γαττάκι

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

γαττάκι

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ουσιαστικό

Γένος

Ουδέτερο

Τυπολογία

γαττάκι τό, κοιν. γαττά’ κοιν. βορ. ἰδιωμ. γαττάτσι Εὔβ. (Βρύσ. κ.ἀ.) Ἤπ. (Χιμάρ.) Σκῦρ. γατ-τάτσι Εὔβ. (Κονίστρ. Κουρ. Κύμ. κ.ἀ.) καττάκι Κρήτ. (Σέλιν. κ.ἀ.) κατ-άκι Κάσ. Ρόδ κατ-θάκι Νίσυρ. Σίφν. Σύμ. Σχιν. κατ-θάτι Κῶς Τῆλ. καττάτσι Πάτμ. γατσάκι Ἡράκλ. κατσάκι Θήρ. Μῆλ. Πελοπν (Κίτ. Μάν.)

Ετυμολογία

᾿Εκ τοῦ ἀμαρτ. Βυζαντ. γαττάκιν (πβ γάττα, γαττί), πιστουμένου ἐκ τοῦ παραλλήλου τύπου καττάκιν∙ βλ. Συναξάρ. γαδάρ στ. 170 (ἔκδ. Wagner, σ. 117): «ἐβλέπω, περιεργάζομαι, ἔχει κάττον ἡ γραῖα | χοντρὸν καττάκιν κόκκινον, τὴν τρίχα του ὁμοιάζει». Διὰ τοὺς τύπ. γατσάκι-κατσάκι, πβ. γαττί Ὁ τύπ. κατσάκι καὶ παρὰ Σομ.

Σημασιολογία

1) Ἡ μικρὰ τὴν ἡλικίαν γαλῆ ἢ τὸ νεογνὸν τῆς γαλῆς κοιν. : Γέννησε ἡ γάττα μας κ’ ἔκαμε τρία γαττάκιˬα. Δῶσε λίγο γάλα ’ς τὸ γαττάκι κοιν. Τί σ’ φταίει τοὺ γαττά’ κὶ τοὺ βασανίζεις; Εὔβ. (Ἄκρ. κ.ἀ.) Εἶχαν ἕνα γαττά’ διμένου ἀπ’ τοῦ λιμὸ Ἁλόνν. Ἡ κάτ-θα μας ἤκαμεμ-bένdε κατ-θάτιˬα Κῶς Τὸ κατσάκι νιˬαουρίζει Πελοπν. (Κίτ. Μάν.) || Παροιμ. Ἡ γάττα τὰ γαττάκιˬα της, κ’ ἡ μάννα τὰ παιδάκιˬα της (ἐπὶ τῆς ἰδιαιτέρας στοργῆς ἥν αἰσθάνεται ἑκάστη μήτηρ διὰ τὰ ἴδια τέκνα) πολλαχ. || Ἄσμ. Καὶ ἦταν τὸ κατ-άκι μου κ’ ἔπιˬασε τὸ ποντίκι κ’ ἔσεισε τὸ νουράδι του κ᾽ ἔσβησε τὸ λυχνάρι Ρόδ. Κατσάκι μου. κατσάκι μου | μὴ φᾷς τὸ δερματάκι μου, νὰ σοῦ μαερέψω ρύζι | νὰ τὸ τρῶς νὰ σοῦ μυρίζῃ (ὁ ποντικὸς πρὸς τὴν γαλῆν) Θήρ. Συνών. γαττάγι, γαττέλι, γαττέρι, γαττί 1, γαττίνι 1, γαττίτσα, γαττόπικο, γαττοπουλάκι, γαττόπουλο, γαττουδάκι, γαττούδι, γαττουδόπουλο, γαττουλάκι, γαττούλα 1, γαττούλι, γαττουλίτσα, γαττουλοπουλάκι, γαττουλόπουλο. 2) Τὸ φυτὸν λάγουρος ὁ ὠοειδὴς (lagurus ovatus), τῆς τάξεως τῶν ἀγρωστωδῶν (graminaceae) Ὀθων. Σίφν. Συνών. ἀλεποουρά 3γ, γαττούλα 5γ, γαττόχορτο, λαγάκι, λαγοουρά. 3) Εἶδος θαλασσίου κογχυλίου Σκῦρ. Πβ. γάττα 3β.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/