Objects Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Φιλοσοφίας
<< 10
10 >>
<< 10
10 >>
Total: 4244
Dialectique politique et antinomie des valeurs juridiques
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στη μελέτη αυτή επιχειρούμε να δείξουμε τη σπουδαιότητα της διαλεκτικής, τόσο στο πλαίσιο της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της πόλεως, όσο και ως προς τη διαμόρφωση της ιδέας του δικαίου, δηλαδή ως νομιμότητα και αναλογική ισότητα. Σ΄ αυτό το πλαίσιο εξετάζουμε τη γέννηση της διαλεκτικής στο κοσμικό γίγνεσθαι και ιδιαίτερα στη σχέση της με τον Λόγον. Στη συνέχεια αναπτύσσουμε τον σπουδαίο ρόλο που κατέχει η διαλεκτική στην Αγορά, όπου διαμορφώνονται οι πολιτικές σχέσεις, ιδιαίτερα στην εποχή του Περικλή. Επισημαίνεται εδώ η σημασία στην έννοια της διαλεκτικής εν σχέσει προς τη ρητορική και την κοινωνική δικαιοσύνη. Σε ένα δεύτερο μέρος αντιπαραθέτουμε την κλασική διαλεκτική με εκείνη του σύγχρονου κόσμου. Το αποτέλεσμα είναι εδώ, ότι περνούμε από τις τοπικές δημοκρατίες στην παγκόσμια δημοκρατία, όπου βασιλεύει μία καθ' όλου αξιοπρέπεια, δηλαδή η μητέρα ομοιόμορφων δικαιωμάτων για όλους τους ανθρώπους. Τελειώνουμε τη μελέτη μας με τη θεώρηση της πολιτικής διαλεκτικής στον νεώτερο κοσμοπολιτισμό....
Dialetique et Philosophie chez Aristote
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Οι διαδοχικές μεταπολεμικές μελέτες που έχουν αφιερωθή στη διαλεκτική του Αριστοτέλους έδειξαν πως η λειτουργία αυτή της νόησης δεν είναι κατώτερη από την αποδεικτική επιστήμη, όπως νόμιζαν παλαιότερα οι σχολιαστές του. Η διαλεκτική παρουσιάζει πράγματι συνάφεια παρόμοια με εκείνη της αποδεικτικής επιστήμης, και έχει αντικείμενο πιο πλατύ και ποικίλο. Δίχως ν’ ασχολήται με όλα τα πράγματα, η διαλεκτική ασχολείται, ωστόσο, με όλα τα προβλήματα, δηλαδή με οτιδήποτε δημιουργεί απορίες. Ουσιαστικά, η διαλεκτική χρησιμοποιείται άτεχνα από κάθε άνθρωπο και έντεχνα από τους μεμυημένους στα μυστικά της. Ο καθολικός αυτός χαρακτήρας της οφείλεται, κυρίως, στην ελεγκτική ιδιότητά της, χάρη στην οποία παρουσιάζεται ως μέθοδος πειραστική και κριτική, που αναπτύσσεται βασικά με ερωτήσεις και απαντήσεις. Για τον λόγο αυτόν η χρήση της διαλεκτικής δεν περιορίζεται στις ανθρώπινες συναλλαγές, αλλά αφορά επίσης και την έρευνα των αρχών της επιστήμης, ακόμη και της μεταφυσικής. Όπως λέγει ο Αριστοτέλης, η διαλεκτική μπορεί να χρησιμοποιηθή προς τας κατά φιλ...
Die Anfänge der vergleichenden Kunstwissenschaft bei Simonides von Keos
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο Σιμωνίδης ο Κείος είναι ίσως ο πρώτος, που διετύπωσε την άποψη ότι η ζωγραφική είναι ποίησις σιγώσα και η ποίησις ζωγραφία φθεγγομένη. Κατά την αποψιν αυτή έχουν οι δύο αυτές τέχνες πρώτο κοινό χαρακτηριστικό, ότι κατασκευάζουν κάτι, δεύτερο ότι αυτό είναι εικόνα. Νομίζω ότι την ίδια γνώμη θα είχεν ο Σιμωνίδης και για την πλαστική και για την μουσική — την άποψη του Σιμωνίδη επεκτείνει στην μουσική ήδη ο Πλούταρχος. Με τον Σιμωνίδη ανάγονται οι λεγόμενες Καλές Τέχνες σε μιαν αρχή, δηλ. στο ότι το έργο της τέχνης είναι εικόνα. Αυτό είναι σήμερα κοινός τόπος, ύστερα προ πάντων από την Σχολή των Φορμαλιστών, και αφετηρία— όπως γράφει ο Sklovskij, επικαλούμενος την όμοια με του Σιμωνίδη άποψη του Potembnja, ενός από τους προδρόμους του Φορμαλισμού, — κάθε θεωρίας της λογοτεχνίας. Το έργο της τέχνης έχει σχέση προς την πραγματικότητα. Τούτο συνάγεται από τον όρο ζωγραφία. Προς την πραγματικότητα της ζωής. Στο βάθος λοιπόν εθεώρησε ο Σιμωνίδης την τέχνη μίμηση. Αλλά το πρόβλημα είναι ποια είναι η σχέση του έργου της τέχνης προς την πραγματικ...
Die Aufgabe der «Metaphysik» des Aristoteles
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στα λεγόμενα «Μεταφυσικά» του Αριστοτέλους υπάρχει κάποια δυσκολία, που ακόμα δεν έχει συζητηθή εξαντλητικά· εννοούμε το γεγονός ότι στο έργο αυτό βρίσκομε δύο ορισμούς της επιστήμης, στην οποία αναφέρεται. Ο W. Jaeger πρώτος επεχείρησε με αρκετή εμμονή να εξηγήση το πράγμα από την εξέλιξη του συγγραφέα, όπου διακρίνει μια Θεολογική Επιστήμη η Φιλοσοφία από μια Πρώτη Επιστήμη η Φιλοσοφία, μια metaphysica specialis από μια metaphysica generalis, που ο Αριστοτέλης δεν της έδωσε όνομα, εντοπισμένες η πρώτη στο πλατωνικό στάδιο του Αριστοτέλους και η δεύτερη στο τελευταίο στάδιο της εξέλιξής του. Θέμα της metaphysica specialis είναι η εξέταση των πραγμάτων που υπάρχουν καθαυτά (χωριστά) και είναι αμετάβλητα (ακίνητα). Τα πράγματα αυτά είναι οι αρχές όλων των όντων. Πάνω από αυτά στέκει η θεότητα (το θείον) ως πρώτη αρχή αυτών των πραγμάτων και συγχρόνως όλων των όντων. Θέμα της metaphysica generalis είναι η θεώρηση του όντος ως όντος (το ον ή ον) και του ότι καθαυτό αναφέρεται σ’ αυτό. Ο Ph. Merlan ύστερα από εξέταση του Γ, του Ε 1 και του Κ...
Die Begriffe Praxis und Poiesis bei Aristoteles. Zum Verständnis von Geistiger und Körperlicher Arbeit in der Antiken Philosophie
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στο παρόν άρθρο εξετάζεται η σημασία της ανθρώπινης δραστηριότητας σε σχέση προς την κοινωνική φιλοσοφία του Αριστοτέλους, όπως αυτή αναπτύχθηκε στα ηθικά του κείμενα (Πολιτικά και Ηθικά Νικομάχεια). Κατά την αρχαιότητα, όταν η πόλις-κράτος ήταν συγχρόνως και μια κοινωνία η οποία στήριζε το θεσμό της δουλείας, ο θαυμασμός της «ηθικής» πνευματικής δραστηριότητας (πράξις) αποτελούσε συγχρόνως και αποστροφή προς την «ανήθικη» φυσική δραστηριότητα (ποίησις). Η επικριτική στρατηγική της αριστοτελικής θεωρίας για την έννοια της ανθρώπινης δράσης βασίζεται στη θεωρία της πόλης, η οποία υπερασπίζεται τη θέση της άρχουσας τάξης όπως και τους θεσμοθετημένους νόμους που προωθούν τη νομιμοποίηση μιας κοινωνίας, η οποία στηρίζεται στην κοινωνική ανισότητα. Μέρος της υπερασπιστικής στρατηγικής των κληρονομικών δικαιω¬μάτων της άρχουσας τάξης δεν είναι μόνο ο εξοβελισμός της φυσικής δρα¬στηριότητας από τις πιο εκλεπτυσμένες πρακτικές δραστηριότητες αλλά και ο περιορισμός της αποκλειστικώς στα αγαθά που παράγονται και κατα¬σκευάζονται από τη γή. Τα αγαθά,...
Die Metaphysische bedeutung des wortes Αίδης bei Herakleitos
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Δεν υπάρχει περιγραφή
Die Philosophie der Eleaten und der Aufbau von Euklids Elementen
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Εις την παρούσαν εργασίαν ο συγγραφεύς, συνεχίζων την από μακρού ερευνάν του σχετικώς με την υπ΄αυτού εγκαινιασθείσαν έποψιν της αναγωγής των παραγωγικών Μαθηματικών των Ελλήνων εις την Διαλεκτικήν των Ελεατών, επιζητεί όπως παράσχη, ειδικώτερον δια την περίπτωσιν των Μαθηματικών του Ευκλείδου, στοιχεία τεκμηριούντα την έποψίν του ταύτην. Προς τούτο αναχωρεί ούτος, πρώτον, από δύο παραδείγματα αποδείξεων απαντωμένων εις τα Στοιχεία, γινομένων δε κατά την μέθοδον της εις άτοπον απαγωγής (εμμέσου αποδείξεως). Είναι η μέθοδος με την οποίαν αποδεικνύονται, ως επί το πλείστον, υπό του Ευκλείδου τα θεωρήματα των Στοιχείων, και άνευ της οποίας, κατά τον συγγραφέα, δεν θα καθίστατο δυνατή η συστηματική ίδρυσις των Μαθηματικών. Ακριβώς, η εις τα Μαθηματικά εφαρμογή της αποδεικτικής αυτής μεθόδου, ως ισχυρίζεται ο συγγραφεύς, χαρακτηρίζει την εις αυτά επίδρασιν της ελεατικής Φιλοσοφίας. Και ενώ μεν ούτος θα ηδύνατο, εις το σημείον αυτό της εργασίας, να προβή αμέσως εις την κατάδειξίν του ως άνω χαρακτηρισμού, προτίμα όμως, δεύτερον, όπως παρεμβάλη...
Die Rezeption der Philosophie der Sophisten in deutch und englischsprachigen Literatur des 19. und 20. Jahrhunderts
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η «πρόσληψη» της φιλοσοφίας των Σοφιστών, που επισκοπείται εδώ, αφορά την γερμανική και αγγλική γραμματεία του 19ου και 20ου αιώνα, και κυρίως την φιλοσοφική γραμματεία στις δύο γλώσσες. Στην πρώτη αυτή προσέγγιση του θέματος δεν θα ήταν σωστό να αναμένεται απόλυτη πληρότητα στοιχείων, ούτε άλλωστε η παρούσα επισκόπηση έχει τον χαρακτήρα ενός «Forschungsbericht». Είναι περισσότερο βιβλιογραφική επισκόπηση, πλουτισμένη με στοιχεία για προσδοκώμενες διαπιστώσεις, καθώς και με διερευνητικές ενδείξεις και προτάσεις. Δεν έχει προηγηθεί άλλωστε ανάλογη ερευνητική εργασία, και το έδαφος είναι σε μεγάλη έκταση παρθένο. «Πρόσληψη» σημαίνει αποδοχή ξένου πολιτιστικού, εδώ εννοιολογικού, αγαθού. Η πρόσληψη αυτή μπορεί να έχει πολλές διαβαθμίσεις, από την πλήρη ταύτιση ως την επεξεργασία, δηλαδή τη μεταφορά των ξένων ιδεών στο έργο του νεώτερου συγγραφέα με μικρές ή ουσιαστικές αλλαγές. Το αντίστοιχο στην «πρόσληψη» είναι η «επίδραση» συγκεκριμένων ιδεών στους μεταγενέστερους. Στην επισκόπηση αυτή έγινε δυνατή η επισήμανση των εξής συγγραφέων ως βέβ...
Die Willenfreiheit bei Klemens von Alexandrien
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Οι μελέτες που έχουν γραφή γύρω από το έργο του Κλήμεντος, του πρώτου αξιολόγου χριστιανού λογίου και φιλοσόφου, κινούνται σχεδόν πάντοτε ανάμεσα σε δυό ακρότητες: είτε διαβλέπουν στον Κλήμεντα κυρίως τον οπαδό μιας φιλοσοφικής σχολής είτε μόνο τον χριστιανό. Για τον Κλήμεντα δεν υπάρχει όμως ευκρινής διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ελληνική φιλοσοφία και την χριστιανική αλήθεια· και τα δύο είναι έργο του ενός Θεού. Όπως στον Φίλωνα τον Αλεξανδρέα η ελληνική φιλοσοφία συμφιλιώνεται με την αποκάλυψη της Παλαιάς Διαθήκης έτσι και στον Κλήμεντα πραγματοποιείται η από άποψη ιστορίας του πνεύματος αβίαστη και αμοιβαία ωφέλιμη συνάντηση των δυό μεγεθών, του ελληνικού πνεύματος και της χριστιανικής αλήθειας. Πρόκειται για μια τάση του πνεύματος και της χριστιανικής αλήθειας. Πρόκειται για μια τάση του πνεύματος, που διήκει σε πολλά τμήματα της πατερικής και γενικά της αρχαίας εκκλησιαστικής γραμματολογίας· χαρακτηριστική είναι η περιγραφή της στάσης αυτής, όπως μας την παρέδωσε ο συνοψιστής της πατερικής παράδοσης Ιωάννης Δαμασκηνός: «Πρώτα λοιπ...
Die ethische aufstellen des rechts in G. Radbruchs Rechtsphilosophie. Ideen, Begriffe und Geltung des Rechts
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στην εξέλιξη του δικαίου και την κοινωνία μας είναι ήδη γνωστή. Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται τα ήθη (ως κοινωνικές σχέσεις, ενδεχομένως με μία θρησκευτική-χριστιανική χροιά) ενώ στη συνέχεια ο νομοθέτης επιχειρεί τη διατύπωση της ουσίας του Νόμου. Μέσα απ΄ αυτό προκύπτουν τα εξής ερωτήματα: (α) Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ Δικαίου, Ηθικής και Πολιτικής; (β) Ποιά είναι η σημασία της Δικαιοσύνης; (γ) Υπερισχύει το Φυσικό ή το Θετό Δίκαιο; (δ) Σε τελική ανάλυση ποιά είναι η θέση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα στο δικαιικό χώρο; Αυτές όλες είναι έννοιες, τις οποίες σχολιάζει ο G. Radbruch στη Φιλοσοφία του Δικαίου του και συνεχίζει αναλύοντας πως αυτές οι αξίες, οι οποίες προέκυψαν μέσα απ΄ την ηθική και τα ήθη, λειτουργούν μέσα στο χώρο του δικαίου και γιατί αυτή τους η λειτουργία ονομάζεται αξιολογικός σχετικισμός....
Die natur als Schau in der Sicht Plotins
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο Πλωτίνος χαρακτηρίστηκε ως ο στοχαστής της ολότητας. Κατ΄ αυτόν ο κόσμος είναι μια οργανωμένη ενότητα, ένας οργανισμός· κυριαρχείται από «συμπάθεια» και τελεί κάτω από ένα γενικό νόμο: όλα τα μέλη του παρουσιάζουν κοινότητα ενέργειας, σκοπών και «πάθους». Η φύση στον Πλωτινό έχει μια διπλή έννοια: είναι η «natura naturata» και συγχρόνως η «natura naturans». Δημιουργείται και δημιουργεί ακατάπαυστα. Οι δυνάμεις της είναι ανεξάντλητες και στην ουσία ακατακερμάτιστες. Διατηρεί την ενότητά της, γιατί είναι «ζώον συμπαθές» και πλημμυρίζεται από τον Λόγο της παγκόσμιας ψυχής. Υπ΄ αυτήν την έννοια η Φύση η ίδια είναι προϊόν του Λόγου ή της «θεωρίας» (της θεάς). Η ασταμάτητη «ποίηση» δημιουργικότητα της Φύσης είναι αποτέλεσμα αυτής της θεάς. Η «ποίηση» της Φύσης χωρίζεται από την «πράξη» γι΄ αυτό στην «ποίηση» το Είναι και το Δέον ταυτίζονται. Ποιοί είναι τώρα οι σκοποί της αέναης δημιουργικότητας της Φύσης; Πρώτον για σκοπούς στη Φύση, με την ηθική σημασία και σχέση, δεν μπορούμε να ρωτάμε. Δεύτερον η απάντηση στο ερώτημα τούτο είναι μόνον η ...
