαίνω, ἀναλαμπίζω. β) Συνεκδ. φθάνω εἰς ἔντασιν Ρόδ.: Ὁ καβγάς ἐνεκάρωσε (καβγᾶς = ἔρις, φιλονικία). γ) Μεταφ. ἐξοργίζομαι σφοδρῶς Μύκ.: Ἧψε τσ᾽ ε’νεκάρωσε. Συνών. ἀνάφτω, ἅφτω, κορώνω. 2) ’Αναφλέγομαι Τσακων.: Ἄξαφνα ἀνααρούαἰ' τὰ τσερὰ καϊδία (ἔξαφνα ἀνεφλέγησαν τὰ ξηρὰ κλαδιά). 3) Πυρέσσω ἰσχυρῶς, ἐπὶ ἀσθενοῦς Κύθν. Μηλ Φρ. Ἅφτει κιˬ ἀνεκαρώνει. Συνών. ἅφτω. Β) Μετβ. 1) ᾿Ανάπτω πῦρ Θήρ. Μύκ. Σίκιν. Σῦρ.: Πῆρε ἕνα φρύανο ν᾿ ἀνεκαρώσῃ Σῦρ. Ἀνεκάρωσε μάνι μάνι Θήρ. Φωθιˬές ἀνεκαρωμένες νοιώθω ἀπά ’ς τὸ βγαρτό’ μου (αἰσθάνομαι ἰσχυροὺς πόνους εἰς τὸ ἐξάνθημά μου) αὐτόθ. β) ’Αναζωπυρῶ, ἀναρριπίζω, ἐπὶ πυρὸς Θήρ. Ρόδ. -Λεξ. Βλαστ.: Ἀνακαρώνω τὴ φωτιˬά. Συνών. ἀναγκάζω Α 6, ἀναδεύω Α 1 δ, ἀναθάλλω Β 1, ἀνακατεύω Α1β, ἀνακατώνω, συνταυλίζω. 2) Κατακαίω, καταφλέγω Νάξ. (Τρίποδ. κ. ἀ.) Νίσυρ. Παρ -Λεξ. Μπριγκ.: Φωτιˬὰ νά σ᾿ άνακαρώσῃ! (ἀρὰ) Τρίποδ. Νὰ πέσῃ φωτιˬὰ νὰ σὲ κάψῃ καὶ νὰ σὲ ἀνακαρώσῃ! (ἀρὰ) Παρ. ǁ Φρ. ᾿Ενεκάρωσε τὴν καρδιˬά μου ἡ ἀγάπη σου! Νίσυρ. 3) Μεταφ. βασανίζω τινὰ ἠθικῶς Ἄνδρ.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
