γειτονεύω

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

γειτονεύω

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ρήμα

Τυπολογία

γειτονεύω σύνηθ. καὶ Πόντ. (Κερασ. Κοτύωρ. Οἰν. Σταυρ. Τραπ. Χαλδ.) γειτονεύου Πελοπν. (Κίτ. Μάν.) ’τουνεύου Θρᾴκ. (Αἶν. Γέν.) Μακεδ. (Θεσσαλον. Νιγρίτ κ.ἀ.) Σαμοθρ. ’τουνεύου Ἴμβρ. γειτονεύγω Ἄνδρ. Θρᾴκ. (Σαμακόβ. Σκεπαστ. κ.ἀ.) Καρ. (Μύλασσ.) Κρὴτ. Μέγαρ. γειτονεύgω Κάλυμν. Κῶς Σύμ. Τῆλ. γειτονεύγου Εὔβ. (Βρύσ.) ’τουνεύγου Εὔβ. (Στρόπον.) Θρᾴκ. (Μαΐστρ.) Ἴμβρ. Λέσβ. (Πάμφιλ.) Προπ. (Κύζ.) ᾽ειτονεύω Πόντ. (Νικόπ.) ᾽ειτονεύου Σκῦρ. ’ειτονεύγω Νάξ. (’Απύρανθ.) ’ειτονεύκω Χάλκ. γειτονέγγουρ ἔνι Τσακων. (Πραστ.)

Ετυμολογία

Τὸ ἀρχ. γειτονεύω. Ὁ τύπ. γειτονεύγω καὶ παρὰ Βλάχ.

Σημασιολογία

1) Γειτνιάζω, εἶμαι γείτων πρός τινα σύνηθ. καὶ Πόντ. (Κερασ. Κοτύωρ. Νικόπ. Οἰν. Σταυρ. Τραπ. Χαλδ.) Τσακων. (Πραστ.): Τὴνε ξέρει καλὰ τὴ gοπέλα, γιˬατὶ γειτονεύουσι Πελοπν. (Κίτ. Μάν.) ’Ατώρα ἐμεῖς ἐγειτόν’τζαμ’ (τώρα ἐγενόμεθα γείτονες) Χαλδ. Mὰ πῶς ᾿ειτονεύγετε, ἀφοῦ κάθεται ’ς ἄλλη ᾽ειτονιˬὰ ὁ ἕνας καὶ ’ς ἄλλη ὁ ἄλλος; Νάξ. (’Απύρανθ.) Τὰ σπίτιˬα μας ’τονεύγιν Λέσβ. (Πάμφιλ.) Τ’ ὀσπίτ ’τουν γειτονεύ’νε Σταυρ. Ἔδαρι ’ ἐγειτονεύαμε τσαὶ οὺ χοῦρε, κὰ θὰ περαΐτσωμε (τώρα ποὺ ἐγειτονεύσαμεν καὶ εἰς τὰ χωράφια, καλὰ θὰ περάσωμεν) Πραστ. Γειτονεύουμε ’ς τὰ χτήματα Πελοπν. (Γαργαλ.) || Παροιμ. Ἄν γειτονέψῃς μὲ κουτσό, θὰ μάθῃς νὰ κουτσαίνῃς (ἡ κακὴ συναναστροφὴ ἀσκεῖ ἐπιβλαβὴ ἐπίδρασιν) Ι.Βενιζέλ., Παροιμ.2, 13, 158. Πβ. τὴν ἀρχ. παροιμ. «ἄν χωλῷ παροικήσης, ὑποσκάζειν μαθήσῃ», Παροιμιογρ. 2, 286 (ἔκδ. Leutsch). Εἰς τὶς μεγάλες ἡδονὲς ἡ λύπη γειτονεύει (οὐδὲν εὐχάριστον ἀμιγὲς δυσαρέστου) Ι.Βενιζέλ., ἔνθ’ ἀν., 72, 105. Συνών. γειτονιˬάζω. Καὶ μέσ., ἀποκτῶ γείτονας ᾽Αττικ.: Γειτονεύτηκε τὸ οἰκόπεδο καὶ ἀκρίβηνε (ἀπέκτησε γείτονας, ἐκτίσθησαν πλησίον του οἰκίαι). β) Ὁμοιάζω πρός τινα Νάξ. (’Απύρανθ.): Δὲ ’ειτονεύγουσιν ἐτοῦτοι καθόλου μήτε ᾽ιˬὰ μακροσυγγενεῖς, ὄχι ᾽ιˬὰ ἀδέρφια. 2) Κάμνω φιλικὴν ἐπίσκεψιν εἴς τι πρόσωπον, ἐπισκέπτομαί τινα Ἄνδρ. Θρᾴκ. (Αἶν. Γέν. Σαμακόβ. Σαρεκκλ. Σκόπ.) Ἴμβρ. Κρητ. Μακεδ. (Θεσσαλον. Νιγρίτ.) Σαμοθρ. Σκῦρ. - Λεξ. Βάιγ. Περίδ. Βυζ.: Νὰ γειτονέψ’ τὸ νουνὸ Σκόπ. Ποῦ ἤντανα αὐτὸ νὰ μᾶς γειτονέψ’ς; Γέν. ᾿Αποὺ τσὶ δουλε͜ιὲς δὲ d’ ἀξώνομαι νὰ ’ρθῶ νὰ σᾶσε γειτονέψω Κρὴτ. Ἄκ’σε ἡ βασ’λές γιˬ᾿ αὐτὰ τ’ ἀδέρφιˬα καὶ πῆγι μιˬὰ φουρὰ καὶ τὰ ’τόιψι καὶ τ’ ἄρισι πουλὺ γιˬατ’ ἤται καλοαναθριμμένα (ἐκ παραμυθ.) Αἶν. Ἤθιλα νὰ σὶ ’τουνέψου, ἀμ’ σακινdίζου ἀπ᾿ dοὺν ἀδριφό σ᾿ (ἤθελα νὰ σὲ ἐπισκεφθῶ, ἀλλὰ διστάζω ἕνεκα τοῦ ἀδελφοῦ σου) Ἴμβρ. Αὔριου θὰν ἔρτου νὰ σᾶς ’τουνέψου αὐτόθ. Πῆγι νὰ ’τουνέψ᾽ Μακεδ. Νὰ ἰρθῇς νὰ μὶ ’τουνέψ᾿ς καμμιˬὰ μέρα, γιˬὰ νὰ ποῦμι τοὺν ἔρ’μου τοὺν καηˬμό μας Θεσσαλον. || ᾎσμ. Ποῦ ’ι, μάννα μου, ἡ καλή μ’, ποῦ εἶι ἡ γυναῖκα μ’; - Γυναῖκα σ’ πάει ’ς τὴ μάννα σου, πάισι νὰ ’τουνέψ’ Νιγρίτ. β) Διέρχομαι τὸν χρόνον ἐν συναναστροφῇ μετά τινος, συντροφεύω τινὰ Ἄνδρ. ’Αντικύθ. Βιθυν. (’Απολλων.) Θρᾴκ. (Μαΐστρ. Σκεπαστ. Σκόπ.) Κάλυμν. Κρήτ. Πελοπν. (Αἰγιάλ. Κάμπος Λάκων.) Σκῦρ. Τῆλ.: Σᾶς γειτόνεψα καλὰ Ἄνδρ. Ἔλα δῶ νὰ γειτονέψωμε Κάμπος Λακων. Ἔρκιτι ἡ ’τό’σσα νὰ ’τουνέψ᾿ τὴν παππαδιˬὰ Σκόπ. ’Ρώστ’σ’ ἡ μάννα κ᾿ ἔστ’ι, φώναξι τὴ μιγά’ τὴ θυγατέρα νάν ἔρτ’ νὰ τὴ ’τουνέψ’ αὐτόθ. Μὲ τ᾽ μάννα σου ’ειτονευόμαστε τσαὶ περνοῦμε τ᾿ς ὧρες μας χωρὶς νὰ μᾶς ἀποφαίνωνται Σκῦρ. Πῆγε ’ς τὴ νοικοκυριˬὰ τὴ γειτόννισσά της νὰ γειτονέψῃ ’Απολλων. ’Σ τὶς γιˬουρτὲς γειτονεύγαμι χώριˬα οἱ γυναῖκες ἀποὺ τὶς ἄνdρ’ Μαΐστρ. Γειτονεύγασι ᾽ς τόμ bαλκόνιν dῆς βασίλισ-σας Κάλυμν. Ἔλα τὸ δροὸ νὰ γειτονέψωμε Τῆλ. || ᾎσμ. Ποῦ ’ναι, γυναῖκα μ᾿, τὸ παιδί, ποῦ ’ναι ὁ Κωσταντῖνος; -’Σ τὴ γειτονιˬὰ τὸ ἔστειλα νὰ πά᾽ νὰ γειτονέψῃ Θρᾴκ. γ) Διέρχομαι τὴν ἑσπέραν συζητῶν μετά τινος Εὔβ. (Βρύσ. Στρόπον.) Καρ. (Μύλασσ.) Κρήτ. Προπ. (Κύζ.): Ἔλα τὸ βράδυ νὰ γειτονέψωμε Βρύσ. Κάθ’ ἀργατινὴ ἔρχουdαι ’ς τὸ σπίτι μας καὶ γειτονεύγομε (ἀργατινὴ = ἑσπέρα) Κρήτ. Συνών. ἀποσπεριˬάζω, ἀποσπερίζω (ΙΙ) 2. 3) Διανυκτερεύω Θρᾴκ. (Γέν.): Παίρ’ τῆ βεζίρ’ οὑ γιˬός, πά’ ’ς ἕνα χουριˬό, τοὺν πήγανα ’ς ἕνα προυκουμμένου σπίτ’ νὰ ’τουνέψ᾽.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/