Voir le fichier PDF᾿Ανάστασι
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
᾿Ανάστασι
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Θηλυκό
Τυπολογία
᾿Ανάστασι ἡ, κοιν. καὶ Ποντ. Ἀνάστασ’ βόρ. ἰδιώμ Ἀνάστα’ πολλαχ. βορ. ἰδιωμ.
Ετυμολογία
᾿Εκ τοῦ ἀρχ. οὐσ ἀνάστασις.
Σημασιολογία
Α) Κυριολ 1) Ἡ ἐκ νεκρῶν ἔγερσις τοῦ Χριστοῦ κοιν.: Γεˬορτάζομε τὴν ᾿Ανάστασι τοῦ Χριστοῦ. β) Ἡ πανηγυρικὴ ἑορτὴ τῆς ’Αναστάσεως κοιν.: Αὔριο εἶναι τῆς Ἀναστάσεως. Πρώτη Ἀνάστασι (ἡ μεσονύκτιος ἀναστάσιμος λειτουργία τοῦ Μ. Σαββάτου). Δευτέρα ἢ δεύτερη ᾿Ανάστασι (ὁ ἑσπερινὸς τῆς ᾿Αναστάσεως τελούμενος κατὰ τόπους περὶ τὴν μεσημβρίαν ἢ τὸ ἀπόγευμα τῆς κυριακῆς τοῦ Πάσχα. Συνών. ἀγάπη). ‖ Φρ. Καλὴ Ἀνάστασι! (εὐχή). Ἀνάστασι μὲ τὸ καλό ! (εὐχὴ) κοιν. Μὰ τὴν ἁγία Ἀνάστασι (ὅρκος) Πελοπν. (Κορινθ. Τρίκκ.) Μπά κακή σου Ἀνάστασι καί Λαμπρή. (ἀρὰ) Πελοπν. (Μάν.) Τρεῖς τὰ Γέννα, τρεῖς τὰ Φῶτα κ’ ἕξι τὴν Ἀνάστασι (ἐπὶ τοσαύτας δηλαδὴ ἡμέρας πρέπει νὰ ἀργῇ τις κατὰ τὰς ὥς ἄνω μεγάλας ἑορτὰς) Αἴγιν. Πελοπν. (Κορινθ.) Συνών. ἁγία Ἀνάστασι 1, Δαμπρή. 2) Ἑκάστη Κυριακὴ (διότι ἡ ἀκολουθία αὐτῆς εἶναι ἀναστάσιμος) Κέρκ. (᾿Αργυρᾶδ.) Πελοπν. (Πάτρ.): Αὔριο ξημερώνει ἡ ἁγία ᾿Ανάστασι Πατρ. Συνών. ἁγία-᾿Ανάστασι 2. 3) Λάβαρον εἰκονίζον τὴν ἔγερσιν τοῦ Χριστοῦ, τὸ ὁποῖον κατὰ τὰς τελετὰς τοῦ Πάσχα προηγεῖται τῆς ἀναστασίμου ἐκκλησιαστικῆς πομπῆς, καὶ πᾶσα εἰκὼν τῆς ἀναστάσεως Θήρ. Κρήτ Νάξ.(Ἀπύρανθ.) Πελοπν. (Γλανιτζ. Γορτυν.): Ἐτσακωθήκανε πο͜ιὸς θὰ βαστᾷ τὴν ᾿Ανάστασι Κρήτ. 4) Ἡ ἀναστάσιμος πομπή, καθ’ ἣν προπορευομένου τοῦ λαβάρου τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ ἐξέρχονται ἀπὸ τὸν ναὸν οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ ἐκκλησιαζόμενοι καὶ κάμνουν τὴν τελετὴν πρὸ τοῦ ναοῦ εἰς τὸ ὕπαιθρον Πόντ (Τραπ.): ᾿Εξῆβεν ἥ ᾿Ανάστασι. Β) Μεταφ. 1) Ἡμέρα ὡραιοτάτη (ἡ σημ. ἐκ τούτου ὅτι ἡ Κυριακὴ τοῦ Πάσχα συνήθως συμπίπτει μὲ ὡραίας ἐαρινὰς ἡμέρας) Κεφαλλ. 2) Ταραχή, ἀναστάτωσις (ἠ σημ. ἐκ τῆς ταραχῆς καὶ ἀταξίας τῆς ἐπικρατούσης εἰς τὰς πανδήμους πασχαλινὰς τελετὰς) Κρήτ.: Νὰ σηκωθῶ θέλω καὶ θὰ σοῦ κάμω μιˬὰν ἀνάστασι ποῦ θὰ τὴ θυμᾶσαι ὥστε νὰ ζῇς καὶ νά ᾽σαι!
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
