Voir le fichier PDFδαγκωνιˬὰ
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
δαγκωνιˬὰ
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Θηλυκό
Τυπολογία
δαγκωνιˬὰ ἡ, πολλαχ. δαgωνιˬὰ Ἄνδρ. κ.ἀ. δαγκουνιˬὰ Στερελλ. (Ἀράχ.) δαgουνιˬὰ Σάμ. (Καρλόβ.) δακωνέα Ἀθῆν. (παλαιότ.) Αἴγιν. Μέγαρ. δακωνιˬὰ Ἀθῆν. Αἴγιν. -Ι. Βενιζέλ., Παροιμ.2, 158-56, - Λεξ. Περίδ. Μπριγκ. Μ. Ἐγκυκλ. Δημητρ.
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ ρ. δαγκώνω καὶ τῆς παραγωγ. κατάλ. –ιά.
Σημασιολογία
1) Δαγκανιὰ Ι, τὸ ὁπ. βλ., πολλαχ.: Τοῦ κόβω μιὰ δαγκωνιˬὰ Ἀθῆν. Μοῦ ᾿καμενε μιὰ δαgωνιˬὰ ᾿ς τὸ χέρι μου! Ἄνδρ. Θὰ σοῦ δώκω νιˬὰ δαγκωνιˬά, ποὺ θὰ εἰπῇς ἀμὰν Πελοπν. (Κοπαν.) Μοῦ ᾿δωσ᾿ μιὰ δαγκουνιˬὰ σὰ λυσσασμένο σκυλλὶ Στερελλ. (Ἀράχ.) || Παροιμ. Κρεμμυδάκι μου, τί νὰ σοῦ θυμηθῶ; κάθε δαγκωνιˬὰ καὶ δάκρυ (ἐπὶ ἀποθανόντων, ὅτινες ἐν ζωῇ ὄντες ἐγένοντο πρόξενοι κακῶν) Αἴγιν. Συνών. βλ. εἰς λ. δάγκαμα 1. 2) Δαγκανιˬὰ 2, τὸ ὁπ. βλ., Ἀθῆν. Αἴγιν. Πελοπν. (Κοπαν.) Σάμ. (Καρλόβ.) - Ι. Βενιζέλ., Παροιμ.2, ἔνθ᾿ ἀν. - Λεξ. Περίδ. Μπριγκ.: Ἐσηκώθη ἀπὸ τὸ τραπέζι μὲ τὴ δακωνιˬά ᾿ς τὸ στόμα Ἀθῆν. Δό μ᾿ μουνάχα μιˬὰ δαgουνιˬὰ ψουμὶ Καρλόβ. || Παροιμ. Μεγάλη δακωνέα φάε, μεγάλο λόγο μὴν πῇς (ἐπὶ τῶν καθ᾿ ὑπερβολὴν καυχωμένων) Ἀθῆν. (παλαιότ.) Συνών. φρ. μεγάλη μπουκκιˬὰ φάε, μεγάλο λόγο μὴν πῇς. Ἀλλοίμονό του, ποὺ πνιγῇ ᾿ς τὴν πρώτη δαγκωνιˬὰ (ἡ ἀποτυχία κατὰ τὴν πρώτην προσπάθειαν ὀλεθρία διὰ τὴν ὅλην ἐπιχείρησιν) Αἴγιν. Ὅπο͜ιος κάνει τὴ δουλε͜ιά μου, | παίρνει καὶ τὴ δακωνιˬά μου (ὁ ἀναλαμβάνων ἐργασίαν τὴν ὁποίαν ἄλλος ἐπρόκειτο νὰ ἐκτελέσῃ, θεωρεῖται ὡς ἀδικήσας αὐτόν, διότι τὸν στερεῖ βεβαίου κέρδους) Ἀθῆν. Μεγαλυτέρα δακωνιˬὰ μὴ βάνῃς ᾿ς τὸ στόμα σου ἀπὸ τ᾿ ἀρκετό σου, γιˬατὶ πνίγεσαι (μὴ ἐπιχειρῇς ἔργον ἀνώτερον τῶν δυνάμεών σου) Αἴγιν. Ὥσπου νά ᾿ρθῃ τὸ τυρί, | πάει ἡ δακωνιˬὰ ξερὴ (ἀποτυγχάνει ὀ ἐπιχειρῶν τι ἀνώτερον τῶν δυνάμεών του) Ι. Βενιζ., ἔνθ᾿ ἀν. Συνών. βλ. εἰς λ. δαγκαματιˬὰ 2.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
