Voir le fichier PDFἀγελάδι
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀγελάδι
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Ουδέτερο
Τυπολογία
ἀγελάδι τό, ἀγελάδιν Πόντ. (Κερασ. Οἰν.) ἀγελάδι Θρᾴκ. Ἰων. (Σμύρν.) Πόντ. (Οἰν.) ἀγελάδ᾿ Πόντ. (Ὄφ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ.) ἀελάδιν Πόντ. (Σαράχ.) ἀελάδι Νάξ. (Γαλανάδ.) ἀελάδ᾿ Πόντ. (Ὄφ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.) ἀγιλάδ᾿ Θρᾴκ. (Ἀδριανούπ. κ.ἀ.) ἐγελάδι Καππ. (Φερτ.) ἐγιλέτ᾿ Καππ. (Φερτ.) ἐιλέτ᾿ Καππ. (Φερτ.) ᾿γελάδι Ἀθῆν. Ἤπ. Κωνπλ. Πελοπν. (Ἀρκαδ. Γορτυν. Λάστ. κ.ἀ.) ᾿γιλαδ᾿ Ἤπ. Θρᾴκ. Μακεδ. κ.ἀ. ᾿᾿λάδ᾿ Ἤπ. (Ζαγόρ.) ᾿γιˬαλάδι Προπ. (Κύζ.) ᾿γιˬαλάδ᾿ Ἤπ. ᾿γιˬάδι Καππ. (Φάρασ.) ἐλάδι ἀγν. τόπ.
Ετυμολογία
Τὸ μεσν. οὐσ. ἀγελάδιν. Τὸ ᾿γιˬάδι ἐκ τοῦ *᾿γιˬαάδι ἀποβληθέντος τοῦ λ μεταξὺ δύο φων.
Σημασιολογία
1)Βοῦς μὴ ὑποβληθεὶς ἀκόμη εἰς ζυγὸν ὡς ἀροτὴρ Ἤπ. 2)Δάμαλις, ἀγελάδα σύνηθ. καὶ Καππ. (Φάρασ. Φερτ.) Πόντ. (Κερασ. Οἰν. Ὄφ. Σαράχ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.): Φρ. Σὰν νὰ γέν᾿σαν τὰ ᾿γιλάδιˬα (ἐπὶ τοῦ εὐθυμοῦντος ἄνευ αἰτίας. Ὁ τοκετὸς δαμάλεως εἶναι αἰτία εὐλόγου χαρᾶς ἀνθρώπου ἀσχολουμένου εἰς τὴν κτηνοτροφίαν) Ἤπ. Ὅνταν βγάν᾿ν τὰ ᾿γιλάδιˬα (ὅταν ἐξάγουν ἐπὶ βοσκὴν τὰ ἀγελάδια, ἤτοι περὶ τὴν ἀνατολὴν τοῦ ἡλίου) αὐτόθ. Ἴσιˬα μὶ τὰ ᾿γιλάδιˬα (ὅταν ἐπιστρέφουν τὰ ἀγελάδια ἐκ τῆς βοσκῆς, ἤτοι περὶ τὴν δύσιν τοῦ ἡλίου) αὐτόθ. Ἤντσαν γελᾷ με, τ᾿ ἀελάδα ᾿ς σὴν πόρταν ἀτ᾿ (ὅστις μὲ γελᾷ, τὰ ἀγελάδια εἰς τὴν θύραν του, ἐνν. νὰ εἶναι, ἤτοι νὰ εὐτηχῇ! Λογοπαικτικῶς εὐχὴ ἀντὶ ἀρᾶς) Τραπ. || Αἴνιγμ. Ἀσπροκάτσ᾿κον ἀελάδ᾿ | σκίζ᾿ τ᾿ ὀρμάν᾿ καὶ κατηβαίν᾿ (ἀγελάδι ἔχον λευκὸν μέτωπον διασχίζει τὸ δάσος καὶ καταβαίνει. Τὸ ξυράφι) αὐτόθ. || ᾌσμ. Ὁ ἥλιˬος θρέφει τὰ βουνὰ καὶ τὰ βουνὰ ᾿γελάδιˬα κ᾿ ἐμένα τὸ παιδάκι μου τὸ θρέφουνε τὰ χάδιˬα (βαυκάλ.) Κωνπλ. Σεράντα χτήν ἔλμεγεν, σεράντα ἀγελάδ κι ἄλλα σεράντα δώδεκα μουσκάρα καὶ ζερκάδ (χτήν=ἀγελάδας. σεράντα δώδεκα=40χ12, ἤτοι πάμπολλα) Χαλδ. 3)Συνήθως κατὰ πληθ. βόες ἀδιακρίτως γένους Ἤπ. (Ζαγόρ. κ.ἀ.) Σάμ. Ἀθῆν.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
