Ξεφύλλισμα pdfγοΐζω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
γοΐζω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
γοΐζω Κάρπ. Κρήτ. Νάξ. ἀγοΐζω Ζάκ. Κρήτ. (Μεραμβ.) Σέλιν.) γουΐζω Θήρ. Κέως Κυκλ. Τῆν. γουγίζω Χίος (Καρδάμ. κ.ἀ.) ἀγογίζω Κρήτ. Κύθηρ. κ.ἀ. γοΐζομαι Νάξ. γουΐζομαι Κρήτ. ἀοΐζομαι Νάξ. (Ἀπύρανθ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ οὐσ. γοή.
Σημασιολογία
1) Οἰμώζω, φωνάζω γοερῶς Θήρ. Κρήτ. Κυκλ. Νάξ. (Ἀπύρανθ.) κ.ἀ.: Πόνεε κ᾽ ἠγούιζε κιˬ ἀπὸ τὸ πολὺ γουηθιˬὸ ἤνοιξε ἡ κεφαλή-ν του Θήρ. Μουρέ, εἶdα διˬάοό ᾽χεις κι ἀοΐζεσαι; Ἀπύρανθ. 2) Ἀποδίδω βοήν, βόμβον Θήρ. Κέως Χίος: Ἄκου πῶς γουΐζει τὸ βουνὸ - ἡ ἐκκλησία Θήρ. Ἠγούισε ᾽κεῖνο τὸ μέρος καλὰ καὶ μὲ τὸ γουητὸ πεθε͜ιέται τὸ λιοντάρι (ἐκ παραμυθ.) αὐτόθ. Οἱ μέλισσες τὸν ἐτριγυρίσασιν καὶ γουγίσασι Χίος. || Αἴνιγμ. Ἀνεβαίνει, κατεβαίνει | καὶ γυρίζει καὶ γουΐζει μήτε τρώει, μήτε πίνει, | μόνο τὴν κοιλιˬὰ γεμίζει (ἡ κερκίς, σαΐτα) Θήρ. Ἡ σημ. καὶ εἰς Φωσκόλ., Φορτουν. Πρᾶξ. Β. 373 (ἕκδ. Σ. Ξανθουδ.): «γροικᾷ το κι ἀγοΐζει | κι ἀποὺ τὴν κακοσύνη τση τὰ ρούχα τση ξεσκίζει». 3) Βοῶ σκωπτικῶς κατά τινος Χίος. Συνών. γιˬουχαΐζω, γιˬουχάρω. 4) Ἀδημονῶ, ἀμηχανῶ Ζάκ. 5) Ἀπογοητεύομαι Κάρπ. 6) Ἐμφανίζω σφρίγος, ὁρμήν, ἀποτόμως αὐξάνομαι, ἐπὶ φυτῶν κυρίως καὶ ζῴων Κρήτ. (Σέλιν. κ.ἀ.) Κύθηρ.: Ἐγόισε τὸ στάρι Κρήτ. 7) Γίνομαι σφοδρός, δυναμώνω, ἐπὶ καιροῦ Κρήτ. Κύθηρ.: Ἡ νοθιˬὰ ἀγόισε Κρήτ. Ὁ καιρὸς ἀγόγισεν αὐτόθ. 8) Εὑρίσκομαι εἰς κατάστασιν ὑπερεντάσεως, παραφορᾶς, καθίσταμαι ἐκτὸς ἑαυτοῦ Κρήτ. (Μεραμβ. Νεάπ. Σέλιν. κ.ἀ.) Κύθηρ.: ᾽Εγόισε πάλι σήμερο, ποὺ τὴν ἐμάλωσε ὁ ἄdρας τσης Νεάπ. Ἐγόισε καὶ δὲ τὸ κάνομε ζάφτι Μεραμβ. β) Μετοχ. ἀγοϊσμένος, ὁ ἔξαλλος, ὁ ἐκτὸς ἑαυτοῦ Κρήτ. (Μεραμβ. Νεάπ. Σέλιν. κ.ἀ.) Ἦρθε ἀγοϊσμένος νὰ μοῦ ζητήξῃ τὸ λόγο, γιˬατὶ μαρτύρησα ᾽ς τὸ δικαστήριο πὼς ἤφταιγε Νεάπ. Σιγά, ἀγοϊσμένο, καὶ θὰ πέσῃς! Θὲς νὰ βγάλῃς τὰ φεγγιˬά σου; (φεγγιˬὰ = μάτια) αὐτόθ. 9) Μεταφ., κτυπῶ Κέως: Θὰ τὸν πιˬάσω καὶ θὰ τοῦ γουΐξω ξύλο. Τοῦ γούιξα ξύλο, ποὺ θὰ τὸ θυμᾶται.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
