Objects Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Φιλοσοφίας
<< 10
10 >>
<< 10
10 >>
Total: 4244
I modi di darsi dell' ousia. Uno sguardo sinottico a Metafisica Z
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο Αριστοτέλης ξεκινά τα Μετά τα Φυσικά αποκαθιστώντας επί το ορθότερον την αναζήτηση περί των αρχών που εξελίχθηκε από τους προγενέστερους κατά την αναζήτηση των αιτίων. Τα αίτια έπρεπε να αιτιολογήσουν από τη μία τη γένεση των φύσει όντων και από την άλλη τη γνώση μας για τα θέσει όντα. Ο Αριστοτέλης ανακάλυψε την εσώτερη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις δύο αυτές διαφορετικές αλλά θεμελιώδεις αναγκαιότητες και αναθεώρησε την πλατωνική οντολογία προκειμένου να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που ήγειραν. Ο καρπός αυτής της αναθεώρησης ήταν η σύλληψή του για την ουσία, μία μεταφυσική έννοια με διαφορετικές συνδηλώσεις και διαφορετικά σημαινόμενα που μπορούν να αποδώσουν το πλήρες νόημά της. Το άρθρο αποπειράται να διακρίνει και τις δύο απόψεις, αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στην υπογράμμιση της διαλεκτικής μεθόδου, την οποία ο Αριστοτέλης ακολούθησε προκειμένου να διασώσει τα θετικά αποτελέσματα των προγενεστέρων του και να τα ενσωματώσει σε μία νέα ενότητα....
I. Liakatos, Falsification and the Methodology of Scientific Research Programmes
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Δεν υπάρχει περιγραφή
Identité personelle et conscience chez Locke
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στη φιλοσοφία του Διαφωτισμού, το κλασικό ιδεώδες του κοινού αγαθού παραμένει ως πρωταρχικό, σε συνδυασμό όμως και υπό τον όρο της προστασίας του ατομικού συμφέροντος και των ατομικών δικαιωμάτων. Οι νέοι κοινωνικοί θεσμοί θα πρέπει να προστατεύουν τόσο το σύνολο της κοινωνίας όσο και τα ιδιοκτησιακό δικαιώματα των ατόμων. Επιπλέον, αναδεικνύεται η σημασία και ο ρόλος του προσώπου και της προσωπικότητας ως υποκειμένου δικαίου, φορέα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, υπεύθυνο και υπόλογο για τις πράξεις του. Η έννοια πρόσωπο αποτελεί έννοια της επιστήμης του δικαίου, που συγχρόνως παρουσιάζει επιστημολογικής και ηθικής τάξεως διαστάσεις. Τις διαστάσεις αυτές της έννοιας "πρόσωπο" εκθέτει ο Locke στη φιλοσοφία του: πολύ συνοπτικά, το πρόσωπο δεν αποτελεί μόνο τεχνικό όρο, ένα πλάσμα του δικαίου, αλλά επιπλέον, ένα πρόσωπο θα πρέπει να συμπεριφέρεται ενσυνείδητα, διαθέτοντας αυτογνωσία και σταθερές ηθικές αξίες. Το πρόσωπο δεν ταυτίζεται με μια φυσική οντότητα, γι΄ αυτό και η έννοια πρόσωπο μπορεί να αποδοθεί στο φορέα ενός συλλογικού σώματος, μπ...
Il De Virtute pseudoplatonico: distinguere le buone e le cattive nature
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Είναι προφανές ότι o ψευδο-πλατωνικός διάλογος Περί αρετής συνεγράφη χρησιμοποιώντας ως πρότυπο τον διάλογο Μένωνα του Πλάτωνος. Ωστόσο, υπάρχουν δύο αποσπάσματα που έχουν μια ιδιαιτερότητα συγκριτικά προς το πλατωνικό κείμενο: προσφέρουν ξεκάθαρες ενδείξεις για τον θεωρητικό ορίζοντα και για την επιχειρηματολογία του συγγραφέα του. Πρόκειται για το χωρίο 378 d 7-e2 (όπου ο τύπος του «αργυρογνώμονος» τίθεται υπ΄ όψιν, ανάμεσα σε άλλα παραδείγματα) και για τις γραμμές που εισάγουν το τελευταίο απόσπασμα (379 c 2-5), το οποίο και χαρακτηρίζεται από μία ενδιαφέρουσα επιλογή λέξεων. Σε ό,τι αφορά το πρώτο από τα χωρία αυτά κάποιοι προβληματισμοί ως προς τη δομή του επιχειρήματος στο οποίο εντάσσεται και ως προς τη χρήση του αριστοτελικού όρου «αργυρογνώμων» ακολουθούνται από μία προσπάθεια αποσαφήνισης των διαφορετικών ερμηνευτικών προσεγγίσεων, υπό το πρίσμα της αντίληψης των δραστηριοτήτων του «αργυρογνώμονος», η οποία δύναται να αποδοθεί στον συγγραφέα του διαλόγου. Στη συνέχεια, εξάγονται χρήσιμες πληροφορίες που καθορίζουν την επιλογή αν...
Il pensiero politico di Democrito
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο ηθικο-πολιτικός στοχασμός του Δημόκριτου και, κατά συνέπεια, η σχέση με τις φιλοσοφικές θεωρίες που ανεπτύχθησαν για τα ίδια ζητήματα από τους σύγχρονους του, δεν έχουν ακόμα πλήρως αποσαφηνισθεί και επαρκώς ερευνηθεί. Γενικά, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέσω των πλέον πρόσφατων μελετών, παραμένει ακόμα μία θεώρηση, ως επί το πλείστον αποσπασματική, της ηθικής και πολιτικής διανόησης του φιλοσόφου. Η αντίληψη αυτή έχει αποκτηθεί ουσιαστικά από έναν περιορισμένο αριθμό αποσπασμάτων, όπου επιβεβαιώνεται, για παράδειγμα, ότι ο σοφός οφείλει να ζει συμφώνως προς το ιδανικό του θεωρητικού βίου, γεγονός που καταλήγει σε μία θέση, η οποία τείνει προς τον κοσμοπολιτισμό, ήδη εκτός των ορίων του βίου στην πόλη, και στην αναζήτηση του ύψιστου αγαθού: η γαλήνη της ψυχής, η «ευθυμία», και η απουσία φόβων, η «αθαμβίη». Κυρίως σε αυτές τις εκτιμήσεις βασίζεται μια έως σήμερα ακλόνητη ερμηνευτική γραμμή, που περιγράφει τον Δημόκριτο ως έναν απόμακρο διανοούμενο, αποκλειστικά αφιερωμένο στις μελέτες του και απολύτως αποσπασμένο από τα ιδιαίτερα ...
Il platonismo e il neorosminianesimo di Clemente Rebora
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ο ποιητής demente Rebora (1885-1957), μία μορφή που αναδύθηκε από τα γεγονότα που προηγήθηκαν και ακολούθησαν τη μετάβαση από τον 19° αιώνα στον 20° αιώνα, πρόσφερε ένα έργο που αποτελεί το ανάγλυφο της πορείας ενός ανθρώπου από την εμπειρία των παγκοσμίων πολέμων και του «άξενου» χαρακτήρος των πόλεων στη μελέτη της φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας, (μετέφρασε τους ρώσους συγγραφείς Andrèev,Tolstoj, Gogol), και στην εμπειρία του εσωτερικού αισθήματος, όπως το βίωσε μελετώντας τα φιλοσοφικά και θεολογικά έργα του Rosmini. Στο πρώτο μέρος της μελέτης, την οποία πραγματοποιήσαμε, (Il «dialogo» fra Piatone, Rosmini e Rebora) επιχειρούμε να συνδέσουμε τις φιλοσοφικές πηγές εμπνεύσεως του Rebora με την πλατωνική και την ροσμινιανή φιλοσοφία. Ένα χωρίο του Πλάτωνος (Φαίδ., 84 a-b) είναι η αφετηρία μας. Ο Πλάτων, που εξέθρεψε το ιστορικό πνεύμα της πάλης μεταξύ του όντος και του μη όντος, φανερώνει στους διάλογους του όλα εκείνα τα στοιχεία που καθιστούν ωφέλιμο ή ανώφελο το έργο της ομηρικής Πηνελόπης· το πρόβλημα του ανθρώπου συνοψίζεται στους εξ...
Il termine όλον negli scritti giovanili di Platone
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η ανάλυση του όρου όλον, στους νεανικούς διάλογους του Πλάτωνος είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτική: παρά το γεγονός ότι ο όρος αυτός δεν προσέλαβε στα προαναφερθέντα έργα αμιγώς τεχνική βαρύτητα, εντούτοις οι ιδιαίτεροι σημειολογικοί συνδυασμοί, με τους οποίους ο Πλάτων εμπλουτίζει τη χρήση του όρου, συνηγορούν ώστε να σηματοδοτήσουν -υπό το πρίσμα συγκεκριμένων όψεων - θεωρητικά ζητήματα που υποβόσκουν κατά τη διεργασία της έννοιας του είδους. Επί τη βάσει αυτής της προσέγγισης διεξάγεται η αρχική διερεύνηση και εκτίμηση των περιπτώσεων του όλον (ως επιθέτου, επιρρήματος και ουσιαστικοποιημένου επιθέτου) στα πλατωνικά έργα τα οποία εξετάζουμε (Απολογία, Κρίτων, Ιππίας Ελάσσων, Ευθύφρων, Λύσις, Χαρμίδης, Λάχης, Ιππίας Μείζων, Ίων, Μενέξενος, Πρωταγόρας, Γοργίας, Μένων, Ευθύδημος).Ακολουθεί μία ανάλογη λεπτομερής περιγραφή των χρήσεων του όρου στα λογοτεχνικά και στα φιλοσοφικά κείμενα προ του Πλάτωνος. Ο σκοπός αυτού του δευτέρου μέρους είναι η ακριβής σκιαγράφηση του σημειολογικού πεδίου του όλου, κληροδότημα του Πλάτωνος, αναφορικώς προς το ...
Il «terzo genere» e la teoria geometrica dell' universo nel Timeo di Platone
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Το οντολογικό λεγόμενο «τρίτο γένος», που αποτελεί αίτημα του πλατωνικού Τίμαιου, εξακολουθεί να κατέχει εξέχουσα θέση στην παράδοση τόσο της πλατωνικής έρευνας όσο και άλλων φιλοσοφικών ρευμάτων. Η σπουδαιότητά του οφείλεται σε μια σειρά αναπάντητων η δυσεπίλυτων ερωτημάτων τα οποία ανέκυψαν και συνδέονται με τις διάφορες απόπειρες απόδοσης μιας πιστής και συνεπούς περιγραφής. Το γεγονός ότι ο Πλάτων αναφερόμενος το χαρακτηρίζει ως «χώρα» γένεσης προκάλεσε το ενδιαφέρον όσων εννοούν να συνδέσουν τη σύγχρονη αντίληψη της έννοιας του χώρου με τις διάφορες εκδοχές που προσέλαβε η έννοια κατά την κλασσική ελληνική φιλοσοφία. Στο άρθρο αυτό υπογραμμίζω πώς η προβληματικότητα της πλατωνικής σύλληψης του οντολογικού «τρίτου γένους» προέρχεται από την επιπόλαιη υπέρβαση που επιτελείται από τους ερμηνευτές ως προς τα δύο επίπεδα της έρευνας στα οποία ο Πλάτων επιδίδεται ταυτόχρονα στον Τίμαιο του. Αυτός ο ύστερος κοσμολογικός διάλογος διαρθρώνεται στην πραγματικότητα σε δύο διακριτά τμήματα, το πρώτο από τα οποία έχει σκοπό να προσφέρει το μεταφυσ...
Immortality, the Theory of Forms and the «Twin Pillars of Platonism»
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στο άρθρο αυτό υποστηρίζεται ότι οι δύο θεμελιώδεις αντιλήψεις της Πλατωνικής Πολιτείας, η αθανασία της ψυχής και η θεωρία των ιδεών, τις οποίες ο Cornford περιέγραψε, με την περίφημη πλέον διατύπωση, ως τους «δυο πυλώνες του Πλατωνισμού», στην πραγματικότητα ήταν κάτι που ο ίδιος ο Πλάτων το αντιμετώπιζε ως προβληματικό από πολλές απόψεις. Σε ότι αφορά την θεωρία των ιδεών, θεωρώ πως, όπως φαίνεται και από τον Πλατωνικό Παρμενίδη, ο Πλάτων υπερασπίζεται απλώς «κάτι σχετικό» με την θεωρία των Ιδεών. Και πόσο μάλλον πού, πιθανώς υπό την επιρροή της συνεχιζόμενης συζήτησης με τον Αριστοτέλη, εκείνο πού διατηρεί όταν πια γράφει τους Νόμους, είναι περισσότερο μια θεωρία του πως οι ιδέες καθ' εαυτές ενυπάρχουν στα επιμέρους όντα παρά μια θεωρία των ιδεών πού θεωρούνται καθ' αυτές όντα. Ή, για να το θέσουμε αλλιώς, ο Πλάτων έχει διατηρήσει ένα βασικό στοιχείο από την αρχική θεωρία, δηλαδή την οντολογία των ιδεών, εγκαταλείποντας την αντίληψη περί των ιδεών ως ανώτερων όντων. Σε ότι άφορά δε την ψυχή, υποστηρίζω ότι ο Πλάτων απορούσε έως το τέλ...
Implications jumélées des sentiments esthétique et religieux
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Δεν υπάρχει περιγραφή
Implications philosophique de la présence de l' existence humaine dans l' univers cosmique
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
«Κόσμον τόνδε, τον αυτόν απάντων, ούτε τις θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν, αλλ' ην αεί και εστίν και εσταί πυρ αείζωον, απτόμενον μέτρα και αποσβεννύμενον μέτρα» (Ηράκλειτος Β 30). Από την εποχή του Ηρακλείτου, που πρώτος αφαίρεσε από τον κόσμο την ηρεμία και την ακινησία, ως σήμερα ο κόσμος αλλάζει ακατάπαυστα· το ενδιαφέρον για τη σημερινή ανθρωπότητα είναι ότι σ΄ αυτή την αλλαγή ο άνθρωπος δεν είναι πια θεατής, αλλά συνεργός. Το θαύμα όμως αυτής της συνεργίας εγκυμονεί κινδύνους, αν και εφόσον η κοσμοποιητική ανθρώπινη δραστηριότητα τείνει να γίνει «ύβρις». Η μελέτη επιχειρεί μια φιλοσοφική ερμηνευτική αυτής της ανθρώπινης παρουσίας, με νοηματοδότηση των ποικίλων σημασιών του όρου κόσμος, πρόκριση της περιέχουσας την έννοια της τάξης (αναφορές στον αισχυλικό Προμηθέα, τον πλατωνικό Τίμαιο και στον Αριστοτέλη) και κατάληξη στην ιδέα της πνευματικής ελευθερίας, επικοινωνιακής και ομόλογης με βασικές αξίες της ανθρώπινης εγκόσμιας παρουσίας....
