Ορχομενός
Ενότητα:
Αρχειακό και οπτικο-ακουστικό υλικό ερευνών
Όνομα χωριού
Ορχομενός
Περισσότερα...
Αριθμός
326
Κοινότητα
Ορχομενού
Επαρχία
Λιβαδειάς
Νομός
Βοιωτίας
Ποιό είναι το παλαιότερο όνομα του χωριού (αν υπάρχει);
Πριν από το 1947, υπήρχαν 2 κοινότητες, της Σκριπούς και Πετρομαγούλας. Ενώθηκαν και έκαναν το Δήμο Ορχομενού.
Μήπως το χωριό κατοικείται κυρίως από πρόσφυγες (πχ.χ Ποντίους, Μικρασιάτες ή άλλους - ποιούς; ) ή Σαρακατσάνους, Αρβανίτε, Πομάκους ή άλλες ομάδες;
Έχει μερικούς πρόσφυγες, διάσπαρτους, αλλά έχει μόνιμη μειονότητα τσιγγάνων, που χρονολογείται η εγκατάστασή τους πρίν από την Ελληνική Επανάσταση. Υπάρχουν Συμβόλαια του 1835.
Αν όχι, υπάρχουν μήπως οικογένειες που ανήκουν σε κάποια ή σε κάποιες από τις παραπάνω ομάδες; Πόσες περίπου;
Οι λίγοι πρόσφυγες έχουν αφομοιωθεί μέσα στο μόνιμο στοιχείο. Οι τσιγγάνοι όμως, διατηρούν δική τους κλειστή κοινωνία. Το ποσοστό τους κυμαίνεται γύρω στα 8% του πλυθησμού.
Οι ομάδες αυτές κατοικούσαν, παλαιότερα, σε ιδιαίτερους οικισμούς (μαχαλάδες);
Οι τσιγγάνοι ναι. Σήμερα οι κατοικίες τους είναι ανάμεικτες.
Ποιές διαλέκτους μιλούσαν παλαιότερα οι κάτοικοι του χωριού;
Μόνον οι τσιγγάνοι μιλούσαν και μιλούν ακόμη μερικοί, όταν δεν θέλουν να καταλάβουν άλλοι τι λένε. Όλος ο άλλος πληθυσμός, μιλούσε και μιλάει ελληνικά.
Πόσες εκκλησίες υπήρχαν παλαιότερα στο χωριό; Μήοως ξέρετε πότε είχε χτιστεί η πρώτη;
Υπήρχαν 8 εκκλησίες στο Δήμο Ορχομενού. Ενορίες 2. Η Κοίμηση της Θεοτόκου στη Σκριπού, είναι από τις αρχαιότερες, 874 μ.Χ. Καθώς και ο Άγιος Σώζων και ο Άϊ Γιώργης είναι Βυζαντινές.
Σε ποιούς ανήκαν; Μήπως ήταν οικογενειακές;
Όχι. Ανήκαν στην Κοινότητα Σκριπούς επειδή βρίσκονται στην περιφέρειά της.
Πόσα νεκροταφεία υπήρχαν παλαιότερα στο χωριό;
Υπήρχαν και υπάρχουν ακόμη 2 νεκροταφεία.
Πότε για πρώτη φορά λειτούργησε σχολείο στο χωριό;
Άγνωστο. Πάντως μετά το 1850.
Ποιές ήταν οι κυριότερες ασχολίες των κατοίκων γύρω στα 1940;
Το 95% των κατοίκων ήταν γεωργοί και οι υπόλοιποι έμποροι ή εργάτες. Ελάχιστοι επιστήμονες και Δημόσιοι Υπάλληλοι. Λόγω του πεδινού του εδάφους και της γονιμότητας της Κωπαΐδος ασχολούνταν εντατικά με τη γεωργία.
Αν υπήρχε γεωργία, ποια κυρίως προϊόντα καλλιεργούντο;
Δημητριακά, σε μεγάλες ποσότητες και βαμβάκι. Ακολουθούσαν τα μποστανικά (καρπούζια - πεπόνια), τριφύλλι, αραβόσιτος κα λαχανικά και φασόλια. Υπήρχαν και αμπέλια.
Ποιά από τα γεωργικά προϊόντα προορίζονταν για αυτοκατανάλωση και ποιά για το εμπόριο;
Για αυτοκατανάλωση κρατείτο μέρος των δημητριακών και των κηπευτικών, καθώς και ο παραγόμενος μούστος (γλεύκος) όλα τα άλλα προϊόντα προορίζονταν για το εμπόριο.
Σήμερα ποιά προϊόντα καλλιεργούνται στην περιοχή; Εξακολουθούν οι παλιές καλλιέργειες; Αν υπάρχουν νέες, από πότε περίπου έχουν αρχίσει;
Συνεχίζουν να γίνονται οι ίδιες καλλιέργειες, με μείωση όμως των δημητριακών και αύξηση των λαχανικών και γενικά των οπωροκηπευτικών, του βαμβακιού και των τριφυλλιών.
Παλαιότερα το χωριό ήταν τσιφλίκι, βακούφι ή κεφαλοχώρι;
Ένα μικρό μέρος των σημερινών ιδιόκτητων χωραφιών, ανήκε στη Μονή Δομβούς και το μεγαλύτερο μέρος στον Οργανισμό Κωπαΐδας και παλιότερα στην Εταιρεία Κωπαΐδας.
Αν ήταν τσιφλίκι ή βακούφι ποιές οικονομικές υποχρεώσεις (δοσίματα) είχαν οι καλλιεργητές προς τους γαιοκτήμονες (τσιφλικούχους) ή τα μοναστήρια;
Τα μεν κτήματα της Μονής Δομβούς νοικιάζονταν σε ιδιώτες καλλιεργητές, με ειδικές συμφωνίες, τα δε Κωπαϊδικά πλήρωναν παλιότερα σε είδος το ενοίκιο στην Εταιρεία Αποξήρανσης Κωπαΐδας. Όταν έγινε ο Οργανισμός Κωπαΐδας, πλήρωναν με χρήμα σε δόσεις, για την εξαγορά των αγροτεμαχίων. Σήμερα ολοκληρώθηκε η εξαγορά τους.
Υπήρξαν μήπως ποτέ τα χτήματα της περιοχής εθνικές γαϊες;
Όχι. Ήταν τα ιδιόκτητα της Μονής Δομβούς και τα Κωπαϊδικά.
Απο πόσα στρέμματα και πάνω ένας κλήρος εθεωρείτο μεγάλος;
Οπωσδήποτε, από 100 στρέμματα και πάνω. Της διανομής όμως της Δομβούς ανέρχονταν σε 16 στρέμματα και τα Κωπαϊδικά σε 24 στρέμματα.
Πόσοι απο τους κατοίκους του χωριού είχαν τέτοιους μεγάλους κλήρους;
Δεν είναι δυνατό να προσδιοριστούν, πάντως κυμαίνεται από 5% μέχρι 8% περίπου των κατοίκων.
Σήμερα ποιο είναι το μέγεθος ενός μέσου γεωργικού κλήρου;
Γύρω στα 60 με 70 Στρέμματα.
Υπήρχε στο χωριό κτηνοτροφία;
Οικόσιτη ναι. Κοπάδια πολύ λίγα, επειδή η διπλανή Κοινότητα Διονύσου, ήταν τα χειμαδιά των Ευρυτανών Τσελιγκάδων.
Πότε άρχισε να υπάρχει οικόσιτη κτηνοτροφία στο χωριό;
Από ανέκαθεν, με μικρό όμως αριθμό ζώων. Σήμερα δεν υπάρχει καθόλου, επειδή έχει πάρει όψη πόλης.
Υπήρχαν τσελιγκάτα στην περιοχή; Πόσα; Εξακολουθούν να υπάρχουν;
Στην περιοχή υπήρχαν, στον Ορχομενό όχι. Σήμερα, δεν υπάρχουν, ούτε στις γειτονικές περιοχές.
Μήπως οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κυρίως με την αλιεία;
Υπάρχουν μερικοί οργανωμένοι ερασιτέχνες ψαράδες που έχουν εμπλουτίσει τις διώρυγες των ποταμών, ιδίως του Μέλανα με πέστροφες και καραβίδες, υπάρχουν 4 πεστροφοτροφεία.
Μήπως παλαιότερα υπήρχαν στο χωριό οργανωμένες βιοτεχνίες; (εννοείται ως κύρια και συστηματική απασχόληση μιας μερίδας των κατοίκων του χωριού). Τί είδους βιοτεχνίες ήταν;
Όχι επειδή οι κάτοικοι ασχολούνταν συστηματικά με τη Γεωργία.
Εξακολουθούν να λειτουργούν ή σταμάτησαν;
Δεν υπάρχουν.
Μήπως οι παλαιότεροι θυμούνται ή γνωρίζουν στοιχεία σχετικά με προηγούμενη κοινοτική οργάνωση, τυχόν ύπαρξη κοινοτικών αρχόντων και κοινοτικών συμβουλίων;
Μόνον επί Τουρκοκρατίας και ιδιαίτερα επί εποχής Αλή-Πασά και Αρματωλού Λιβαδειάς Οδ. Ανδρούτσου, το Κοινοτικό Συμβούλιο, αναγνωρισμένο από τους Τούρκους εξαγόρασε το άλλοτε τσιφλίκι των Παλαιολόγων και τελευταί ατου Βελή-Γκέκα, μετά το Θάνατό του, από τον Αλή-Πασά, αντί 5.000 γροσίων και 4.000 στο αρματωλίκι Λιβαδειάς και έγιναν ιδιόκτητα 2.500 στρέμματα.
Ποιους φόρους πλήρωναν παλαιότερα οι κάτοικοι του χωριού; Σε ποιούς τους πλήρωναν;
Μετά τη συγκρότηση του Ελληνικού Κράτους, όπως όλοι οι Έλληνες πολίτες πλήρωναν και οι κάτοικοι των τότε δύο κοινοτήτων τους φόρους τους, εκτός από το ενοίκιο των χωραφιών, που πλήρωναν στους αρμόδιους φορείς.
Σε πόσες κοινωνικές τάξεις χωρίζονταν παλαιότερα οι κάτοικοι του χωριού και πως διακρίνονταν μεταξύ τους;
1) Στους πλούσιους νοικοκυραίους και 2) Στους φτωχούς μικροκαλλιεργητές και εργάτες γης. Δεν υπήρχε κανένα διακριτικό στοιχείο, εκτός από το πλούσιο ντύσιμο των μεν και το φτωχό των δε.
Ηταν συνηθισμένο οι κάτοικοι του χωριού να προσφέρουν την εργασία τους χωρίς αμοιβή για την εκτέλεση έργων που τυχόν ήταν αναγκαία στην κοινότητα (π.χ. χτίσιμο σχολείου, εκκλησίας, κατασκευή δρόμου κ.α ;
Έκαναν την προσωπική τους εργασία που ορίζει ο κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων. Για ανεγέρσεις σχολείων, βελτιώσεις Ναών κ.λ.π. πρόσφεραν και προσφέρουν είδος και χρήματα, και όχι προσωπική εργασία.
Η συμμετοχή ήταν υποχρεωτική για όλους τους άνδρες; Απο ποιά ήλικία; Γυναίκες συμμετείχαν;
Η απάντηση δίνεται προηγουμένως.
Αν κάποιος αρνιόταν να συμμετάσχει, τον τιμωρούσαν; Πως;
Όχι, αφού δεν πρόσφεραν εργασία.
Ήταν η αλληλοβοήθεια συνηθισμένο φαινόμενο ανάμεσα στις οικογένειες της κοινότητας; Σε ποιες κυρίως εργασίες ίσχυε: στις πιο επείγουσες γεωργικές εργασίες όπως π.χ τρύγος, θέρος ή σε όλες ανεξαιρέτως τις γεωργικές εργασίες;
Παλιότερα ναι, σήμερα όμως όχι, γιατί αφενός μεν η καλλιέργεια γίνεται σχεδόν εξ ολοκλήρου με μηχανικά μέσα, αφετέρου δε, χρησιμοποιούν πιο πολύ εργάτες γης και η αλληλοβοήθεια της σπανίζει. Ίσχυε γενικά στον τρύγο και σε μικρότερο ποσοστό στις άλλες εργασίες. Σήμερα πλέον δεν υπάρχουν αμπέλια.
Εκτός απο τις γεωργικές εργασίες σε ποιες άλλες περιπτώσεις ίσχυε η αλληλοβοήθεια (π.χ για το χτίσιμο των σπιτιών);
Μόνο σε περιπτώσεις στενών συγγενών, ή μερικών φτωχών που τύχαιναν της συμπάθειας των γειτόνων τους.
Μήπως η αλληλοβοήθεια ήταν περισσότερο αναπτυγμένη μεταξύ των γυναικών; Για ποιες κυρίως δουλειές;
Μόνο στο σκάλισμα των βαμβακιών, έκαναν τα λεγόμενα δανεικά για ν'αποφεύγουν τους πολλούς εργάτες. Η αλληλοβοήθεια των γυναικών ήταν σε γάμους και σε άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις, βαφτίσια, γιορτές κ.λ.π.
Πόσα μέλη αποτελούσαν συνήθως μιαν οικογένεια; Μπορείτε να τα ονοματίσετε (π.χ. ο πατέρας του άνδρα, ο αδελφός της γυναίκας κ.ο.κ.);
Συνήθως ζούσαν στο ίδιο σπίτι ο πατέρας η μητέρα και τα παιδιά. Πολλές φορές όμως και ο παππούς και η γιαγιά. Αν παντρευόταν το μεγαλύτερο αγόρι παρέμενε μέσα στην ίδια οικογένεια γι'αυτό έφταναν και τον αριθμό των 10 μελών. Όταν πήγαινε κάποιος σώγαμπρος και υπήρχαν αδελφές της γυναίκας πάλι ζούσαν μαζί.
Πως προσφωνούσαν τα παιδιά τον πατέρα τους και πως τη μητέρα τους;
Πατέρας - μητέρα.
Πώς προσφωνούσε ένα παιδί τον πατέρα του πατέρα του;
Παππού
Πώς τη μητέρα του πατέρα του;
Γιαγιά ή Μανάκο πιο σπάνια.
Πως τον πατέρα της μητέρας του;
Παππού.
Πώς τη μητέρα της μητέρας του;
Γιαγιά και περισσότερο σ'αυτή την περίπτωση Μανάκο.
Πώς προσφωνούσε ο παππούς τα εγγόνια του;
Με το όνομά τους.
Πώς προσφωνούσε η γιαγιά τα εγγόνια της;
Το ίδιο.
Πώς προσφωνούσε ένα παιδί τους αδελφούς του;
Με το όνομά τους. Καμιά φορά το μικρότερο το έλεγαν μικρό.
Πώς τις αδελφές του;
Με το όνομά τους.
Υπήρχαν μήπως ιδιαίτεροι όροι για το μεγαλύτερο αδελφό;
Όχι. Είχε όμως την υπαρχηγία της οικογένειας μετά τον πατέρα.
Για τη μεγαλύτερη αδελφή;
Όχι. Αντιπροσώπευε όμως την μητέρα στην οικογένεια.
Πώς προσφωνούσαν τα μεγαλύτερα αδέλφια τα μικρότερα;
Με τα ονόματά τους.
Πώς προσφωνούσε ένα παιδί τον αδελφό του πατέρα του;
Θείο.
Πώς την αδελφή του πατέρα του;
Θεία ή θείτσα.
Πώς τον αδελφό και πώς την αδελφή της μητέρας του;
Θείο και θεία.
Πώς προσφωνούσαν οι θείοι τα ανήψια τους;
Με το όνομά τους ή ανήψι.
Πώς προσφωνούσαν οι γονείς το αγόρι τους και πώς το κορίτσι τους;
Με τ'όνομά τους. Έλεγαν όμως παιδιά τ'αγόρια.
Υπήρχαν ειδικά ονόματα για τα πρωτότοκα παιδιά; Για τα υστερότοκα;
Μερικοί έλεγαν, ο πρεσβύτερος και ο Βενιαμίν ή το στερνοπαίδι μας.
Πώς ονομάζοντν τα παιδιά απο άλλον πατέρα ή άλλη μητέρα;
Μηλαδέρφια.
Πώς ονομάζονταν τα δίδυμα;
Διπλάρια.
Πώς προσφωνούσαν οι γονείς του γαμπρού τους γονείς της νύφης;
Συμπέθερα - Συμπεθέρα.
Πώς προσφωνούσε η νύφη τον πεθερό της;
Πατέρα.
Πώς την πεθερά της;
Μητέρα.
Πώς τον αδελφό και την αδελφή του άνδρα της;
Με το όνομά τους. Δεν τους έλεγε κουνιάδες ή κουνιάδους.
Πώς προσφωνούσε ο γαμπρός τον πεθερό του;
Πατέρα ή και μερικοί πεθερέ.
Πώς την πεθερά του;
Μητέρα ή πεθερά.
Πώς τον αδελφό και την αδελφή της γυναίκας του;
Με το όνομά τους.
Πώς προσφωνούσε ο πεθερός το γαμπρό;
Με το όνομά του ή γαμπρό.
Πώς προσφωνούσε το γαμπρό η πεθερά;
Συνήθως με τ'όνομά του.
Πώς προσφωνούσαν το γαμπρό τα αδέλφια της νύφης;
Με τ'όνομά του ή μερικοί και γαμπρέ.
Πώς προσφωνούσαν τη νύφη οι αδελφοί του γαμπρού;
Με το όνομά της και άλλοι -νύφη-.
Πώς προσφωνούσαν τη νύφη οι αδελφές του γαμπρού;
Με το όνομά της ή και -νύφη-.
Πώς προσφωνούσε ο σύζυγος τη σύζυγο και πώς αυτή τον άνδρα της;
Με τ'όνομά της ή -γυναίκα- με τ'όνομά του ή -άντρα-.
Πώς όριζαν τα βαφτιστικά ονόματα των παιδιών; (του παππού απο τον πατέρα;), ποιό στο πρώτο κορίτσι; Πώς διάλεγαν τα ονόματα των υπόλοιπων παιδιών της οικογένειας; Σε ποιες περιπτώσεις μπορούσε ο νονός να δώσει όποιο όνομα ήθελε ο ίδιος;
Σχεδόν πάντα έδιναν το όνομα, στο αγόρι, του παππού από τον πατέρα και του κοριτσιού της γιαγιάς από τον πατέρα. Ύστερα ακολουθούσαν τα ονόματα του παππού και της γιαγιάς από μητέρα. Σε λίγες περιπτώσεις έβαζε ο νονός δικό του όνομα ή όταν το είχαν τάξει στην Παναγία ή σε Άγιο.
Μπορείτε να περιγράψετε σε γενικές γραμμές πώς μοιράζονταν οι δουλειές ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες δηλαδή οι γυναίκες, εκτός απο τις δουλειές του σπιτιού και την ανατροφή των παιδιών, ποιές άλλες δουλειές έκαναν (π.χ κουβαλούσαν τα ξύλα, το νερ
Οι γυναίκες συμμετείχαν στις γεωργικές δουλειές, στο σκάλισμα, στο βοτάνισμα, στο θερισμό, τον αλωνισμό, πολλές φορές στο πότισμα των χωραφιών και φρόντιζαν και τα οικόσιτα ζώα και έκαναν και όλες τις δουλειές του σπιτιού και είχαν αναλάβει και την ευθύνη των παιδιών. Σήμερα ελάχιστες παίρνουν μέρος στις γεωργικές δουλειές.
Ποιες απο τις αγροτικές δουλειές έκαναν οι γυναίκες;
Δόθηκε η απάντηση στην ερώτ. 4, δηλαδή έκαναν σκάλισμα, πότισμα, τρύγο, βοτάνισμα, θερισμό, αλωνισμό.
Ποιες απο τις δουλειές που είχαν σχέση με την κτηνοτροφία εκτελούσαν οι γυναίκες;
Αφού υπήρχε μόνο οικόσιτη, περιποιούνταν τα ζώα του σπιτιού.
Ποιες θεωρούσαν αποκλειστικά ανδρικές δουλειές;
Ιδιαίτερα, το όργωμα, την κοπή και τη μεταφορά των καυσοξύλων, την κοπή των τριφυλλιών και γενικά τις πιο πολλές γεωργικές εργασίες.
Τα παιδιά απο ποια ηλικία άρχιζαν να βοηθούν στις δουλειές; Ποιες δουλειές ανέθεταν στα αγόρια και ποιες στα κορίτσια;
Συνήθως από τα 15 χρόνια τους. Τα αγόρια ακολουθούσαν τον πατέρα, σαν βοηθοί, σε όλες τις αγροτικές ασχολίες και τα κορίτσια βοηθούσαν τη μητέρα στις δουλειές του σπιτιού. Πήγαιναν όταν χρειαζόταν στον τρύγο, σκαλίσματα, βοτάνισμα, θερισμό και βοηθούσαν στον αλωνισμό.
Ποιες ήταν οι συνήθειες του τόπου σχετικά με τους γάμους; Τα παιδιά μιας οικογένειεας παντρεύονταν ανάλογα με την ηλικία τους ή έπρεπε πρώτα να παντρευτούν όλα τα κορίτσια και έπειτα τα αγόρια της οικογένειας;
Συνήθιζαν να παντρεύουν πρώτα τα κορίτσια, γιατί έπρεπε να βοηθήσουν για τις προίκες τους και ύστερα παντρεύονταν τ'αγόρια, εκτός αν είχαν.
Ποια θεωρούσαν ως κανονική ηλικία γάμου για τις γυναίκες και ποια για τους άνδρες; Ήταν επιτρεπτό ή συνηθισμένο η γυναίκα να είναι μεγαλύτερη απο τον άνδρα;
Συνήθως φρόντιζαν να παντρεύουν τις γυναίκες, από τα 18 μέχρι τα 25. Οι άνδρες αν δεν είχαν υποχρεώσεις, να παντρέψουν αδελφή, παντρεύονταν σε σύντομο χρονικό διάστημα, όταν γύριζαν από στρατιώτες. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, πολύ πτωχοί άνδρες παντρεύονταν μεγαλύτερες γυναίκες από συμφεροντολογία.
Η συνήθεια ήταν ο γαμπρός και η νύφη να είναι απο το ίδιο χωριό; Αν όχι απο ποια χωριά διάλεγαν συνήθως τους γαμπρούς και απο ποια τις νύφες; Μπορείτε να τα ονοματίσετε;
Συνήθως προτιμούσαν να είναι ντόποιοι. Γαμπρούς διάλεγαν ξένους από Λιβαδειά ή Αθήνα, σπανιότερα από άλλες πόλεις, εμπόρους και Δημ. Υπαλλήλους. Νύφες, από Καρνά, Άγιο Σπυρίδωνα.
Που εγκαθίστατο το νέο ζευγάρι μετά το γάμο; στο πατρικό του γαμπρού; στο πατρικό της νύφης; σε κάποιο καινούριο σπίτι; αποτελούσε το σπίτι αυτό προίκα της νύφης;
Πάντα στο πατρικό του γαμπρού, εκτός αν διέθετε και 2ο καινούργιο. Στο σπίτι της νύφης πήγαινε όταν επρόκειτο για 2ο σπίτι - προίκα ή όταν πήγαινε σώγαμπρος, οπότε εγκαθίστατο μόνιμα στο σπίτι της νύφης.
Συνέβαινε μήπως όλα τα αγόρια μιας οικογένειας, όταν παντρεύονταν, να φέρνουν τις γυναίκες τους στο πατρικό τους; Τι γινόταν τότε; Ζούσαν όλοι μαζί, εργάζονταν, έτρωγαν μαζί, κοιμόνταν κάτω απο την ίδια στέγη;
Πριν από το 1940, τα αγόρια που παντρεύονταν έφερναν τις γυναίκες τους στο πατρικό, έτρωγαν και εργάζονταν όλοι μαζί. Αν κάποιος ήθελε να χωρίσει, γινόταν οικογενειακό Συμβούλιο και καθόριζαν το μερίδιο από την περιουσία που θα έπαιρνε. Γι'αυτό και υπήρχαν πολυμελείς οικογένειες, που πολλές φορές αριθμούσαν πάνω από 10 άτομα.
Κρατούσαν τα αδέλφια την περιουσία αδιαίρετη;
Όσο ζούσε ο πατέρας τους, την κρατούσαν, εκτός αν κάποιος απ'αυτούς για διάφορους λόγους μετακόμιζε σε άλλο σπίτι. Όταν πέθαινε ο πατέρας γινόταν και διανομή των περιουσιακών στοιχείων.
Πότε χώριζαν τα αδέλφια; Όταν πέθαινε ο πατέρας; Όταν γίνονται πολλοί και δεν τους χωρούσε πια το σπίτι; Ποιοι λόγοι μπορούσαν να επισπευσουν το χωρισμό των αδελφών;
Τις πιο πολλές φορές, όταν πέθαινε ο πατέρας, αλλά και όταν τ'αδέρφια ήταν πολλά και δεν τους χωρούσε το σπίτι. Πολλές φορές όμως χώριζαν όταν μάλωναν (οι συνυφάδες) οι γυναίκες τους και είχαν καυγάδες. Συνήθως στο πατρικό, τις πιο πολλές φορές παρέμενε ο πρωτότοκος, σα συνεχιστής της γενιάς.
Όταν όλα τα παιδιά άνοιγαν δικό τους σπιτικό, ποιος παρέμενε στο πατρικό μαζί με τους γονείς; Ο μεγαλύτερος γιος; Η μεγαλύτερη κόρη; Ο μικρότερος γιος; Η μικρότερη κόρη; Οποιο παιδί θα διάλεγαν οι γονείς;
Όταν επρόκειτο περί αγοριών, όπως ανάφερα πιο πάνω έμενε ο μεγαλύτερος γιός. Όταν επρόκειτο περί κοριτσιών, η οικογένεια του κοριτσιού που έπαιρνε σώγαμπρο. Αλλά δεν αποκλειόταν να μείνει και το μεγαλύτερο ή επιλογή να γίνει από τους γονείς. Αυτοί είχαν τον τελευταίο λόγο συνήθως.
Σε ποιες περιπτώσεις μια οικογένεια έπαιρνε σώγαμπρο;
Όταν δεν είχε κανένα αγόρι η οικογένεια και ο πατέρας δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες της δουλειάς του ή όταν κάποια από τις κόρες δεν είχε τα προσόντα που έπρεπε, ή όταν η οικογένεια είχε μια μοναχοκόρη, οπότε χρειαζόταν απαραίτητα άνδρας μέσα στο σπίτι, τότε ακολουθούσε αυτή τη λύση.
Πήγαιναν ποτέ σώγαμπροι άνθρωποι που διέθεταν οι ίδιοι περιουσία;
Σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν υπήρχε έρωτας μεταξύ των ενδιαφερομένων και δεν συμφωνούσαν πολλές φορές οι γονείς του άντρα, οπότε εγκατέλειπε την οικογένειά του και πήγαινε με την αγαπημένη του.
Τι γινόταν στις περιπτώσεις που η οικογένεια είχε δύο ή τρια κορίτσια; Για ποιο έπαιρναν το σώγαμπρο; Για το μεγαλύτερο; Για το μικρότερο;
Ανάλογα με τις περιστάσεις, τις πιο πολλές φορές, αυτήν που αγαπούσαν πιο πολύ και δεν ήθελαν να την αποχωριστούν, ή αυτή που δεν μπορούσαν να παντρέψουν εύκολα και της έδιναν την υπόλοιπη περιουσία.
Αν μια οικογένεια έπαιρνε σώγαμπρο πώς μοιραζόταν η πατρική περιουσία; Ήταν μήπως υποχρεωμένος ο πεθερός να γράψει στο ΄πονομα του γαμπρού μέρος της περιουσίας του;
Ο πεθερός οπωσδήποτε, πριν γίνει ο γάμος, αν δεν συνέτρεχε λόγος έρωτα, παραχωρούσε με συμβόλαιο ένα μέρος της περιουσίας του στο γαμπρό του και ύστερα γινόταν ο γάμος. Όταν ήταν πιο πολλά κορίτσια, τότε μοιραζόταν ανάλογα με τις περιστάσεις η περιουσία.
Τι γινόταν σ αυτές τις περιπτώσεις με τα επώνυμα; Μήπως έπαιρνε ο γαμπρός το επώνυμο του πεθερού; Τα παιδιά ποιανού το επώνυμο έπαιρναν; Μπορείτε να αναφέρετε ένα παράδειγμα;
Δεν υπήρξε περίπτωση που ο σώγαμπρος να πήρε το επώνυμο του πεθερού. Τα παιδιά έπαιρναν πάντα το επώνυμο του πατέρα τους. Υπάρχει μια περίπτωση άτεκνων, που έκαναν υιοθεσία και έδωσαν στον άντρα που υιοθέτησαν το επώνυμό τους.
Πότε δυο άτομα δεν μπορούσαν, λόγω συγγένειας, να παντρευτούν μεταξύ τους; Υπήρξε ποτέ στο χωριό περίπτωση γάμου μεταξύ πρώτων εξαδέλφων; Αν ναι, ήταν εξαδέλφια απο πατέρα ή απο μητέρα;
Δεν γνώριζαν καμιά τέτοια περίπτωση. Άλλωστε ο Ορχομενός έχει 5.500 κατοίκους και ορισμένες περιπτώσεις διαφεύγουν. Υπήρξε όμως περίπτωση που αδελφός γαμπρού αγάπησε την συμπεθέρα του (του αδερφού του την κουνιάδα). Για να την παντρευτεί, έγινε εικονική υιοθέτηση από άλλη οικογένεια και έγινε ο γάμος.
Για τα δεύτερα εξαδέλφια, αν ήθελαν να παντρευτούν, υπήρχε κώλυμα;
Συνήθως απόφευγαν να παντρεύονταν μεταξύ τους συγγενείς, αλλά και δεν το απέκλειαν όταν υπήρχε αίσθημα ή συμφέρον.
Μήπως δύο άτομα δεν μπορούσαν να παντρευτούν αν είχαν κοινό επώνυμο;
Όχι, γιατί εδώ υπάρχουν μεγάλες κάστες (σόγια) που έχουν ξεσυγγενέψει μεταξύ τους, γι'αυτό δεν το θεωρούσαν άσχημο -κακό-.
Υπήρξαν παλαιότερα στο χωριό περιπτώσεις διαζυγίων; Αν ναι για ποιους κυρίως λόγους;
Πριν από το 1940, οι περιπτώσεις ήταν πολύ σπάνιες, αφού και σήμερα είναι πολύ λίγες. Συνήθως η αιτία ήταν η μοιχεία, σπανιότατα δε η ασυμφωνία χαρακτήρων, αφού η γυναίκα είχε παλιότερα πλήρη υποταγή στον άνδρα.
Ποιος συνήθως στεφάνωνε το ζευγάρι; Ο νονός του γαμπρού ή ο νονός της νύφς;
Συνηθέστερα ο νονός του γαμπρού, εκτός αν δεν μπορούσε ή έλιεπε ή δεν ήθελε, στεφάνωνε ο νονός της νύφης. Δεν γινόταν παράβαση του εθίμου.
Ποιος βάφτιζε το πρώτο και ποιοι τα υπόλοιπα παιδιά του ζευγαριού; Μήπως όλα τα παιδιά μιας οικογένειας είχαν τον ίδιο νονό;
Οπωσδήποτε το πρώτο παιδί, πολλές φορές και το δεύτερο και το τρίτο, ως που να βαπτίσει αγόρι. Όταν το πρώτο ήταν αγόρι, τότε μπορούσαν κι άλλοι να βαπτίσουν τ'άλλα παιδιά.
Στις περιπτώσεις που μια οικογένεια άλλαζε κουμπάρο ή ήθελε να βρει έναν καινούριο, προτιμούσαν να είναι κάποιος συγγενής ή φίλος ή κάποιος πλούσιος και κοινωνικά ανώτερος;
Οταν άλλαζαν κουμπάρο, προτιμούσαν πρώτα τους φίλους τους, ύστερα τους συγγενείς τους και συνέχεια τους πλούσιους και κοινωνικά ανώτερους και από λόγους συμφέροντος, γιατί εδώ υπάρχει το έθιμο, μέχρι που να φτάσει σε μεγάλη ηλικία το βαπτιστήρι, να του κάνουν ακριβα δώρα Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά, το Πάσχα και στη γιορτή του.
Μεταξύ οικογενειών που συνδέονταν με κουμπαριά, επιτρεπόταν ή απαγορευόταν ο γάμος;
Όταν είχε βάλει λάδι ο ένας στον άλλο, όπως έλεγαν, πίστευαν ότι υπάρχει η πνευματική στενή συγγένεια και απόφευγαν επιμελώς το γάμο, γιατί το θεωρούσαν αμαρτία και ντροπή.
Δυο παιδιά που είχαν τον ίδιο νονό μπορούσαν ποτέ να παντρευτούν μεταξύ τους;
Και αυτή η περίπτωση δημιουργούσε το ίδιο πρόβλημα και το απόφευγαν. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις όμως, όταν υπήρχε έρωτας, το αγνοούσαν.
Σε ποιες περιπτώσεις δυο άνθρωποι αποφάσιζαν να γίνουν αδελφοποιτοί;
Εδώ δεν υπάρχει αυτό το έθιμο, ούτε έχω ακούσει ποτέ τίποτε σχετικό. Μερικοί αποκαλούν απλώς αδελφοποιτούς τους λεγόμενους παρακούμπαρους.
Ποιες ήταν τότε οι αμοιβαίες υποχρεώσεις τους;
Αυτούς τους αδελφοποιτούς τους συνδέει κάποια στενή φιλία.
Αδελφοποιτοί μπορούσαν να γίνουν μόνον οι άνδρες μεταξύ τους; Γυναίκα με γυναίκα ή γυναίκα με άνδρα μπορούσαν να γίνουν αδελφοποιτοί;
Συνήθως γίνεται μεταξύ ανδρών.
Υπήρχε παλαιότερα στο χωριό ο θεσμός της προίκας;
Όχι μόνον υπήρχε, αλλά και συνεχίζει να υπάρχει. Όταν οι γάμοι γίνονταν και γίνονται με συνοικέσια, το πρωταρχικό που θα συζητούσαν οι γονείς της νύφης και του γαμπρού, ήταν η ποσότητα και η αξία της προίκας, γιατί και πολλοί γάμοι να χαλούσαν από ασυμφωνία επ'αυτού.
Η προικοδοσία γινόταν προφορικά ή με προικοσύμφωνα; Πως ελέγοντο τα προικοσύμφωνα;
Τις πιο πολλές φορές γινόταν με προικοσύμφωνο (και γίνεται) ενώπιον συμβολαιογράφου. Προφορικά γινόταν όταν τελείωνε το συνοικέσιο, αλλά ως που να γίνει ο γάμος γίνονταν και τα συμβόλαια. Οι εξαιρέσεις ήταν πολύ λίγες.
Μήπως εκτός απο τα προικοσύμφωνα γνωρίζετε να υπήρχε και κάποιο άλλο είδος γαμηλίων συμβολαίων;
Δεν νομίζω. Μόνον όταν, εκτός από τα περιουσιακά στοιχεία έδιναν και μετρητά, μπορούσαν να υπογράψουν κάποια απόδειξη ή να δοθούν ενώπιον μαρτύρων, αν δεν ήθελαν να τ'αναφέρουν στα επίσημα συμβόλαια για κάποιο λόγο.
Ποιοι συνέτασσαν και ποιοι υπέγραφαν τα προικοσύμφωνα;
Σπάνια γίνονταν ιδιωτικά που τα συνέτασε κάποιος δικολάβος. Συνήθως γίνονταν στο συμβολαιογραφείο, το οποίο υπήρχε εδώ από πολλών δεκαετιών.
Εκτός απο τα είδη οικοσυσκευής και το ρουχισμό τι άλλο έπαιρνε συνήθως ένα κορίτσι ως προίκα; -Χρήματα; Πόσα περίπου;
Χωράφια, βαμβάκι σε χιλιάδες 5-10 χιλ. κιλά, ίσως και σπίτι, ή μετρητά που αντιστοιχούσαν σε 200-500 χρυσές λίρες.
Σπίτι; Επιπλωμένο;
Συνήθως όχι. Τα έπιπλα τα μετάφεραν μαζί με τα προικιά της νύφης πριν δυο ημέρες και τα επιδείκνυαν στον κόσμο.
Που; Στο χωριό; Σε κάποια γειτονική πόλη;
Αργότερα άρχισαν οι πλούσιοι να δίνουν προίκα διαμέρισμα στη Λιβαδειά, αλλά συνήθως στην Αθήνα.
Χωράφια;
Οι πιο πολλοί γεωργοί έδιναν προίκα και χωράφια.
Δέντρα; ζωα; καϊκια;
Όχι, διότι έχει διαφορετική διάρθρωση η κοινωνία εδώ.
Όλα τα κορίτσια μιας οικογένειας έπαιρναν την ίδια προίκα; Μήπως κάποιο απο αυτά (λ.χ η πρωτότοκη) έπαιρνε κατ έθιμο μεγαλύτερο μερίδιο;
Το μερίδιο της προίκας δεν είχε σχέση με τη μεγαλύτερη ή τη μικρότερη κόρη, αλλά με την προσωπικότητα, την αξία και τις απαιτήσεις του γαμπρού, αλλά και με τα προσόντα του κάθε κοριτσιού και την ηλικία του, γιατί αν μεγάλωνε, έπαιρνε μεγαλύτερη προίκα για να βρεθεί κατάλληλος γαμπρός.
Μήπως κάποιο απο τα κορίτσια της οικογένειας έπαιρνε προίκα ολόκληρη την πατρική περιουσία, ανεξάρτητας απο την ύπαρξη αλλων παιδιών, αγοριών ή κοριτσιών;
Όχι, εδώ δεν εχει συμβεί κάτι τέτοιο. Μπορεί άλλα να αδικήθηκαν και άλλα να ευνοήθηκαν, αλλά δεν αγνοήθηκε κανένα, πήραν την προίκα τους ή το μερίδιό τους.
Μήπως η προίκα της μητέρας ( σπίτι, χρήματα ή άλλα αγαθα) μεταβιβαζόταν ως προίκα στις κόρες της; Στην περίπτωση αυτή, αν μια γυναίκα αποκτούσε μόνο γιους, σε ποιον μεταβιβαζόταν η προίκα της;
Πολλές φορές συνέβαινε αυτό, όταν υπήρχαν κορίτσια στην οικογένεια. Όταν υπήρχαν μόνο γιοί, γινόταν κατανομή μεταξύ τους ή σε μερικές περιπτώσεις έπαιρνε το μεγαλύτερο μερίδιο αυτός που έμενε για πάντα μαζί τους.
Εκτός απο τον πατέρα είχαν μήπως και οι αδελφοί υποχρέωση να συνεισφέρουν στην προίκιση των κοριτσιών της οικογένειας; Μήπως αυτό συνέβαινε μόνο στις περιπτώσεις θανάτου του πατέρα;
Όχι. Υπήρχε η νοοτροπία να δουλέψουν όλοι μαζί, ν'αυξήσουν την περιουσία για να προικίσουν τα κορίτσια να μείνει και σ'αυτούς. Υπήρξαν όμως και ελάχιστες εξαιρέσεις. Όταν πέθαινε ο πατέρας, το θεωρούσαν οιογενειακό καθήκον να συνεισφέρουν στην προίκιση των κοριτσιών.
Μια γυναίκα που έπαιρνε προίκα, είχε δικαίωμα να ζητήσει και κληρονομικό μερίδιο;
Κατά Νόμο, όταν προικιστεί, δεν έχει δικαίωμα, εφόσον έχει κάνει παραίτηση η γυναίκα. Υπήρξαν πολλές όμως περιπτώσεις που μάλωσαν τ'αδέρφια γιατί η γυναίκα δεν είχε κάνει παραίτηση και διεκδικούσε και το μερίδιό της.
Αν μια παντρεμένη γυναίκα πέθαινε άτεκνη, η προίκα της επιστρεφόταν στην οικογένειά της ή παρέμενε στον άνδρα της;
Από τα πειστατικά που γνωρίζω, ο ένας άφηνε την επικαρπία στον άλλο, δια συμβολαίων, μέχρι το θάνατό του και ύστερα περιερχόταν η περιουσία του άνδρα στους συγγενείς του και της γυναίκας στους δικούς της. Υπήρξαν ελάχιστες εξαιρέσεις.
Μήπως στα μέρη σας υπήρχε η συνήθεια ο γαμπρός να δίνει ζώα ή αλλά πράγματα στον πεθερό πρίν απο το γάμο; Πως λεγόταν η προσφορά αυτή;
Όχι. Προικίζονταν μόνον οι γυναίκες κανονικά.
Πως γινόταν η μεταβίβαση της πατρικής περιουσίας στα αγόρια της οικογένειας; Πότε, με άλλα λόγια, τα αγόρια της οικογένειας έπαιρναν το μερίδιο που τους αναλογούσε; Κατά τη στιγμή του γάμου τους; Υστερα απο το θάνατο του πατέρα; Ύστερα απο το θάνατο και τ
Όσα αγόρια ήθελαν να χωρίσουν από την υπόλοιπη οικογένεια και ν'ανοίξουν νοικοκυριό δικό τους, ζητούσαν το μερίδιό τους, από τον πατέρα τους, το έπαιρναν και έφευγαν. Στις άλλες περιπτώσεις, συνήθως μοίραζαν την περιουσία μετά το θάνατό του πατέρα τους. Πολλές φορές όμως έπαιζε ρόλο και η νοοτροπία της ίδιας της οικογένειας.
Ολα τα αγόρια της οικογένειας κληρονομούσαν ίσα μερίδια ή μήπως κάποιο απο αυτά, π.χ ο πρωτότοκος ή ο υστερότοκος κληρονομούσε μεγαλύτερο μερίδιο της πατρικής περιουσίας;
Τις πιο πολλές φορές γινόταν ίση κατανομή. Καμιά φορά μπορεί να υπήρχαν και εξαιρέσεις ανάλογα με τις συνήθειες των γονέων και τη συμπεριφορά των αγοριών απέναντί τους. Δεν υπήρχαν ιδιαίτερα προνόμια μεταξύ πρωτότοκων και υστερότοκων.
Το μερίδιο που έπαιρναν τα κορίτσια της οικογένειας (είτε ως προίκα είτε ως κληρονομική μερίδα) ήταν ίσο, μικρότερο ή μεγαλύτερο απο το μερίδιο που έπαιρναν τα αγόρια;
Όταν το είχαν τάξει για προίκα μπορεί τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας να ήταν μικρότερα ή μεγαλύτερα γι'αυτό και το μερίδιο, εφόσον είχαν τάξει, μπορούσε να έχει αυξομείωση. Συνήθως όμως τα κορίτσια προικίζονταν και έπαιρναν το μερίδιό τους και έφευγαν από την οικογένεια.
Η μεταβίβαση της περιουσίας γινόταν συνήθως προφορικά ή με διαθήκη;
Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, στις πιο πολλές περιπτώσεις γινόταν δια λόγου. Αργότερα όμως που παρουσιάστηκαν δυσκολίες, στη δεύτερη μεταβίβαση, αναγκάστηκαν να την κάνουν με διαθήκη ή με άλλο είδος συμβολαίου.
Μήπως το μοίρασμα της κληρονομιάς γινόταν με λαχνό; Σε ποιες περιπτώσεις ίσχυε αυτός ο τρόπς και μεταξύ ποιων συγγενών γινόταν το μοίρασμα;
Λαχνός εμπαινε, όταν ένα μεγάλο αγροτεμάχιο μοιραζόταν σε ίσια κομμάτια και υπήρχε διαφωνία για το ποιός θα πάρει κομμάτι κοντά στο δρόμο προς αποφυγή φιλονικιών μεταξύ τους. Ακόμη, όταν δεν ήταν όλα τα χωράφια της ίδιας γονιμότητας.
Αν πέθαινε πρώτα ο σύζυγος, τι μερίδιο της περιουσίας αναλογούσε στη γυναίκα, στην περίπτωση που υπήρχαν παιδιά απο το γάμο;
Μάλλον την περιουσία την μοίραζαν σε ίσια μερίδια. Αν υπήρχε αντίθεση μεταξύ τους βάδιζαν σύμφωνα με το Νόμο. Και σε μια τρίτη περίπτωση το μερίδιο της μητέρας πήγαινε μαζί με το παιδί που θα έμενε μαζί της.
Αν δεν υπήρχαν παιδιά, εκτός απο τη γυναίκα, ποιοι άλλοι είχαν κληρονομικά δικαιώματα και σε ποιες περιπτώσεις;
Οι συγγενείς του άντρα. Η όλη διαδικασία συνήθως ακολουθούσε τη διαδικαστική οδό, γιατί πάντα υπήρχαν αντιθέσεις μεταξύ των συγγενών.
Αν κάποιος αποκτούσε μόνο κόρες, όταν πέθαινε τον κληρονομούσαν οι κόρες του ή οι αδελφοί του;
Οπωσδήποτε οι κόρες του. Δεν υπάρχει καμιά αντίθετη περίπτωση.
Ένα παιδί μπορούσε να κληρονομήσει τον αδελφό του πατέρα του, στην περίπτωση που αυτός δεν είχε παιδιά; Συνέβαινε το ίδιο και με τον αδελφό της μητέρας του;
Σαν του είχε κάνει συμβόλαιο, στη μια ή στην άλλη περίπτωση, ναι. Διαφορετικά κι εδώ, ακολουθήτο η νόμιμη διαδικασία, εφόσον υπήρχαν και άλλοι συγγενείς, διεκδικητές της περιουσίας.
Σε ποιες περιπτώσεις ένα ζευγάρι αποφάσιζε να υιοθετήσει ένα παιδί; Αν δεν είχε καθόλου πιαδιά ή αν είχε μόνο κορίτσια;
Αν δεν είχε καθόλου παιδιά.
Ποια παιδιά προτιμούσαν σ αυτές τις περιπτώσεις; Παιδιά αδελφών; Μακρινών συγγενών; ορφανά;
Πρώτα παιδιά αδελφών και ύστερα συγγενών. Ορφανά έπαιρναν όταν δεν εύρισκαν από το συγγενικό περιβάλλον.
Τι κληρονομικά δικαιώματα είχε ένα υιοθετημένο παιδί;
Αφού γινόταν κανονικά υιοθεσία, απολάμβανε όλων των δικαιωμάτων των νόμιμων τέκνων.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
