Ξεφύλλισμα pdfἀνὰ
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀνὰ
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Πρόθεση
Τυπολογία
ἀνὰ πρόθ. ἐν συντάξει λόγ. σύνηθ., ἐν συνθέσει κοιν. καὶ Καλαβρ. (Μπόβ.) ἀνε- σύνηθ. ἀνι- βόρ. ἰδιώμ. ἀνη- νότ. ἰδιώμ. ἀλα- Κάρπ. Κἀσ. Λυκ.(Λιβύσσ.) Μακεδ. (Βελβ.) Μεγίστ. Ρόδ. ἀλη- ᾽Αμοργ. Θήρ. Σίφν. ΄να- πολλαχ. ’λα- Ἤπ. Μακεδ.(Βελβ.) Ρόδ. ᾿νε- πολλαχ. ᾽νι- πολλαχ. βορ. ἰδιωμ ΄νη- πολλαχ. νοτ. ἰδιωμ.
Ετυμολογία
Ἡ ἀρχ. πρόθ. ἀνά. Αἱ διάφοροι ἀλλοιώσεις αὑτῆς προῆλθον ὡς ἑξῆς: Ὁ τύπ. ἀλα- κατ’ ἀνομοίωσιν, ὀ ἀνε- ἀναλογικῶς ἐκ τῆς συλλαβικῆς αὐξ. τῶν παρῳχημένων χρόνων, ὁ ἀνη- ἀναλογικῶς ἐκ τῆς χρονικῆς αὐξ. τῶν παρῳχημένων χρόνων, ὸ ἀλη - κατ’ ἀνομοίωσιν. Οἱ ἄνευ ἀρχικοῦ α τύπ. ἐκ συγκρούσεως πρὸς προηγούμενον α ἐν συνεκφ τοῦ νὰ ἢ θά. Περὶ τῆς ἀνά ἐν τῇ νέᾳ Ἑλληνικῇ ἰδ. ΦΚουκουλ. ἐν Ἀθηνᾷ 43 (1931) .60 κἑξ. Περὶ τῶν ἐξ ἀναλογίας Μ. ἀνε-, ἀνή-, ᾿νε, ᾽νη, ἐκ τῶν παρῳχημένων χρόνων πβ. ΧΠαντελίδ. Φωνητ. 25 κἑξ.
Σημασιολογία
1) ᾿Εν συντάξει ἀπαντᾷ εἰς ἐλαχίστας φράσεις τῆς λογίας παραδόσεως: 'Ανἀ δύο-τρεῖς-διακόσιˬοι-χίλιˬοι κττ. 2) ᾿Εν συνθέσει σημαίνει α) Πρὸς τὰ ἄνω, πρὸς τὰ ἐπάνω κοιν: ᾿Ανεβάζω, ἀνεβαίνω, ἀνασηκὠνω, ἀνασκουμπώνω, ἀνασέρνω κτλ. β) Πρὸς τὰ ὀπίσω Καλαβρ. (Μπόβ.) Κάρπ. Κρήτ. Σκόπ Σύμ. κ. ἀ.: Ἀναγυρίζω(ἐπανέρχομαι) Κρήτ. ἀναέρκομαι (ἐπιστρέφω) Μπόβ. ἀνάπλοια (ἡ ἐπάνοδος τῶν πλοίων εἷς τὸν λιμένα) Κάρπ. Κτλ γ) Κατ’ ἀντίθετον διεύθυνσιν Ζάκ. Κύθν. Νάξ. Πάρ. Σαλαμ. κ. ἀ.: ’Ανάπλῳρα (μὲ τὴν πρῷραν πρὸς τὸ μέρος τοῦ ἀνέμου) Σαλαμ. ἀναπλῳρίζω Κῦθν. Νάξ. Πάρ. δ) Ἄνω κάτω, ἀτάκτως πολλαχ. : ᾿Ανασκουτεύω (φέρω τὰ πάντα ἄνω κάτω) Πελοπν. (Μάν) ἀνακούτρουλλος (ὁ ἔχων τὴν κόμην ἄνω κάτω, ἄτακτον) Κρήτ. ἀνάτσαλος (ἀκατάστατος) Λέσβ. κτλ. ε) Αὖθις, ἐκ δευτέρου πολλαχ.: ’Αναζῶ πολλαχ. ἀναζουμὤνω Πελοπν. ἀναπλέκω (πάλιν πλέκω διαλελυμένην κόμην) Στερελλ. (Φθιῶτ.). ς) Ἐπίτασιν τῆς σημ. τοῦ ἁπλοῦ πολλαχ.: Ἀναβελάζω Ἤπ. ἀναβοΐζω Πελοπν. (Μάν) ἀναχαίρομαι Ἤπ. Κεφαλλ. κτλ.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
