Ξεφύλλισμα pdfἀμπολὴ
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀμπολὴ
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Θηλυκό
Τυπολογία
ἀμπολὴ ἡ, ἐμπολὴ Κρήτ. Νάξ. (Κορων. κ. ἀ.)Πελοπν. (Αἴγ.)Χίος ἀνεμπολὴ Εὔβ. (Αὐλωνάρ.)ἀμπολὴ σύνηθ. ἀbολὴ πολλαχ. ἀμπουλὴ Στερελλ. (Βοστιν. Καλοσκοπ.)'μπολὴ Πελοπν. (Ὀλυμπ.)Τῆν.
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ ἀρχ. οὐσ. ἐμβολὴ = εἴσοδος, διάβασις. Πβ. GHatzidakis Einleit. 154. Ἡ λ. καὶ ἐν ἐγγράφῳ τοῦ 1749.
Σημασιολογία
1)Εἴσοδος ἀγροῦ Χίος κ. ἀ. β)Ἄνοιγμα τοίχου περιβόλου χρησιμεῦον ὡς διάβασις Χίος. 2)Στόμιον αὔλακος, διὰ τοῦ ὁποίου καταπίπτει τὸ πρὸς κίνησιν τοῦ ὑδρομύλου ὕδωρ Εὔβ. (Κύμ)β)Φράγμα τῆς κεντρικῆς αὔλακος, ὁπόθεν διοχετεύεται εἰς τὰς μικροτέρας αὔλακας τὸ ὕδωρ πρὸς ἄρδευσιν τῶν ἀγρῶν Στερελλ. (Καλοσκοπ.)Τῆν. Συνών. δέσι, κόφτρα. γ)Μέρος ὑδραγωγείου ἐγγὺς τῆς πηγῆς Νάξ. (Κορων.)3)Πηγὴ ὕδατος Ἀθῆν. (παλαιότ.)Νάξ. κ. ἀ.: Εἶχε τὸ 'ξοχικὸ σπιτάκι μι̮ὰν ἀμπολή, ποῦ ἔτρεχε γάργαρο νερό, σκεπασμένην ἀπὸ μελισσόχορτο ΔΚαμπούρογλ. Ἀναδρομ. Ἀττ. 107. Συνών. ἔμπολας, ἀναβάλλουσα, κεφαλόβρυσο, μάννα, νεροβγάστρα. 4)Αὖλαξ, διὰ τῆς ὁποίας διοχετεύεται τὸ πρὸς κίνησιν τοῦ ὑδρομύλου ὕδωρ ἢ τὸ πρὸς ποτισμὸν τῶν κήπων Ἀθῆν. Ἄνδρ. Εὔβ. (Αὐλωνάρ. Καλύβ. Κάρυστ. Κύμ. Ὀξύλιθ. Ὄρ.)Κῶς Μέγαρ. Νάξ. Πελοπν. (Αἴγ.)Σίφν. Στερελλ. (Βοστιν.) : Ἤφραξὰνε οἱ ἐμπολὲς κ' ἠμπουκάρισαν τὰ νερὰ Σίφν. Συνών. ἔμπολας, ἀναβολή. 5)Ὀχετός, διὰ τοῦ ὁποίου διοχετεύεται τὸ ἀκάθαρτον ὕδωρ τῶν οἰκιῶν Ἀθῆν. (παλαιότ.)Κῶς: ᾎσμ. Μωρὴ στραβοκορομηλε̮ὰ 'ς τὴν ἀμπολὴ γερμένη Ἀθῆν. (παλαιοτ.)Πβ. νεροχύτης. 6)Τὸ ὕδωρ τοῦ ὀχετοῦ, τῆς αὔλακος Ἀθῆν. Ἄνδρ. Νάξ. 7)Στενὴ ὁδὸς μεταξὺ τῶν ἀμπέλων χρησιμεύουσα καὶ ὡς αὖλαξ πρὸς ἄρδευσιν αὐτῶν Εὔβ. (Μύτικ. (Πελοπν. (Ὀλυμπ.) : Φρ. Αὐτὴ πῆρε τὲς 'μπολὲς (ἐπὶ γυναικὸς παρεκτραπείσης ἠθικῶς. Συνών. φρ. πῆρε τοὺς δρόμους)Ὀλυμπ. 8)Τὸ πρὸς ἰσοπέδωσιν έπικλινοῦς ἐδάφους ὕψωμα κτιστὸν διὰ λίθων Ἄνδρ. Πβ. ἀμπόλι. Ἠ λ. καὶ ὡς τοπων. ὑπὸ τὸν τὺπ. Ἐμπολὴ Χίος Ἐμπολὲς Χίος Ἀbολάδες Εὔβ. (Ὄρ.)
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
