Voir le fichier PDFΓ, γ
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
Γ, γ
Τυπολογία
Γ, γ γάμμα, τὸ τρίτον γράμμα τοῦ ἀλφαβήτου. ᾽Ιδ. λ. γάμμα.
Σημασιολογία
γ 1) ᾿Αποβάλλεται α) ᾿Εν μέσῳ λέξεως μεταξὺ φωνηέντων, οἷον: ἀνώει, κατώει, λέω, μοιρολόι, ρολόι, σκυλλολόι, τρώω, φαεῖ κττ. β) Πρὸ τοῦ μ, οἷον: πνιμένος, πρᾶμα, τάμα κττ. γ) Πρὸ τοῦ χ, οἷον: σύχριστος, σύχυσι, συχώριˬο, συχωρῶ κττ. δ) Διαλεκτικῶς ἐν ἀρχῇ λέξεως, οἷον: γέρως-᾽έρως, γίδα-᾿ίδα, γυρεύω-᾿υρεύω κττ. ’Ιδ. ᾽ΑνθΠαπαδοπ. Γραμμ. βορ. ἰδιωμ. 32. 2) Τρέπεται εἰς χ, οἷον: παιγνίδι-παιχνίδι κττ. 3) ’Αναπτύσσεται α) ᾿Εν ἀρχῇ λέξεως ἐκ συνιζήσεως (α) Τοῦ ιˬ, οἷον: ἰατρὸς-γιˬατρὸς, ὑαλὶ-γυˬαλί, υἱὸς-γιˬὸς κττ. (β) Τοῦ ε, οἷον: ἑορτὴ-γεˬορτή, ἑορτάζω-γεˬορτάζω κττ. β) Μεταξὺ φωνηέντων τῆς αὐτῆς λέξεως, οἷον: ἀγέρας, ἄγουρος, ἀγώρι, ἀκούγω, καίγω, κλαίγω, μυῖγες-μυῖγα, φταίγω, ᾤα-οὔγιˬα κττ. γ) Μεταξὺ φωνηέντων ἐν συνεκφορᾷ (α) Ἐν τῇ κοινῇ οἷον: τὰ αἵματα-τὰ -αἵματα καὶ ἔπειτα τὸ γαῖμα κττ. (β) Ἐν ταῖς διαλέκτοις οἷον : οἱ--ἀγγέλοι, οἱ--ἀνέμοι, οἱ--ἀνθρώποι, ἡ--ἄσκημη, ἡ--ὄμορφη κττ. ᾿Ιδ. ΓΧατζιδ. ΜΝΕ 2,323. δ) Παρὰ τὸ β διαλεκτικῶς, οἷον: γυρεύω-γυρεύγω, δουλεύω-δουλεύγω, παιδεύω-παιδεύγω, σκάβω-σκάβγω κττ. καὶ καταβόδιˬο-καταβγόδιˬο, Παρασκευὴ-Παρασκευγὴ κττ. ᾽Ιδ. ΓΧατζιδ. ΜΝΕ 2. 328-9. 4) Κεῖται α) ᾿Αντί τοῦ ἀρχαίου σσ ἢ ττ εἰς τὰ ρήματα, τυλίσσω-τυλίγω, φυλάττω-φυλάγω κττ. Ἰδ ΓΧατζιδ. ΜΝΕ 1,282. β) ᾽Αντί τοῦ β διαλεκτικῶς, οἷον βαρυπνᾶς-γαρυπνᾶς, βάφω-γάφω, βίγλα-γίγλα, βλέπω-γλέπω, βλέφαρο-γλέφαρο, βοηθῶ-γουθῶ κττ. ᾽Ιδ. ’ΑνθΠαπαδοπ. Γραμμ. βορ. ἰδιωμ. 31 καὶ ΧΠαντελίδ. Φωνητ. 36. Τὸ φαινόμενον καὶ ἀρχ. ᾽Ιδ. ἌνθΠαπαδόπ. ἐν Λεξικογρ. Δελτ. ᾿Ακαδ. ᾿Αθην. 3(1941)9. γ) ’Αντὶ τοῦ κ. οἷον: ἐκβαίνω-βγαίνω, ἐκβάλλω-βγάλλω, ἐκβιβάζω-βγάζω, ἐκδέρω-γδέρνω, ἐκδύω-γδύνω, ἐκνήφω-γνέφω κττ.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
