Objets Κέντρον Ερεύνης Ελληνικής Φιλοσοφίας
<< 10
10 >>
<< 10
10 >>
Total: 4244
La personne comme dépassement de la nature
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στην παρούσα εργασία αναπτύσσονται οι σχέσεις της ανθρώπινης φύσης προς το πρόσωπο. Η φύση εκλαμβάνεται ως το φυσικό υπόβαθρο του προσώπου και αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο τα διάφορα φιλοσοφικά ρεύματα αντιμετωπίζουν την υπέρβαση της φυσικής νομοτέλειας, έτσι ώστε ο άνθρωπος να φθάσει στο επίπεδο του προσώπου. Το πρόσωπο, ως φαινομενολογική πραγματικότητα ενέχει παρελθόν οντολογικό, το οποίο αναφέρεται στη χρονικότητα του όντος και εμφανίζεται ως δημιουργία εις «το κατ΄ εικόνα Θεού». Υπό την προοπτική αυτή, η εργασία διαιρείται σε τρία μέρη: 1. Ελληνική αρχαιότητα. Η έννοια του προσώπου, άγνωστη στην ελληνική αρχαιότητα, θ΄ αναπτυχθεί από τους Πατέρες της Εκκλησίας και ιδιαίτερα της Όρθοδοξης Εκκλησίας, αναφορικά προς τη Χριστολογία. Δεν πρέπει άρα, να συγχέεται η «ομοίωσις του Θεου» της πλατωνικής ρήσης με την «προσωπική ομοίωση του Θεού» της χριστιανικής δογμα-τικής. 2. Χριστιανική παράδοση. Εδώ δηλώνεται η διαφορά στοχασμού μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών σχετικά με τη θεολογική οντολογία τού προσώπου. 3. Μεταμοντέρνα εποχή. Η φορμαλ...
La philosophie et la vie
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η πρώτη βασική διάκριση που παρουσιάζεται στο άρθρο είναι η διάκριση μεταξύ σοφίας και φιλοσοφίας. Η σοφία, σύμφωνα με τον συγγραφέα, αντιπροσωπεύει την ματαιοδοξία και τον εγωισμό ενώ η «φιλοσοφία» τον θαυμασμό μπροστά στην αλήθεια. Η επόμενη ουσιαστική διάκριση είναι αυτή μεταξύ ιστορικής και φιλοσοφικής γνώσης. Η ιστορική γνώση είναι η γνώση του συγκεκριμένου φαινομένου, ενώ η φιλοσοφική γνώση, η γνώση του τρόπου σύστασής του. Ο άνθρωπος που δεν κατατείνει και δεν επιδιώκει την φιλοσοφική γνώση είναι καταδικασμένος να διάγει βίο «απλού διαβάτη». Αυτό συμβαίνει διότι το πέρασμα από τον μύθο στον λόγο δεν καθίσταται δυνατό, παρά μόνο μέσω και χάριν της φιλοσοφίας. Υπ΄ αυτήν την έννοια η φιλοσοφία προσδίδει νόημα και αξία στη ζωή του ανθρώπου: μετατρέπει το στεγνό και αφιλοσόφητο ζην, το οποίο δεν θα αφήσει πίσω του κανένα ίχνος, στο φιλοσοφικό ευ ζην, που μέσω της φιλοσοφικής δημιουργίας, μένει αθάνατο....
La piété et la patience: une apologie de l' extériorité
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η σύγχρονη φιλοσοφία από τον Κάντ και εφεξής αποτελεί εν πολλοίς στοχασμό και περισυλλογή για τον χρόνο. Ο χρόνος είναι η ουσία της ανθρώπινης υποκειμενικότητας, χάρη στον χρόνο ξεδιπλώνεται το εγώ και δημιουργεί ιστορία. Από την άλλη πλευρά, ο χώρος - στον βαθμό που συμβολίζει και αρθρώνει την εξωτερικότητα-αποτιμάται αρνητικά. Ωστόσο, αυτή η οπτική είναι μεροληπτική και ο χώρος πρέπει να αποκατασταθεί, και, μαζί με αυτόν, η εξωτερικότητα και το δοθέν. Αυτή η απολογητική επαναπροσέγγιση της εξωτερικότητας έχει δυο κύρια πεδία: το ένα αφορά στα πράγματα που υπάρχουν στη φύση, το άλλο στα ανθρώπινα όντα αυτού τού κόσμου. Η χρονο-κεντρική θέαση της σύγχρονης φιλοσοφίας εμπεριέχει την περιφρόνηση για τα πράγματα, για το δοθέν. Το δοθέν δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως κάτι το οποίο πρέπει να διορθωθεί, ή να προστατευθεί: η αξία του υπολογίζεται με βάση τον κοινωνικό χρόνο που απαιτείται για την παραγωγή του ή για την αντικατάστασή του, δηλαδή όταν δεν έχει πλέον αυτό καθ΄ αυτό αξία. Μια παράλληλη οπτική κυριαρχεί στην αποτίμηση των ανθρώπινων...
La prudence d΄Aristote
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Το παρόν άρθρο αναλύει την έννοια της φρονήσεως κατ' Αριστοτέλη. Συγκρίνει την έννοια αυτή σε αντιδιαστολή με την πλατωνική φιλοσοφία και αναδεικνύει τη σημασία της φρονήσεως ως πρακτικής αρετής κατά την άσκηση των πολιτικών και στρατιωτικών καθηκόντων του αρχηγού της πόλεως, δηλαδή ως κατ' εξοχήν καιρικής επεμβάσεως, συνοδευτικής, άρα, της ικανότητός του προς επίλυση των ανακυπτομένων προβλημάτων. Η φρόνησις, ως εκ τούτου, θεωρείται ως κινούν και ως κατεύθυνση των πράξεων ενώ αποτελεί σύνθεση επιθυμίας και κινήσεως, κατά την επιτέλεση της πράξεως. Αυτή η σύνθεση αργότερα, θα ορισθεί από τον Θωμά τον Ακινάτη ως voluntas. Η αντικατάσταση, όμως, του αριστοτελικού όρου από τον λατινικό, τονίζει ο συγγραφέας, παραπέμπει την πράξη στο πεδίο της ηθικής και της λογικής, και ως εκ τούτου επιβάλλεται να υιοθετείται με άκρα επιφύλαξη η χρήση του από τη νεότερη φιλοσοφία....
La psychagogie du Phèdre et le long labeur philosophique
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που παρουσιάζει ο διάλογος Φαίδρος στους μελετητές, ήδη από την αρχαιότητα, είναι το πρόβλημα της ενότητας των μερών του. Αν θεωρήσουμε προνομιούχο ένα από τα θέματα —όπως έκανε π.χ. ο Derrida για τη γραφή— είναι δυνατόν να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το ζήτημα, να προσεγγίσουμε στο ίδιο θέμα-άξονα τις μέγιστες αντιθέσεις του πλατωνισμού: εσωτερικό-εξωτερικό, ζωντανό- μη ζωντανό, παιδιά-σοβαρό, μη γνώση-επιστήμη, ρητορική-διαλεκτική. Επειδή ο πλατωνικός άνθρωπος είναι ο άνθρωπος της ψυχής του (π.χ. Αλκιβιάδης 129 c-130) και ο πλατωνισμός είναι ένας παιδαγωγικός ανθρωπισμός, στόχος της μελέτης είναι να δείξει ότι «σκοπός» του διαλόγου, και των διαφόρων τρόπων έκφρασης των ιδεών του είναι η «ψυχαγωγία», θεωρουμένη ως θεραπεία της ψυχής με τη δύναμη και την τέχνη του αληθινού λόγου, σκοπός πραγματικός άλλωστε και της πλατωνικής Ακαδημίας και πρωταρχική ανάγκη προκειμένου να «εξέλθει» (βλ. τη θεραπευτική έξοδο της αρχής του διαλόγου) η αθηναϊκή νεότητα από την πνευματική κρίση της εποχής. Έρως, ψυχή, ρητορ...
La question du droit naturel en Éthique à Nicomaque E 10, 1134 b 19 - 1135 a 6
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Στo Ε΄ βιβλίο, κεφ. 10, των Η.Ν., είναι πολύ πιθανό ότι οι στ. 1134 b 19 - 1135 a 6 είναι εμβόλιμοι και πρόκειται, ενδεχομένως, για προσθήκη από ένα άλλο έργο του Αριστοτέλη, και συγκεκριμένα από τo χαμένο έργο του, Περί δικαιοσύνης, το οποίο αποτελείται από τέσσερα βιβλία. Ο P. Moraux, στο βιβλίο του, A la recherche de l΄Aristote perdu. Le dialogue Sur la justice, προσπάθησε να αποκαταστήσει το χαμένο αυτό έργο προτείνοντας λύσεις σχετικές με το θέμα του παρόντος άρθρου. Υποστηρίζει ότι οι συγκεκριμένοι στίχοι δε στερούνται συνοχής ως προς τα προηγούμενα και τα επόμενα, καθόσον ο Αριστοτέλης ορίζει το πολιτικό δίκαιο και συγχρόνως κάνει τη διάκριση μεταξύ του φυσικού και του νομικού δικαίου. Το αμέσως προηγούμενο χωρίο (1134 a 25-1134 b 18) αφορά το πολιτικό δίκαιο και ο Αριστοτέλης εστιάζει το ενδιαφέρον του στις έννοιες: κοινωνία, αυτάρκεια, ελευθερία και ισότητα μεταξύ των πολιτών. Στη συνέχεια συνδέει το δίκαιο με τον νόμο και υπογραμμίζει: «ουκ εώμεν άρχειν άνθρωπον, αλλά τον λόγον» (1134 a 35). Το κείμενο στο οποίο εστιάζεται το άρθ...
La raison du temps
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η δυτική φιλοσοφική παράδοση του χρόνου εμφανίζεται με τον Πλάτωνα και συνεχίζεται με σύγχρονους φιλοσόφους, Kierkegaard, Heidegger, Bergson, Bachelard, J. Guitton, μέσα από μια προσπάθεια εξήγησης και εμβάθυνσης των αντιπάλων και ανταγωνιστικών σχέσεων των δύο αδελφών, Χρόνου και Καιρού. Ο χρόνος στη δυτική φιλοσοφία εμφανίζεται μέσα σε μια διττή διαδικασία: το είναι εμφανίζεται ως το ουσιώδες, το εκτός χρόνου· ο χρόνος συνδέεται με το κατά συμβεβηκός· διαχωρίζεται από την αιωνιότητα και περιορίζεται στο εφήμερο, στο ανώδυνο στο μη υπαρξιακό, εφ΄ όσον η αιωνιότης, ως άρνηση του γίγνεσθαι νοείται ως το καθ΄ αυτό στοιχείο του είναι και κατά συνέπεια του ανθρώπου - ο άνθρωπος είναι σε θέση να φθάσει σε ένα επίπεδο γνώσης που να απελευθερώνει από αυταπάτες συνδεδεμένες με αισθητά φαινόμενα. Έτσι έγινε προσπάθεια για την ερμηνεία της στιγμής ή καλύτερα της «τελειωμένης πράξης μέσα στη στιγμή». Κάθε τι που βιώνεται, ξαναβρίσκεται σε κάθε χρονική στιγμή, που η αποθέωσή της συναντιέται στην τέχνη. Η άλλη πορεία είναι κατά τον J. Guitton η πορεία...
La sensation-perception dans le Corpus Hippocratique
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Αδυνατώντας ν΄ αποφασίσω το θέμα της ανακοίνωσής μου στο VIIe Colloque International Hippocratique (Σεπτ. 1990, Μαδρίτη), ζήτησα από τον καθηγητή J. Jouanna να μου διαλέξει θέμα. Μου πρότεινε να μελετήσω τι σημαίνει αίσθησις στην Ιπποκρ. Συλλ. Το αποτέλεσμα ήταν η άμεση διαπίστωση ότι ο κλασικός αυτός όρος καλύπτει και τις δύο σύγχρονές μας έννοιες «αίσθηση» και «αντίληψη». Ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει επιστημονικός ορισμός της διαφοράς τους. Όλοι όμως παραδέχονται ότι επιβάλλεται η διάκριση: η αντίληψη ενέχει κάποια διανοητική ενέργεια. Το ιπποκρατικό λεξιλόγιο της αναισθησίας καλύπτει από την απώλεια της αίσθησης ως την ηλιθιότητα (Επιστολή τον Ιπποκράτη στο Δαμάγητο 2) ή την παραφροσύνη (Επιστολή των Αβδηριτών στον Ιπποκράτη). Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε κι εξετάζοντας τα χωρία όπου το ρήμα αισθάνομαι, στο γ΄ πρόσωπο με υποκείμενο τον άρρωστο, εκφέρεται αρνητικά. Ο άρρωστος δεν έχει αντανακλαστικά ιδεοληπτικά και αμυντικά. Όσο για κείνον που δεν αισθάνεται ότι πονάει κάποιο μέρος του σώματός του, είναι άρρωστη η γνώμη του. Το ακαθ...
La società civile e la società politica nel peniero di Aristotele. Πρακτικά Β΄Διεθνούς Συνεδρίου Κέντρου Antonio Jannone. Roma, Centro Internazionale di Filosofia Antica «Antonio Jannone», Επιμέλεια R. Campa, 1998, 280 σσ.
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Δεν υπάρχει περιγραφή
La supression du principe d' isomérie et sa restauration
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Μέχρι του 1956 κοινή ήταν η πεποίθηση στους φυσικούς, ότι μαζί με κάθε δυνατό φαινόμενο στη φύση θα έπρεπε να είναι δυνατή και η εικόνα του σ’ ένα (επίπεδο) κάτοπτρο, καθώς και το αντίστροφο. Αυτό αποτελεί ότι λέγομε στη Φυσική κατοπτρική συμμετρία και είναι η βάση για την αρχή της δυικότητος (parité). Ένα φαινόμενο όμως, που παρουσιάσθηκε από τότε στην Πυρηνική Φυσική και που οφείλεται σε πειράματα των T.D. Lee και C.N. Yang, έθεσε σε αμφισβήτηση την ισχύν της υπ’όψη γενικής αρχής, πράγμα άλλωστε που δεν άργησε να επιβεβαιωθή και πειραματικά. Την κατάρριψη τότε της αρχής της δυικότητος, που ήταν απαραίτητη για την αξιωματική δόμηση της Θεωρητικής Φυσικής, ακολούθησε και η κατάρριψη άλλων αρχών, όπως π.χ. της αρχής της συμμετρίας του χρόνου, σύμφωνα με την οποίαν οι φυσικοί νόμοι δεν έπρεπε να εξαρτώνται από την φορά ροής του χρόνου. Ωστόσο οι προσπάθειες που έγιναν από το 1956 και που οφείλονται σε ομάδα φυσικών ωδήγησαν σε μια επανερμηνεία της κατοπτρικής συμμετρίας. Η επανερμηνεία αυτή συνίσταται στη θεώρηση και της συμμετρίας φορτίου...
La theologie d΄Antistheme
Ενότητα: Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Η θεολογία του Αντισθένους αγνοημένη από τους περισσότερους ερμηνευτές μας επιτρέπει να ανασυγκροτήσουμε μερικές σημαντικές ιδέες ενός φιλοσόφου, ο οποίος υπήρξε στενά συνδεδεμένος με το σοφιστικό κίνημα, παραμένοντας ωστόσο ένας αληθινός σωκρατικός και μάλιστα έντονα επικριτής ορισμένων σύγχρονών του σοφιστών. Η θεολογία αυτή βασίζεται σε δύο θέσεις: 1) ο Αντισθένης αντιτάσσει το κατά νόμον των πολλαπλών θεών της μυθολογίας και της θρησκείας, της αναγνωρισμένης από το κράτος, στο κατά φύσιν του μοναδικού θεού, όπου φθάνει η λογική σκέψη. 2) Αυτός ο μοναδικός θεός δεν μπορεί να συλληφθεί με τις αισθήσεις, δεν μοιάζει με τίποτα και με κανένα καμμία εικών δεν θα μπορούσε να μας δώσει μια ιδέα του. Θεωρημένες από ιστορική άποψη, οι θέσεις αυτές αποτελούν μια επανάληψη και μια πρωτότυπη επεξεργασία ορισμένων σημαντικών ιδεών του Ξενοφάνη· ξεκινώντας από εδώ ο Αντισθένης προτίθετο να δώσει απάντηση στα δύο ερωτήματα τα οποία είχε θέσει παίρνοντας σαν αφετηρία το βιβλίο του Πρωταγόρα περί θεών, και κυρίως να θέσει υπο συζήτηση τη δημοκρίτεια θεο...
