Ξεφύλλισμα pdfἀνταμείβω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀνταμείβω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
ἀνταμείβω λόγ. κοιν. ἀνταμείβου Εὔβ. (Κάρυστ.) ἀdᾳμείβω Κρήτ. ἀντιμέβω Χίος (Βροντ. κ.ἀ.)-ΣΖαμπελ. ᾊσμ. δημοτ. 764 ἀdιμέβω Κεφαλλ. ἀdιμέβου Θρᾴκ. (Αἶν.) Πελοπν. (Μάν.) ἀdιμέβγω Κρήτ. ἀdινέβγω Κρήτ. (Ἔμπαρ.) ἀντιμέβγου Εὔβ. (Κονίστρ. Κύμ. Ὀξύλιθ. κ.ἀ.) ’dαμείβω Ἀστυπ
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ ἀρχ. ἀνταμείβομαι. Ὁ τύπ. ἀντιμέβω κατ᾿ ἀποκατάστασιν τῆς προθ. ἀντί, δι’ ὃ ἰδ. ΓΧατζιδ. ἐν Ἀθηνᾷ 24 (1912) 27, ἡ δὲ κατάλ. μετεπλάσθη κατὰ τὰ εἰς εύω (-έβω) ὡς καὶ ἀναπαύω-ἀναπεύω, συγκρύβω-συγκρέβω, δι’ ἃ ἰδ. ΓΧατζιδ. ἐν Ἀθηνᾷ 9 (1897) 199 καὶ 215, 24 (1912) 12 καὶ ΜΝΕ 1, 271 καὶ 2, 518. Ὁ τύπ. οὗτος καὶ μεσν ᾿Εν τῷ τύπ. ἀdινέβγω ἐτράπη τὸ μ εἰς ν κατ’ἀνομ. διὰ τὸ ἑπόμενον χειλικὸν β. Πβ. καὶ ἀdινεβὴ ἐν λ. ἀνταμοιβή.
Σημασιολογία
1) Ἀνταποδίδω τὸ καλὸν ἢ καὶ τὸ κακόν, καθόλου ἀνταποδίδω κοιν.: Ὁ Θεὸς νὰ σὲ ἀνταμείψῃ κοιν. Ὁ θεὸς νὰ σ’ ἀdιμέψῃ γιˬὰ τὸ καλὸ ποῦ μοῦ ’καμες Κρήτ. Ὁ Θεὸς νὰ σ’ ἀdαμείψῃ κατὰ τὰ ἔργα σου αὐτόθ. Ὁ Θιγιˬὸς νὰ σοῦ ’dαμείψῃ τὸ μιστό σου Ἀστυπ. Καλὰ μ᾿ ἀντίμεψες Κονίστρ. Αὐτὰ ποῦ μοῦ εἶπε; θὰ σοῦ τὰ ἀdινέψω μιὰ ἡμέρα Ἔμπαρ. Τοῦ 'πα ἕνα λόγο καὶ μοῦ τὸν ἀντίμεψε Βροντ. || ᾊσμ. Θὰ σ’ ἀντιμέψσυ μἐ τσαιρὁ ’ς τ’ ἀρρεβωνιάσματά σου Κύμ. Ἄσε μ’, ἀφέντη μ’, ἄσε με κ’ ἐγὼ νὰ σ’ άντιμέψω, νὰ κατεβῇς σὲ πόλεμο, νὰ μπῇς νὰ πολεμήσῃς, νὰ σκύψω τὸ κεφάλι μου νὰ κόψουν τὸ δικό σου ΣΖαμπέλ. ἔνθ’ ἀν. Ἔννο͜ια σου, ᾿νο͜ιά σου, μαῦρε μου, τσ’ ἐγὼ νὰ σ’ τ᾿άνταμείψω Κάρυστ. Ἡ σημ. καὶ μεσν. Πβ. Σπαν. στ. 606 (ἔκδ. Wagner 24) «μὴ βλασφημήσῃς εἰς Θεὸν καὶ ἔχῃς πλέον τὸ κρῖμα, | ὅτι ἐκεῖνος ἔχει το πάλιν νὰ τ’ ἀντιμέψῃ» καὶ Λύβιστρ. καὶ Ροδάμν. Ε 5,3761 (ἔκδ. JLambert) «καὶ ποῖα τὰ ἐκακοπάθησες, τὰ ἔπαθες δι᾿ ἐμέναν, | καὶ τί ἀντίσηκον καλὸν νὰ σὲ τὸ ἀντιμέψω; » 2) Ἀποκρίνομαι καταλλήλως εἰς πειρακτικὰς κατ’ ἐμοῦ ἐκφράσεις Εὔβ. (Ὀξύλιθ.) 3) Ἀπαντῶ διὰ διστίχου (ρίμας) πρὸς τὸν ἀπευθύνοντα εἰς ἐμὲ δίστιχον, ἐπὶ χορευόντων μετ’ ᾀσμάτων Κεφαλλ.: Ἔλεγε ρίμνες καὶ ’κεῖνος τοῦ ἀdίμεβε.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
