βαρετὸς

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

βαρετὸς

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Επίθετο

Τυπολογία

βαρετὁς ἐπίθ. (Ι) σύνηθ. βαριτὁς βόρ. ἰδιώμ. βαρρετὲς Σκῦρ. βαρετὲ Τσακων.

Ετυμολογία

Τὸ μεσν ἐπίθ. βαρετός.

Σημασιολογία

Α) Παθ. Ι) ’Εκεῖνος ποῦ βαρύνεται, νωθρὸς, ὀκνηρὸς σύνηθ. : ᾽Οσο προχωρεῖ ἡ ἡλικία γίνεται κἀνεὶς πεˬὸ βαρετός. Εἶμαι βαρετός 'ς τὰ ταξίδιˬα. Συνών ἰδ. ἐν λ. ”“βαρε͜ιεμῆς, ἀντίθ. ἀβάρετος ], ἀλαφροκόκκαλος, πεταροῦδος. β) ᾽Αδιάθετος Πελοπν. (᾿Αρκαδ. Σουδεν. Τριφυλ.) κ.ἀ.: Σήμερα εἶμαι λιγοὐλλι βαρετὀς Σουδεν. γ) Δύστροπος Στερελλ. (Αἰτωλ.): Γί’κι βαριτἡ ἡ δεῖνα ἀπ᾿ τ᾽ν γγαστριˬά. δ) Σοβαρὸς Πελοπν. (’Αρκαδ.) Σκῦρ. Στερελλ. (Αὶτωλ.) κ.ἀ. Ὁ ἄντρας μου ἔναι βαρετός. Συνών. βαρύς. 2) Βραδυκίνητος Κύπρ.: ᾌσμ. τ᾿ ἃν ἔν᾽ ο' μαῦρος βαρετός, φτάν-νεις τους πεζεμένους. 3) Θηλ. βαρετή, ἔγκυος Εὔβ. (Αὐλωνάρ.) Πελοπν. (Γελίν. Σουδεν.) κ.ἀ Συνών. ἰδ. ἐν λ. βαρένω Γ1. 4) Μεταφ. ὁ εὑρισκόμενος εἰς κρίσιμον κατάστασιν, ἐπὶ ἀσθενοῦς Ρόδ.: Βαρετὀς εἶν᾿ ὁ ᾽ρωστημένος. Β) Ενεργ. Ι) 'Ο ἔχων βάρος, βαρὺς Κύπρ.: Γομάριν βαρετόν. 'Η σημ. καὶ μεσν. Πβ. Μαχαιρ. 1, 32 (ἔκδ.RDawkins) «ἕναν μικρὸν πρᾶμαν,τποῖον ἦτον πολλὰ βαρετόν». β) Μεταφ. ὁ ἔχων ἠθικὸν βάρος, σοβαρὸς Κύπρ.: “Ορκος βαρετός. 2) Δύσπεπτος 'Ηπ. Πελοπν. Τρίκκ.): Φαεῖ βαρετὰ ”Ηπ. Εἶναι βαρετὰ τὰ φασούλιˬα Τρίκκ. 3) ᾿Επαχὓής, ἐνοχλητικός, φορτικὸς σύνηθ. καὶ Τσακων.: Καταντᾷ βαρετός μὲ τά πειράγματἁ του-μὲ τοὶς φλυαρίες του κττ. β) Ὁ μὴ προξενῶν εὐχαρίστησιν, ἄχαρις, ὀχληρὸς σύνηθ.: Ζωὴ βαρετή σύνηθ. Τόπος βαρετὸς Ἤπ. Τὰ ξένα εἴνι βαριτά (ξένα = ξενιτειὰ) Μακεδ. γ) Δυσάρεστος Κύπρ.: ᾌσμ. Ἔεις παιδκιˬά, λυπᾶσαι τα, μὰ ὁ Θεὸς τὰ δρἐφει, γιˬὰ σέναν βαρετὀν ἔνι, μὰ πίσω ’ἑν σὲ στρέφει (λόγοι τοῦ Χάρωνος πρὸς τὸν θνήσκοντα). Ἡ σημ. καὶ μεσν. Πβ. Χρον Μορ. στ. 3252Η (ἔκδ. JSchmitt) «κι ὁ πρίγκιπας ὡς ἤκουσεν τὴν πρᾶξιν καὶ τὸν βίον ... | πολλὰ τοῦ ἐφάνη βαρετόν, ἐθλίβη το μεγάλως>>. 4) Μισητὸς Σίφν.: Ὥρα νὰ σοῦ ’ρχῃ, βαρετέ !

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/