Voir le fichier PDFἀποκοντὰ
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀποκοντὰ
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Επίρρημα
Τυπολογία
ἀποκοντὰ ἐπίρρ. κοιν. ἀπουκοντὰ Καππ. ἀπουκουντὰ βόρ. ἰδιώμ ἀποκοdὰ πολλαχ. ἀπουκουdὰ πολλαχ. βορ. ἰδιωμ. ἀπόκοντα Ἤπ. Πελοπν. (᾿Αρκαδ. Βούρβουρ. Καλάβρυτ. Κορινθ. Λακων. Μάν. Μαντίν. Μεσσ. Οἰν. Φιλιατρ.) Σαλαμ. κ.ἀ. ἀπόσκοντα Πελοπν. (Βούρβουρ. Οἰν.) ἀπόσκουντα Πελοπν. (Λακων.) ἀμπίσκοντα Πελοπν.
Ετυμολογία
Ἐκ τῆς προθ. ἀπὸ καὶ τοῦ ἐπιρρ. κοντά. Περὶ τοῦ τύπ. ἀπόσκοντα ἰδ. Χπαντελίδ. ἐν Byzant.-Neugr. Jahrb. 6 (1927/8) 430.
Σημασιολογία
1) Τοπικῶς, ἐκ τοῦ πλησίον, ἐγγύθεν κοιν.: Τὸν βλέπω-τὸν κοιτάζω ἀποκοντά. Τὸν εἶδα ἀποκοντά. Δὲν τὸν γνωρίζω ἀποκοντά, ἀκουστὰ τὸν ἔχω. Ἔφυγε ἀποκοντά μου καὶ δὲν τὸ κατάλαβα κοιν. || ᾌσμ. ᾽Απουμακὰ χαιρέτισε κιˬ ἀπουκοντὰ καλ’μέρ’σε Καππ. ᾽Απόκοντα εἶσ᾽ ἕνας κρίνος, ἀπαλλάργα ἕνας γοντζές, τὸ κορμί σου περιβόλι μὲ τοὶς μουσκομυρωδιˬὲς Ἤπ. Συνών. ἀποκοντάθε. β) Κατὰ πόδας, παρακολουθητικῶς, μετὰ τοῦ ρήματος παίρνω, πηγαίνω, ἔρχομαι κττ.: Τὸν πῆρε ἀποκοντὰ καὶ μπορεῖ νὰ τὸν φτάσῃ κοιν. ᾽Απὸ τότενες τὸν ἔπαιρνε οὑλοένα ἀπόκοντα Μαντίν. Ἔρχου ἀπόκοντα Λακων || Φρ. Τὸν παίρνω ἀποκοντὰ (παρακολουθῶ τινα εἰς τὰς κινήσεις καὶ ἐνεργείας του ἢ ἀρχίζω νὰ ἐπιδεικνύω εἴς τινα ἀσυνήθη ἀγάπην δι᾿ ἴδιον συμφέρον) κοιν. γ) Ὁμοῦ, ἐν συνοδείᾳ κοιν.: Ὅπου πάει ὁ ἄντρας της κιˬ αὐτὴ ἀποκοντά. δ) Πλησίον, ἐγγὺς Πελοπν. (Βούρβουρ. Οἰν. Φιλιατρ.): ’Απόκοντα εἶδε σπίθες καὶ φωτιὰ Φιλιατρ. ᾽Απόκοντα εἶναι τὰ Βρέστενα Οἰν. Τὸ χωράφι πέφτ’ ἀπόσκοντα λιγάκι ἀπὸ τὴ ράχι Βούρβουρ. Στάθηκε ἀπόσκοντα αὐτόθ. Συνών. κοντά 2) Χρονικῶς, κατόπιν, μετ᾽ ὀλίγον Πελοπν. (Μάν.) Σαλαμ. κ.ἀ.: ᾿Απόκοντα ἐρχόντουσαν οἱ ἄλλοι ἀρχόντοι τοῦ τόπου Σαλαμ. κ.ἀ. Δὲν ἐπρόφτασε νὰ καθίσῃ κιˬ ἀπόκοντα ἔρχονται καὶ τὰ παιδιˬά του ἀγν. τόπ. Πῆγα τὸ Λίακα ᾿ς τὸ σπίτι, πάει κιˬ ὁ παππᾶς ἀπόκοντα, τρέχει κιˬ ὅλο τὸ χωριˬὸ νὰ μάθῃ τί ξαφνικὸ ἦταν αὐτὸ (ἐκ παραμυθ.) Μάν.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
