γινατσῆς

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

γινατσῆς

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Επίθετο

Τυπολογία

γινατσῆς ἐπίθ. ἰνατζῆς Κρήτ. Σύμ ἰνατιτζῆς Θήρ. ἰνατ᾽τζῆς Λυκ. (Λιβύσσ.) ἰνατατζῆς Α. Κρήτ. Νάξ. (Ἀπύρανθ.) ἰνανdαζ-ζῆς Κάλυμν. γινατσῆς Δαρδαν (Λάμψακ) Θρᾴκ. (Ἀδριανούπ. Σηλυβρ. κ.ἀ.) Μ. Ἀσία (Κυδων.) Μεγίστ. γινατῆς Κύπρ. (Λευκωσ. κ.ἀ.) γινατζῆς Θρᾴκ. (Ἀδριανούπ. κ.ἀ.) Μ. Ἀσία (Κυδων.) Μακεδ. (Βλάστ. Βογατσ. Γρεβεν.) δινατσῆς Κῶς (Καρδάμ. Πυλ. κ.ἀ.) γιναξῆς Κύπρ. (Πεδουλ. κ.ἀ.) Σύμ γινατατζῆς Νάξ. (Γαλανᾶδ. Καλόξ.) διναταζ-ζῆς Κῶς γενατιζῆς Ἀμοργ. Μύκ. Θηλ. ἰνατζῖνα Κρήτ. γιναξῖνα Κύπρ. δινατσοῦ Κῶς Οὐδ ἰνατζἠδικο Κρήτ. γινατζήτ’κου Μακεδ. (Βλάστ. Βογατσ.) δινατσάικο Κῶς γιναξήτικο Κύπρ.

Ετυμολογία

Ἐκ τοῦ Τουρκ. inatҫi = πείσμων. Οἱ τύπ. ἰνατατζῆς, γινατατζῆς πιθαν. ἐκ τοῦ οὐσ. (γ)ινάτι καὶ τῆς παραγωγ. καταλ. -τσῆς -τζῆς καὶ οὐχὶ ἄπ’ εὐθείας ἐκ τῆς Τουρκικῆς. Οἱ τύπ. γενατιζῆς, ἰνανdαζ-ζῆς, δινατιζ-ζῆς διὰ τροπὴν τοῦ τζεἰς ζ, περὶ τῆς ὁπ. βλ. Σ. Μάνεση, Λεξικογρ. Δελτ. 10 (1965), 99-179. Ὁ τύπ. ἰνατζῆς καὶ εἰς Λεξ. Κομ.

Σημασιολογία

1) Πείσμων, ἰσχυρογνώμων ἔνθ᾽ ἀν.: Κακομοίρη, ἰνατζῆ, καὶ νὰ σὲ φάῃ θέλει τὸ ἰνάτι σου Α. Κρήτ. Πιˬὸ ἰνατζῆ ἀπὸ ’φτὸ δὲν ἔχω θεωρησμένο· ἅμα bῇ τίοτα, δὲν ἀλλάζει, μακάρι τὴς gεφαλή dου νὰ τοῦ κόβγῃς Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Ἰνατζῆς εἶναι πολλὰ ὁ βλοημένος Κρήτ. (Μονοφάτσ.) Ἔν’ πολλὰ γίναξῆς ὁ γιˬός σου Κύπρ. (Πεδουλ.) Ἔμ’ πολλὰ γινατσῆς τοῦτος ὀ ἄθ-θρωπος, ὅ,τι πῇ πρέπει νὰ γίνεται Κύπρ. (Λευκωσ.) Διατσῆς πού ’ναι ὁ γιˬός σου! Κῶς (Καρδάμ. Πυλ.) Ὁντὰ ράφτ’ς κανινοῦ ροῦχου κὶ κουμπουδε’νιτι τοὺ ράμμα, εἶνι γινατσὴς Θρᾴκ. (Ἀδριανούπ.) Δινατσἠικομ παιὶ - μουλάρι Κῶς Ἔγ’ γιναξήτικον κοπελλ-ούιν τοῦτον (ἐγ’= ἔνι = εἶναι) Κύπρ. || ᾎσμ. Τέθκοι͜αγ-γεναῖκαν ᾿ὲν εἶδα κα τὴν ταὶ γινατῖναν, νὰ τρώῃ πάτσον ταὶ κλοτσὰν ταὶ πάλε νἀ ’ν’ ἀζῖνα (’ὲν εἶα = δὲν εἶδα, ἀζῖνα = γαιˬδούρα) Κύπρ. 2) Ὀργίλος, θυμώδης ἔνθ’ ἀν. Συνών. γινατιˬάρης, γινατλῆς. Ἡ λ. καὶ ὡς ἐπών. ὑπὸ τὸν τύπ. Γινατσῆς Ἀθῆν. Μέγαρ. Προπ. (Πέραμ.)

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/