γαλατερὸς

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

γαλατερὸς

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Επίθετο

Τυπολογία

γαλατερὸς ἐπίθ. κοιν. καὶ Πόντ. (Κοτύωρ. Τραπ. Χαλδ.) γαλατιρὸς βόρ. ἰδιώμ. γατερὲ Τσακων. γαλαχτερὸς πολλαχ. γαλαχτιρὸς πολλαχ. βορ. ἰδιωμ. γαλαφτερὸς Πελοπν (Οἱν.) γαλαφτιρὸς Β.Εὔβ.

Ετυμολογία

᾿Εκ τοῦ οὐσ. γάλα καὶ τῆς παραγωγικῆς καταλ. –ερός. Τὸ γαλαχτερὸς ἐκ παλαιοτέρου θέμ. γαλακτ-γαλαχτ.

Σημασιολογία

Α) Ἐπιθετικ. 1) Ὁ ἔχων ἢ ὁ παρέχων ἄφθονον γάλα κοιν. καὶ Τσακων.: Γαλατερὴ ἀγελάδα - γυναῖκα - κατσίκα κττ. Γαλατερὸ πρόβατο κοιν. Σιδερένιˬα καὶ γαλατερή! (εὐχὴ πρὸς λεχῶνα) Πάρ. Ἀτσαλένιˬα κὶ γαλαχτιρή! (συνών. τῇ προηγουμένῃ) Σάμ. Συνών. καὶ ἀντίθ. ἰδ. ἐν λ. γαλάρις Α1. β) Ὁ γαλακτώδης τὴν σύστασιν, ἐπὶ σπερμάτων ἐν γένει πολλαχ.: Γαλατερὸ στάρι (ὅταν ἀρχίζῃ νὰ σχηματίζεται ὁ γαλακτώδης χυμὸς τοῦ καρποῦ) Κέρκ. Γαλατερὰ ἀμύγδαλα Κρήτ. Γαλαχτερὸ σπυρὶ Λεξ. Βλαστ. 445. 2) Ὁ ἐκ γάλακτος ὡς κυρίου συστατικοῦ παρασκευαζόμενος, ἐπὶ ἐδωδίμων ἐν γένει κοιν. καὶ Πόντ. (Τραπ.) Τσακων.: Φαγητὰ γαλατερὰ κοιν. Τὸ φαεῖν γαλατερὸν ἔν᾿ Τραπ. Ἔν᾽ ἀγαποῦ περ᾿σσοῦ τὰ γατερὰ ομὰ (ἀγαπῶ πολὺ τὰ γαλατερὰ φαγητὰ) Τσακων. 3) Ὁ ἔχων τὸ χρῶμα τοῦ γάλακτος, γαλακτώδης πολλαχ.: Γαλατερὴ ἄχνα (Ν.'Εστ. 24, 1379). || ᾎσμ. Γαλατερό μου πρόσωπο, στάσου, κουβέντιˬασέ με καὶ πές μου λόγιˬα σπλαχνικὰ καὶ καλοκάρδισέ με Ἤπ. - Ποίημ. Ποῦ ᾽ναι σὰν κρίνα κάτασπροι, γαλατεροὶ κιˬ ἀφρᾶτοι ΣΠασαγιάνν. Ἀντίλαλ. 27. 4) Ὁ ἔτι θηλάζων Κεφαλλ.: Γαλατερὸ γουρουνόπουλλο. Συνών. βυζανάρικο (ἰδ. *βυζανάρις 2), βυζανιˬάρικο (ἰδ. βυζανιˬάρις 1), γαλαθέας, γαλαθηνός. Β) Οὐσ. 1) Πληθ. γαλατερά, τὰ ἔγγαλα ζῷα Κέρκ. κ.ἀ.-Λεξ. Βλαστ. 228. 2) Οὐδ. γαλατερὸν καὶ θηλ. γαλατερή, σκεῦος γάλακτος Πόντ. (Κοτύωρ. Τραπ. Χαλδ.) 3) Θηλ. γαλατερή, εἶδος ἀμυγδαλεˬᾶς Κρήτ. 4) Οὐδ. γαλατιρό, εἰς τὴν συνθηματικὴν γλῶσσαν ἀργυροῦν Τουρκικὸν νόμισμα εἴκοσι γροσίων Θρᾴκ. (Διδυμότ.) Ἡ λ. καὶ ὡς τοπων. ὑπὸ τὸν θηλ. τύπ. Γαλατερὴ Καππ. Γαλατεροῦ Ἄνδρ. (Κόρθ.)

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/