γερωσύνη

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

γερωσύνη

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ουσιαστικό

Γένος

Θηλυκό

Τυπολογία

γερωσύνη ἡ, (ΙΙ) Α. Ρουμελ. (Καρ. Μεσημβρ.) Εὔβ. (Αὐλωνάρ.) Ἤπ. (Κασταν. κ.ἀ.) Θρᾴκ. (Σάκκ. κ.ά.) Κύθν. Μέγαρ. Μύκ. Παξ. Πελοπν (Βάλτ. Βερεστ. Γαργαλ. Δάφν. Δίβρ. Καλάβρυτ. Καρυὰ Κορινθ. Κοντογόν. Μαργέλ. Μεσσην. Μηλιώτ. Οἰν. Ποταμ Σουδεν. κ.ἀ.) Προπ. (Ἀρτάκ. Κύζ.) Σκῦρ. Χίος (Καρδάμ. Φυτ. κ.ἀ.) -Λεξ. Βάιγ. Λάουνδ. Μπριγκ. γερωτσύνη Χίος (Νένητ.) γερωσύ᾽ ἡμιβόρ. ἰδιώμ. γιρουσύ᾽ Εὔβ. (Ἄκρ. Λιχὰς κ.ἀ.) Θρᾴκ. (Ἀλμ. Ἀμόρ. Καραγ.) Ἴμβρ. Μ. ᾿Ασία (Κυδων) Λέσβ. (Πάμφιλ. κ.ἀ.) Λυκ. (Λιβύσσ) Μακεδ. (Γήλοφ. Δασοχώρ. Δρυμ. Ἐλάτ. Κοζ. κ.ἀ.) Στερελλ. (Αἰτωλ. Ἀκαρναν. Φθιῶτ. Φωκ.) γιιουσύ᾽ Σαμοθρ. ᾽ιρουσύ᾽ Α. Ρουμελ. (Καβακλ.)

Ετυμολογία

᾿Εκ τοῦ ἐπιθ. γερός. Ἡ λ. καὶ παρὰ Σομ.

Σημασιολογία

Ἐν χρήσει εἰς εὐχὰς ἰδιαιτέρως, ὑγεία, εὐρωστία ἔνθ᾽ ἀν.: Γερωσύνη ποὺ τὴν ἔχει αὐτός! Καρυὰ Κορινθ. Τρώγαμε μόν᾽ πιπερίτσα καὶ ψωμὶ καὶ εἴχαμε γερωσύνη καὶ κόκκινα μάγουλα Σάκκ. Ἔευτος ὁ ἄνθρωπος ὅλο γερωσύνη εἶ᾽ Φυτ. Μαδε͜ιέται καὶ τῆς πέφτει τὸ μαλλὶ ἀπὸ γερωσύνη (εἰρων. περὶ αἰγὸς) Μεσσην. Γιˬὰ τ᾽ν ὥρα ὑπάρ᾽ γιρουσύ᾽ βόρ. ἰδιώμ. Γιιουσύ᾽ σὰν ἔνι, οὕλα ξιχά᾽ dι Σαμοθρ. Ἔ, τί νὰ κάμουμι; Γερωσύ᾽ (φράσις παρηγορίας πρὸς παθόντα ὑλικὴν, ἀλλ᾽ οὐχὶ καιρίαν ζημίαν) Αὐδὴμ. Τί νὰ γέ᾽ Γιρουσύ᾽ νά ᾽ναι! (συνών. μὲ τὴν προηγουμ.) Ἄκρ. Λιχὰς Γε͜ιὰ καὶ γερωσύνη νά ᾽χωμεν Καρδάμ. Γε͜ιά ᾽ς τὰ χέρια σ᾽! Γερωσύνη! (ἐνν. νὰ ἔχῃς· εὐχὴ εἰς ἐργάτην ὁ ὁποῖος ἐτελείωσε μὲ ἐπιτυχίαν τὸ ἔργον του) Κύθν. Ὁ Θεὸς νὰ σὲ δώσ᾽ καλὴ γερωσύ᾽ Θρᾴκ. (Σηλυβρ) Καλὴ γερωσύν᾽! (εὐχὴ εἰς ρακοποσίαν) Προπ (Ἀρτάκ.) Ζωὴ σὲ λόγου σας! Ἄς σᾶς ἀφήσῃ γε͜ιὰ καὶ γερωσύνη (ἐνν. ὁ ἀποθανών· εὐχὴ εἰς πενθοῦντας) Σκῦρ. Γε͜ιά καὶ γερωσύνη νὰ σ᾽ ἀφήκ᾽ (συνών. μὲ τὴν προηγουμ.) Μύκ. Στοὺν Τοῦρκου θιρμασιά, σὶ μένα γιρουσύν᾽ (εὐχὴ κατὰ τὸν χαιρετισμὸν τῆς νέας σελήνης) Ἀμόρ. Καλημέρα σας, χρόνια πουλλά, σᾶς φέρνουμι ᾽γε͜ιά, γιρουσύ᾽ ᾿ς τοὺν κόσμου. ᾽ς τὰ πράματα (= ζῷα τοῦ οἰκοδεσπότη· εὐχὴ παιδίων κατὰ τὴν πρώτην ἡμέραν τοῦ ἔτους) Κοζ. ᾎσμ. Καλημέρα gαὶ Βασίλη, | ἤφερά σας γερωσύνη, ὅλου μάλαμα gι᾽ ἀσήμι (εὐχὴ κατὰ τὰ Κάλαντα τοῦ ᾽Αγίου Βασιλείου) Φυτ.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/