ἀρχι-

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

ἀρχι-

Τύπος

Λήμμα

Τυπολογία

ἀρχι -α΄ συνθετ. κοιν.

Ετυμολογία

Τὸ ἀρχ. ἀρχι- ἐκ τῆς αὐτῆς καὶ τὸ ἀρχός, ἄρχωρίζης.

Σημασιολογία

Δι᾿ αὐτοῦ σχηματίζονται 1) Ὀνόματα σύνθετα δηλοῦντα α) Τὸν πρῶτον ἢ τὸν ἀρχηγὸν τῶν ὑπὸ τοῦ δευτέρου συνθετικοῦ δηλουμένων, οἷον: ἀρχιαστυνόμος, ἀρχίατρος, ἀρχιδάσκαλος, ἀρχιεπίσκοπος, ἀρχιεργάτης, ἀρχικλητῆρας, ἀρχιλῃστής, ἀρχιμάστορας, ἀρχιμηχανικός, ἀρχιμουσικός, ἀρχιναύαρχος, ἀρχιπιστικός, ἀρχισατανᾶς, ἀρχιστράτηγος, ἀρχισυμπέθερος, ἀρχιτσέλιγκας, ἀρχιφύλακας κττ. β) Τὸν ἔχοντα εἰς ὑπέρτατον βαθμὸν τὴν ὑπὸ τοῦ δευτέρου συνθετικοῦ δηλουμένην ἰδιότητα, οἷον: ἀρχιισουΐτης, ἀρχικάλπης, ἀρχικανονιˬέρης, ἀρχικατεργάρις, ἀρχικλεφταρᾶς, ἀρχικλέφτης, ἀρχικυνηγάρις, ἀρχιτεμπέλης, ἀρχιψεύτης κττ. 2) Οὐσιαστικὰ δηλοῦντα α) Τὴν εἰς ὑπέρτατον βαθμὸν ἔννοιαν τοῦ δευτέρου συνθετικοῦ, οἷον: ἀρχιτεμπελιˬὰ κττ. β) Τὴν ἀρχὴν τοῦ ὑπὸ τοῦ δευτέρου συνθετικοῦ δηλουμένου χρονικοῦ ἢ παραπλησίου ὀνόματος, οἷον: ἀρχιμηνιˬά, ἀρχισπορά, ἀρχιχρονιˬὰ κττ. 3) Ἐπιρρήματα α) Χρονικὰ δηλοῦντα τὴν ἀρχὴν χρονικῆς τινος περιόδου, οἷον: ἀρχιβδομαδιˬάτικα, ἀρχιμηνιˬάτικα, ἀρχιχρονιˬάτικα κττ. β) Τροπικὰ δηλοῦντα εἰς ὑπέρτατον βαθμὸν τὸν ὑπὸ τοῦ δευτέρου συνθετικοῦ δηλούμενον τρόπον, οἷον: ἀρχιβλακίστικα, ἀρχικατεργάρικα κττ. 4) Ρήματα δηλοῦντα ὅτι ἡ ὑπὸ τοῦ δευτέρου συνθετικοῦ ἐκφράζομένη ἐνέργεια γίνεται διὰ πρώτην φοράν, οἷον: ἀρχισπορίζω κττ.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/