Objects Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Φιλοσοφίας
<< 10
10 >>
<< 10
10 >>
Total: 4244
Le cosmopolitisme diogénique ou l' anarcho-cynisme
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο περίφημος αφορισμός του Διογένη, ο οποίος έχει δοθεί ως απάντηση στο κλασσικό ερώτημα περί των άρχων, θεμελίωσε τη βούληση να επανεξεταστεί η ιδέα του κράτους-έθνους. Ο κοσμοπολίτης - ο πολίτης του κόσμου- αντιλαμβάνεται εαυτόν ως τον πολίτη μιας παγκοσμίου πολιτείας, η οποία θα συσπειρώσει ολόκληρη την ανθρωπότητα γύρω από την αποδοχή της κυνικής ηθικής. Ο κοσμοπολιτισμός του Διογένη εξελίσσεται όχι μόνον ως διαπιστωμένη ρήξη ως προς την ένταξη σε μία πολιτεία και σε ένα πολιτειακό σύστημα, αλλά, εξίσου, ως υπόρρητη φανέρωση μιας πιθανής κοινότητας κυνικών που μοιράζονταν την ίδια ηθική, τη διαπνεόμενη από την επιστροφή στη φύση. Η ζωή του Διογένη, σε ό,τι αφορά τόσο την απόρριψη της πόλης, την άρνηση της ιδιοκτησίας, όσο και σε ό,τι αφορά την αυτονομία, σκιαγραφεί τις προκείμενες της αναρχικής θεωρίας. Οι αξίες που προωθούνται από τον κοσμοπολιτισμό του Διογένη επιβεβαιώνουν όχι μόνον την προσωπική ελευθερία, αλλά κυρίως την ύπαρξη μιας ηθικής κοινότητας, η οποία θέτει τη φυσικότητα στην ίδια την καρδιά της ζωής. Και ακριβώς από αυτήν...
Le differenze come relazioni nella teosofia di Antonio Rosmini-Serbati
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται κριτικώς θέματα από το εργο Teosofia του Antonio Rosmini-Serbati που αφορούν στη διαλεκτική σχέση των όρων Ον και όντα, υποκειμενικός και αντικειμενικός, ένα και πολλά, θεωρητικός και πρακτικός, αισθητικός και νοητικός, λόγος και δημιουργία, δυνάμει και ενεργείς, φύση πρωταρχική και φύση δευτέρα, θετικό της και αρνητικότης του είναι, Ιδεατόν και πραγματικόν είναι, αρχή και τέλος (όριον), θρησκεία και λόγος.
Le divin chez Platon
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Κατά τον Πλάτωνα το μεταφυσικό δεν διαφέρει απλώς του θρησκευτικού· είναι κι αντιστρόφως ανάλογον ως προς αυτό. Η πρώτη βαθμίδα του θείου δεν εμφανίζει σπουδαιότητα για τον κόσμο της εναλλαγής, των φαινομένων και της δόξης, ενώ, αντίθετα, για τον κόσμον αυτόν, η θρησκεία έχει τεράστιαν σημασία. Στο επίπεδο αυτό ο άνθρωπος διατελεί πράγματι κατώτερος των θεών, και μόνον υπό τον όρο αυτόν ο ίδιος δύναται να τους επικαλείται και να θυσιάζει σ΄ αυτούς με σκοπόν ν΄ αποσπάσει την εύνοιάν τους. Εδώ ο Πλάτων ακολουθεί τον Σωκράτη: ο ιδεατός κόσμος του απολύτου και της ευδαιμονίας δεν είναι θρησκευτικός. Ο άνθρωπος είναι τώρα σε θέση να εκπληρώσει τις επιθυμίες του, κι οπωσδήποτε διαθέτει πλήρως επαρκή προς τούτο φύσιν, καθ΄ ο μέτρον έχει πλέον αποβή όμοιος προς τους θεούς. Ον εξ ολοκλήρου επαρκές, ως εκ της φύσεώς του, είναι καθ΄ όλα θεμιτόν να επικαλείται τ΄ απρόσωπα θεία όσα ευρίσκονται υπεράνω βουλήσεως και δυνατότητος αποφάσεως. Ακόμη περισσότερο, το Αγαθόν, τελικώς, ούτε παρέχει, στον άνθρωπον ούτε και δέχεται την θεοσέβειάν του, αφού ανήκει ...
Le double lien. Le deux recours héraclitéens à l' image
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Μεταξύ των πολλαπλών σχέσεων που συγκροτούν τον ηρακλείτειο κόσμο, και πέρα από την ενότητα των αντιθέτων, ο λόγος του σοφού στοχαστή συνδέει συχνά, τελείως διαφορετικά είδη πραγμάτων. Οι εικόνες με τις οποίες ο σοφός φανερώνει σχέσεις που δύσκολα συλλαμβάνει ο νους διαφορετικά έχουν δύο διαστάσεις: Πότε είναι εικόνες που επιτρέπουν μιαν καλύτερη κατανόηση των αρχών του κόσμου, πότε είναι εικόνες που διευκολύνουν την αναγνώριση των ψευδαισθήσεων των βροτών.
Le droit et la morale. Quelques remarques sur la disposition Kantienne
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Δεν υπάρχει περιγραφή
Le droit grec, précurseur des droits de l' homme?
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Υπάρχει μεγάλη διαφωνία σχετικά με την προέλευση και το υπόβαθρο των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Από τους συγγραφείς, άλλοι υποστηρίζουν ότι ο προάγγελος των δικαιωμάτων αυτών είναι η αρχαία ελληνική σκέψη (Kutner, Maritain, Mourgeon), άλλοι υποστηρίζουν ότι η γέννησή τους τοποθετείται στους νεώτερους χρόνους και ιδιαίτερα στο έργο του Hobbes (Villey), άλλοι δε θεωρούν τη Γαλλική Επανάσταση μητέρα αυτών. Κατά τη γνώμη μας, οι τυχόν επιφανειακές ομοιότητες μεταξύ του αρχαίου ελληνικού δικαίου και των δικαιωμάτων του ανθρώπου δεν πρέπει να μας οδηγήσουν σε λανθασμένα συμπεράσματα. Συγκεκριμένα, το ελληνικό δίκαιο απευθύνεται στην πόλη και είναι απαύγασμα της διανεμητικής δικαιοσύνης. Είναι δίκαιο διανεμητικό. Αντίθετα τα δικαιώματα του ανθρώπου αφορούν το ανώνυμο άτομο στην καθολικότητά του και έχουν χαρακτήρα υποκειμενικό. Επί πλέον, ενώ το ελληνικό δίκαιο τείνει στην ισονομία και την ευνομία, τα δικαιώματα των ανθρώπων τείνουν στην ισότητα, αδελφότητα και ελευθερία, έννοιες που δεν έχουν μεγάλη θέση στη νομική ηθική των Ελλήνων. Το συμπέρ...
Le droit à la Jouissance, la jouissance des droits
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στόχος μου σ΄ αυτή τη μελέτη είναι να παρουσιάσω τη φιλοσοφία δικαίου που πηγάζει από το έργο του de Sade. Τούτη η φιλοσοφία βασίζεται στη διαλεκτική συνύπαρξη του πόνου και της ηδονής και στη δεξιοτεχνία του μαρκησίου ν΄ αντιστρέφει τις κλασικές αξίες. Η σύγχρονη εποχή είναι επηρεασμένη από την ιδέα του κοινωνικού συμβολαίου. Ενώ οι οπαδοί του υπογραμμίζουν τη σπουδαιότητα του δικαιώματος ιδιοκτησίας για την έννομη τάξη, ο de Sade δεν τη θεωρεί θεμελιώδη. Δημιουργός των επί μέρους δικαιωμάτων είναι το δικαίωμα της απόλαυσης. Τούτο αναδεικνύεται λοιπόν σαν πηγή του δικαίου. Πρόκειται για ένα φυσικό δικαίωμα - ελευθερία που υπάρχει τόσο στην πρωτόγονη εποχή όσο και στο οργανωμένο κράτος. Το δίκαιο για τον de Sade είναι το απαύγασμα της δύναμης του πιο δυνατού ατόμου που θριαμβεύει. Ο de Sade προσπαθεί από την άλλη πλευρά να δείξει ότι αυτό το δικαίωμα - ελευθερία καθιστά αδύνατη την πραγματοποίηση του κοινωνικού συμβολαίου. Η ρεαλιστική σύλληψή του έρχεται σε αντίθεση με τις ουτοπιστικές αντιλήψεις του Hobbes και τις ειδυλλιακές σκέψεις ...
Le même, l' autre et les images. Une lecture de la division des genres dans Le Sophiste
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Αν, από τη μία, φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι κατηγορίες του ταυτού και του ετέρου χρησιμοποιούνται προκειμένου να στοιχειοθετηθούν ο (οι) ορισμός (-οί) της εικόνας, από την άλλη, η χρήση της εικόνας στο πλαίσιο του προσδιορισμού των γενών δεν φαίνεται εκ πρώτης όψεως να είναι αναπόσπαστο μέρος της απόδειξης ότι (τουλάχιστον) η εικόνα είναι συνώνυμο του μη όντος· κάτι το όποιο ο διάλογος μεταξύ του Θεαίτητου και του Ελεάτη Ξένου, όσον αφορά σε αυτό το σημείο, καταφάσκει και αρνείται την ίδια στιγμή. Η επίκληση των διαφόρων ειδών εικόνων στο πλαίσιο της εύρεσης ενός ενιαίου ορισμού, οδηγεί στη θεμελίωση της λειτουργίας της εικόνας ως ενός είδους διαφορικού στην επιστήμη των γενών, των επονομαζόμενων «του όντος». Εντούτοις, στη σχέση ταυτότητας-διαφοράς, η εικόνα παίζει έναν ρόλο γνωστικό και ταυτόχρονα οντολογικό: αποτελεί την αφετηρία της σχέσης (της ομοιότητας και του αποκλεισμού των αντιθέτων), την ίδια στιγμή που σχηματοποιεί έναν σωσία του ταυτού, αναπόσπαστο για τον ορισμό του ετέρου. Θα μπορούσαμε, άραγε, να θεωρήσουμε με αφετηρία αυτή τη...
Le nouveau réalisme scientifique
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η κλασική φυσική, ως γνωστόν, ήταν ρεαλιστική και αιτιοκρατική. Το ίδιο ισχύει και με τις κλασικές θεωρίες του πεδίου (ηλεκτρομαγνητισμό και θεωρία της βαρύτητος του Einstein). Ο πιθανοκρατικός χαρακτήρας της μικροφυσικής, αντίθετα, και οι πολλαπλές δυναμικότητες των μικροσκοπικών οντοτήτων, ερμηνεύθηκαν από την ορθόδοξη σχολή ως η κατάρρευση του ρεαλισμού και της αιτιοκρατίας. Ο επιστημονικός ρεαλισμός, ευρύτερα, αμφισβητείται σήμερα, τόσο στην περιοχή της φυσικής και των μαθηματικών, όσο και στο καθαυτό φιλοσοφικό επίπεδο. Στο παρόν κείμενο επιχειρείται η θεμελίωση ενός σύγχρονου επιστημονικού ρεαλισμού, ο οποίος θα υπερβαίνει τις μονομέρειες, τόσο του εποπτικού ρεαλισμού όσο και του θετικισμού. Στο πρώτο μέρος αναλύονται οι ανεπάρκειες του παραδοσιακού εποπτικού ρεαλισμού και της παθητικής αντίληψης της αντικειμενικότητας. Εισάγεται εν συνεχεία η έννοια της δυναμικής αντικειμενικότητας, η οποία συγκεκριμενοποιείται σε μια ρεαλιστική θεωρία της κβαντικής μέτρησης, όπου αναδεικνύεται ο ενεργητικός ρόλος του μετρητικού οργάνου και το πολυ...
Le passé selon Bergson
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο στοχασμός του Bergson είναι μια φιλοσοφία στηριζόμενη στην έννοια της διάρκειας. Η διάρκεια όμως αυτή δεν νοείται ως εκχείλισις, ως ένα γίγνεσθαι άνευ ορίων. Πρόκειται περί ενότητος ετερογενών, ενέχουσα ιδίαν δομή, της οποίας σημαντικές στιγμές είναι το παρελθόν και το παρόν. Δια της συγκρίσεως της αντιλήψεως και της αναμνήσεως, εικόνων, ως απολύτως αυτόνομων στη συνείδηση μας εν σχέσει προς τον χρόνο, το παρελθόν και το παρόν εμφανίζονται κι αυτά, ως διακεκριμένα, συμφώνως προς την φύση των, κι όχι μόνον συμφώνως προς την κλιμάκωσή των. Πρόκειται περί ειδητικών κατηγοριών, sui generis, περί σχημάτων γενικών των οποίων η αλήθεια δεν θα ήταν δυνατόν να γίνει αντιληπτή με όρους χρονολογικής εκτιμήσεως, καθ΄ όσον η αλήθεια αυτή δεν περιορίζεται μόνον εις την χρονική διαδοχήν. Οι κατηγορίες αυτές εμφανίζουν σχήμα ετερογένειας κατ΄ εξοχήν χρονικόν η οποία και χαρακτηρίζει την μπερξονική φιλοσοφία. Προκειμένου να κατανοηθεί το είδος της μάχης που ο Bergson διεξάγει έναντι του αναγωγικού υλισμού, καθώς και της αριστοτελικής παραδόσεως, θα πρέπε...
Le philosophe tentateur de Nietzsche
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο Νίτσε δεν δίνει πουθενά έναν σαφή ορισμό της Φιλοσοφίας. Αντίθετα οι απόψεις του για τον φιλόσοφο είναι ξεκάθαρες. Έμμεσα λοιπόν καταλαβαίνομε την αντίληψή του για την φιλοσοφία από τον φιλόσοφο. Η μέθοδος του Νίτσε είναι τυπολογική. Αναζητά τον τύπο, δηλαδή εκείνον που ανταποκρίνεται περισσότερο στην ουσία του φιλοσόφου. Οδηγείται έτσι σε ριζική κριτική των παραδοσιακών αντιλήψεων για τον φιλόσοφο. Ο πραγματικός δεν έχει καμία σχέση με την κατεστημένη ηθική. Πρέπει να είναι πάντα πέρα, πάνω απ’ το καλό και το κακό. Όλη η φιλοσοφία, από τον Πλάτωνα, έπεσε στην παγίδα της ηθικής. Ο αληθινός φιλόσοφος δεν έχει επίσης καμία σχέση με την παλιά μεταφυσική, γιατί αρνείται, όπως και η ηθική, την αξία της ζωής. Χάνεται μέσα σε άπιαστες, σκοτεινές ιδέες όπως «ψυχή», «άλλος κόσμος», «θεός». Ο Νίτσε ζητά από τον φιλόσοφο να ξαναγίνη ο καλός φίλος όλων αυτών των περιφρονημένων, των «πιο κοντινών πραγμάτων», δηλαδή της ζωής, του σώματος, των αισθήσεων, του κόσμου. Δεν πρέπει να συγχέωμε τέλος τον φιλόσοφο με τους εργάτες της φιλοσοφίας, τύπου Kant κ...
