γέμω

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

γέμω

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ρήμα

Τυπολογία

γέμω Καππ. (Τελμ.) Κάρπ. Κρήτ. Ρόδ. Σέριφ. Σύμ.-Λεξ. Περίδ. Πρω. Δημητρ. ’έμω Καππ. (Φάρασ.) Κάρπ. (Ἔλυμπ.) Νάξ. (Ἀπύρανθ.) γιˬόμω Καππ.

Χρονολόγηση

Αρχαίο

Ετυμολογία

Τὸ ἀρχ. γέμω.

Σημασιολογία

1)Εἶμαι πλήρης, γεμάτος, βρίθω Καππ. (Τελμ. Φάρασ. κ.ἀ.) Κάρπ. (Ἔλυμπ.) Κρήτ. Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Σέριφ.-Λεξ. Περίδ. Πρω. Δημητρ.: Ἡ τσάκκα μ’ ’έμει μῆα (ἡ σάκκα μου εἶναι γεμάτη μῆλα) Φάρασ. || Φρ. Γέμει! (ἐπληρώθη, ἐτελείωσε! Οὕτω λέγουσιν οἱ ποιμένες, ὅταν τελειώσῃ τὸ ἄμελγμα καὶ τοῦ τελευταίου προβάτου) Σέριφ. || Παροιμ. Νὰ κάμναν οἱ σκατοbουbοῦλοι μέλι, | ὁ κόσμος ἤθελέ dο γέμει (σκατοbουbοῦλοι=τὰ κολεόπτερα σκαραβαῖοι· ἐπὶ ἀνικάνων) Κάρπ. || ᾌσμ. Σταυραετὸς ἐγιˬάαιν-νε ’ς τοῦ Μαρουλ-λιˬοῦ τὴ π-πόρτα· ’έμου τὰ ’όdιˬα του κριˬὰς καὶ τὰ φτερά του τό ’μα, ’έμου τὰ φταρνιστήριˬα του δροσιˬὲς ἀποὺ τ’ ἀέρι (τό ’μα=τὸ αἷμα) Ἔλυμπ. Θωροῦ dὴ Σούδα κ’ ἤεμε gάτεργα καὶ καράβιˬα, λένε μὴν εἶν’ Βενέτικα ἀποὺ τοῦ Βενετσάνου Ἀπύρανθ. Ἀνοίζει τό ’να, δὲν ἔχει, ἀνοίζει τ’ ἄλλο, γέμει, ἀνοίζει καὶ τὸ μεσιˬακό, παλιˬοῦ φιδιˬοῦ φαρμάκι Τελμ. 2) Ἔχω Ρόδ. Σύμ.: ’Éγ-γέμω (δὲν ἔχω) Σύμ. Ὁ τενεκ-ὲς γέμει ἴσα μὲ δυὸ-τρεῖς ὀκ-άδες λάδι αὐτόθ. Σὰ δῇς καὶ γέμει τὰ μάτιˬα του σφαλιχτά, κάεται (κάεται=κάθηται) αὐτόθ. ’Èγ-γέμουμε σκολε͜ιὸ αὐτόθ. ’Εγέμαμε dὸ λοιπὸν ἕνα ρίφι, ποὺ ψόφησεν ἡ μάν-να του κ’ ἐβύτζαν-νέd-dο ἡ σκύλ-λα αὐτόθ. Βγαί-ει μιˬὰ κοπελιˬὰ ποὺ ’ὲν ἔγεμεν ἄ-ην ὁ κόσμος αὐτόθ. || Παροιμ. Αὐτουνοῦ ἡ ἀργιˬά του προφητε͜ιὲς ’έγ-γέμει (δηλ. δὲν ἀναγινώσκονται προφητεῖαι καθ’ ἣν ἑορτὴν θέλει νὰ ἀργῇ αὐτός, ὅπως συμβαίνει κανονικῶς κατά τὰς μεγάλας ἑορτάς. Εἰρων. ἐπὶ ὀκνηροῦ, ἀποφεύγοντος τὴν ἐργασίαν ἐπὶ οἱᾳδήποτε προφάσει) Σύμ. || ᾌσμ. Ἔχω καὶ Γιˬά-ην ἀερφό, γέμω καὶ Γιˬά-ην ἄd-dρα Σύμ. Συμιˬακὸς πουλᾷ τ’ ἀbέλιν dου, καὶ τὸ περιβόλιν dου, γέμει τέσσερις συτιˬές, τέσσερις φραγκοσυτιˬὲς Ρόδ.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/