Ξεφύλλισμα pdfἀνεβατὸς
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀνεβατὸς
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Επίθετο
Τυπολογία
ἀνεβατὸς ἐπίθ. ἀναβατὸς Ἤπ. Μῆλ. ἀνεβατός κοιν. ἀνιβατὸς βόρ. ἰδιώμ. ἀν’βατός Ἤπ.:. (Ζαγόρ. κ.ἀ.) ἀνεβατὲς Σκῦρ. ἀνηβατός Πόντ. (Ὄφ.) ἀνεβατὲ Τσακων. ’νεβατός Θρᾴκ. (Σαρεκκλ.) Κῶς Ροδ ’νεατὀς Ροδ ’νεβατό Καππ. ᾿νιβατός Ἤπ. Μακεδ. (Βελβ. Καταφύγ.) ᾿νηβατός Συμ.
Ετυμολογία
᾿Εκ τοῦ ἀρχ. ἐπιὑ. ἀναβατός=ἐκεῖνος τὸν ὁποῖον δύναταί τις νὰ ἀναβῇ.
Σημασιολογία
Α) ᾿Επιθετικ. 1) Ὁ ζυμωθεὶς μὲ προζύμι ὥστε νὰ φουσκώσῃ, ἐπὶ ζύμης ἢ ἄρτου κοιν. καὶ Καππ. Πόντ. (Ὄφ.) Τσακων.: ψωμὶ ἀνεβατό. Ζυμάρι ἀνεβατό. Πίττα ἀνεβατή. Ζύμη ἀνεβατὴ κοιν. Ἀνιβατές τ᾿γανίτις Σάμ. Ζύμουσα ἀνιβατὸ ψουμὶ κὶ λειψό Στερελλ. (Αἰτωλ) Ἀνιβατό ζ’μάρ’ Ὄφ. Ἡ σημ. καὶ μεσν. Πβ. Κηρουλάρ. (Ρ. G. 120,794β) «τὴν ζύμην τὴν τὸν Ἀναβατὸν ἄρτον αἴρουσαν». Συνών. ἀνακοΥφωτὸς 2, ἀνεβασμένος (ἰδ. ἀνεβάζω Α 8)͵ νατέ, ἀντίθ. ἰδ. ἐν λ. ἄνατε 1. 2) Ἐκεῖνος τοῦ ὁποίου ἡ δύναμις ἀναβιβάζεται κατὰ συνθήκην, ἐπὶ τοῦ παιγνιοχάρτου ὅταν ὁ ἄσσος ὑπολογίζεται εὶς ἕνδεκα μονάδας Θρᾴκ. (Αἶν.): Παίζουν ἀνιβατό χαρτί. 3)Ὁ ἐξέχων πως τῆς ὑποκειμένης ἐπιφανείας, ἐπὶ κεντήματος γινομένου μὲ σγουρὸ φουσκωτὸ μαλλὶ πολλαχ. : Κέντημα ἀνεβατό πολλαχ. Παντόφλες ἀνεβατὲς (βραχυλ. ἀντὶ μἐ κέντημα ἀνεβατό) πολλαχ. Ἀνεβατὲς μάρκες Λεξ. Βλαστ Συνών. φουσκωτός. Β) Οὐσ. 1) Θηλ. ἀνεβατὴ (κατὰ παράλειψιν τοῦ οὐσ. κουλούρα), ἄρτος ἔνζυμος Ἤπ. Μεγαρ Πελοπν. Προπ. (Ἀρτάκ.) β) Πληθ., ἀνιβατοί, λουκουμᾶδες Λέσβ. Συνών. ἀνεβατούριˬα. 2) Ξύλινος πίναξ, ἐπὶ τοῦ ὁποίου πλάττεται ἡ ζύμη Σκῦρ. 3) Ἡ δύσπνοια τοῦ βαρέως ἀσθενοῦντος, ρόγχος Ρόδ. Ὁ ἄρρωστος ἔει ᾽νεβατο Συνών. ἀγκομάχημα, ἀνάσερμα 2γ, ψυχομάχημα. 4) Τὸ ἀνώγειον τῆς οἰκίας Κυδων. 5) Ουδ. ἀνεβατό, ὁδὸς ἀνωφερὴς Ζακ-Λεξ. Βλαστ. Συνών. ἀνήφορος. Καὶ ὡς τοπων. ὑπὸ τὸν τύπ. ᾿Νεβατά Τῆλ. 6) Πληθ. ἀνεβατά, ἀγροὶ ὑπερκείμενοι τοῦ χωρίου Κεφαλλ: Πάμε νά δουλέψωμε ’ς τ’ ἀνεβατά. Ἀντίθ. κατεβατὰ (ἰδ. κατεβατός).
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
