Voir le fichier PDFγιˬορντάμι
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
γιˬορντάμι
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Ουδέτερο
Τυπολογία
γιˬορντάμι τό, ἐνιαχ. γιˬορdάμι Θήρ. (Οἴα) Κρήτ. (Ἀρχάν. Σέλιν κ.ἀ.) Κυκλ. Μεγίστ. ’ιˬορdάμι Νάξ. (Ἀπύρανθ.) γιˬορδάμι Κάρπ. Μεγίστ. Ρόδ. Σύμ γιˬορτάμι Κρήτ. Λυκ. (Λιβύσσ.) - Μ. Λελέκ., Ἐπιδόρπ., 63.
Ετυμολογία
Ἐκ τοὔ Τουρκ. yordam = ταχύτης, ἱκανότης, τάξις, εὐκινησία.
Σημασιολογία
Σωματικῆ δεξιὸτης, εὐλυγισία, χάρις, ἔνθ’ ἀν.: Τὸ ’ιˬορdάμι ποὺ ’χει ἐτοῦτος ᾿ς τὸ χορό, κανεὶς δὲ dό ’χει Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Βρὲ’ιˬὰ δῶτε το ’να ’ιˬορdάμι, νὰ τὸ βγατίσωμε (ἐντείνετε τὰς προσπαθείας σας, βάλετε τὰ δυνατά σας, νὰ τὸ τελειώσωμε γρήγορα - ἐνν. τὸ σκάψιμο τῆς ἀμπέλου) αὐτόθ. || ᾌσμ. Ψηλό ’ναι τὸ bοάκι σου, μά ’χει πολὺ ᾿γιˬορdάμι αὐτόθ. Ἄμ bῇς τσαὶ τὸ κορμάτσισ-σου ἔει πολ-λὰ γιˬορdάμια Μεγίστ. Τοῦ κορμιοῦ της τὸ γιˬορδάμι εἰς τὸν gόσμον ἦβγεν νάμι (ἦβγεν νάμι = ἔγινε ξακουστὸ) Ρόδ. β) Ἀκκισμός, ἔπαρσις, καμάρι ἕνθ’ ἀν.: Ἐπάαινε μὲ τέτοιο γιˬορδάμι Σύμ. Δεῖτέ τημ - μὲ τί γιˬορδάμιμ –bορπατεῖ Μεγίστ. || Φρ. Κάνει (πολὺ) γιˬορdάμι (μορφάζει, κινεῖται φιλαρέσκως) Θήρ. Κρήτ. Συνών. φρ. Κάνει πάσο -πάσα- νάζι - νάζιˬα. Τὸ πῆρε ’ς τὸ γιˬορdάμι (συνών. μὲ τὴν προηγουμ.) Κρήτ. (Σέλιν.) Συνών. φρ. Τὸ πῆρε πάνω του. Πῆρε ψηλὰ τὸν ἀμανέ. Κρατάει πόζα. Ἅμα εἶναι κανεὶς ἀποτσιμπωμένος καὶ θέλει καβγᾶδες, λέμε πὼς τραυᾷ’ ’ιˬορdάμι Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Ἐβγῆκε ’ς τὸ γιˬορdάμι (εἰς δημόσιον χῶρον πρὸς ἐπίδειξιν, διὰ νὰ τὴν θαυμάσουν) Κρήτ. || ᾌσμ. Καὶ τοῦ ’κοψε τὴ gεφαλὴ μ’ ὄμορφο γιˬαταγάνι καὶ ’ς τὴ ζερβή του τὴ βαστᾷ, πολὺ γιˬορτάμι κάνει Κρήτ. Ὦ διˬαμαντέν-νιε μου σταυρέ, μὲ τὸ πολd ὺ γιˬορδάμι, ποὺ βγάλ-λd εις ’ποὺ τὸ στόμασ-σου τὰ λόγιˬα μὲ τὸ δράμι Κάρπ. Ποῦ ἡ δόξα σου, σουλτάνε, ποῦ ἡ πρώτη σου στολή; Ποῦ τὸ πρῶτο σου ντουβλέτι, τὸ γιˬορτάμι τὸ πολύ; Μ. Λελέκ., Ἐπιδόρπ., 63.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
