Voir le fichier PDFἀφανίζω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀφανίζω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
ἀφανίζω κοιν. καὶ Πόντ. (Κερασ. Οἰν. Τραπ.) ἀφανίζου βόρ. ἰδιώμ. καὶ Εὔβ. (Κονίστρ. κ.ἀ.) Πελοπν. (Μάν.) Τσακων. ’φανίζω Παξ.
Ετυμολογία
Τὸ ἀρχ. ἀφανίζω.
Σημασιολογία
1) Καταστρέφω, ἐξοντώνω κοιν.: Ὁ ἄνεμος-τὸ χαλάζι ἀφάνισε τ᾿ ἀμπέλιˬα. Τὰ παιδιˬὰ ἀφάνισαν τὰ φροῦτα. Ἡ σκουριˬὰ ἀφανίζει τὸ σίδερο κοιν. Μιˬὰ γυναῖκα φτάνει γιˬὰ νὰ μᾶς γλυτώσῃ, μιˬὰ γυναῖκα νὰ μᾶς ἀφανίσῃ ΚΠαλαμ. Τρισεύγ. 47. || Παροιμ. Τὸν Ἀράπη σαπουνίζεις, | τὸ σαπούνι ἀφανίζεις ΙΒενιζέλ. Παροιμ.2 309, 357. Ἡ σημ. καὶ ἀρχ. β) Καταδαπανῶ, ἐξαντλῶ οἰκονομικῶς κοιν.: Μᾶς ἀφάνισε ἢ ἀκρίβεια. Μ’ ἀφάνισε ᾿ς τὰ δανεικά. Ἀφανίστηκε ᾿ς τὰ χαρτιˬὰ κοιν. Ἀφάνισε τὸ βιὸς τοῦ πατέρα του Λεξ. Δημητρ. Εἶναι ἀφανισμένος Πελοπν. (Ἀρκαδ.) Ἡ σημ. καὶ ἀρχ. Συνών ἀναφανίζω, καταστρέφω, ξεβγάλλω, ξεκάνω. γ) Διακορεύω Ἀθῆν.: Εἶπε ὁ διˬάολος ’ς τὸ ἀφτί του ν’ ἀφανίσῃ τὸ κορίτσι (ἐκ παραμυθ.) Συνών. καταστρέφω, χαλνῶ. 2) Καταβάλλω, καταπονῶ, συντρίβω κοιν. Πόντ. (Κερασ. Οἰν. Τραπ.) Τσακων.: Μᾶς ἀφάνισε ὁ χειμῶνας. Τὸν ἀφάνισαν ’ς τὸ ξύλο. Μὲ ἀφάνισαν οἱ ἀρρώστιˬες κοιν. Ἡ ἀρρώστιˬα ἐφάντσεν ἀτον Τραπ. Οἱ κιˬαμοὶ μ᾽ ἀφανίαϊ (οἱ πυρετοὶ μὲ ἀφάνισαν) Τσακων. Μ’ ἀφά’σαν οἱ θέρμις Στερελλ. (Ἀράχ.) Τοῦ ἀφάνισε τὴ bίστι Κρήτ. Ἀφανίσκι νὰ κλαίῃ Θρᾴκ. (Ἀδριανούπ.) Ἀφανίκα νὰ σὶ ᾽ρεύου Μακεδ. (Χαλκιδ.) Ἡ σημ. καὶ μεταγν. 3) Ρυπαίνω, Κύθηρ.: Τὸ παιδὶ ἀφάνισε τὰ ροῦχα του ἢ ἀφανίστηκε. Εἶν᾿ ἀφανισμένο. Ἡ σημ. καὶ μεσν. Πβ. Μ.Ἐτυμολ. 175. 10 «ἀφανίσαι. οἱ πάλαι οὐχὶ τὸ μολῦναι, ὡς νῦν, ἀλλὰ τὸ τελέως ἀφανῆ ποιῆσαν. Ἰδ. καὶ Σουίδ. λ. ἀφανίσαι. Συνών. βρομίζω. 4) Μέσ. γίνομαι. ἄφαντος, ἐξαφανίζομαι πολλαχ.: Σὲ μιὰ στιγμὴ ἀφανίστηκε ἀπεμπρός μου πολλαχ. Ν’ ἀφα’ίστῇς νὰ μὴ σὶ βροῦν Μακεδ. (Χαλκιδ.) Ἡ σημ. καὶ ἀρχ. Συνών. ἀρατίζομαι (ἰδ. ἀρατίζω). Μετοχ. ἀφανισμένους=ἐκεῖνος ὅστις εἴθε νὰ γίνῃ ἄφαντος Στερελλ. (Ἀράχ.): Πεὸ ἀφανισμένου πλάσμα δὲ λέγιτι. Νὰ χαθῇς, ἀφανισμένου! Συνών. ἄφαντος 2.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
