Ξεφύλλισμα pdfγιˬούνι
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
γιˬούνι
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Ουδέτερο
Τυπολογία
γιˬούνι, τό, ὀγιούν Ἤπ. Πόντ. (Κερασ.) οὐγιˬοὺν Ἤπ. γιˬούνι Ἄνδρ. (Κόρθ. κ.ἀ.) Εὔβ. (Κουρ.) Θρᾴκ. (Μυριόφ.) Ἰων. (Βουρλ.) Μοσχονήσ. Σύμ. Σῦρ. γιˬούνιν Κύπρ. (Γερμασ. Λευκωσ. κ.ἀ.) Σύμ. γιˬού’ Θρᾴκ. (Λούπιδ. Μυριόφ. κ.ἀ.) Λέσβ. (Μανδαμᾶδ. Μόλυβ. Πάμφιλ. κ.ἀ.) γκιˬού’ Εὔβ. (Ἄκρ. Ψαχν. κ.ἀ.) ὀγίν’ Πόντ. (Κερασ.) γίν’ Πόντ. (Κερασ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ Τουρκ. oyun=παίγνιον, ἀστειότης, φάρσα.
Σημασιολογία
1) Παίγνιον, ἑκάστη φάσις, σειρά, παρτίδα παιγνίου Ἄνδρ. (Κόρθ. κ.ἀ.) Εὔβ. (Ἄκρ. Ψαχν. κ.ἀ.) Θρᾴκ. (Λούπιδ. Μυριόφ. κ.ἀ.) Ἰων. (Βουρλ.) Κύπρ. (Γερμασ. Λευκωσ. κ.ἀ.) Λέσβ (Πάμφιλ. κ.ἀ.) Σύμ. Σῦρ.: Ἄς παίξωμε ἀκόμα ἕνα γιˬούνι Βουρλ. Θὰ τοὺ χάσουμι τοὺ γιού’ Λέσβ. Δὲν παίζεις τώρα, πέρασ’ τὸ γκιˬού’ σ᾿ Ψαχν. Τί νὰ γί’, θὰ ’ρθ’ καὶ μένα τὸ γκιˬού᾽ μ’! αὐτόθ. Ἅμα ἐπαίξαμεν ἕνα γιˬούνιν, εὐτὺς ἐμαλώσαμεν Γερμασ. Δέκα γιˬούνιˬα ἔκανα χουρὶς νὰ χάσου Πάμφιλ. Δὲ bόρισι νὰ πάρ’ ἕνα γιˬού’ Λούπιδ. Πόσα γκιˬούνιˬα παίξατι; Ἄκρ. || Φρ. ’Σ τὸ γιˬούνι τρώει τρία ψωμιˬὰ Μυριόφ. Συνών. φρ. ’Στὴν καθησιˬά του. β) Ἡ ἐπικράτησις τοῦ ἑνὸς ἐκ τῶν παικτῶν κατὰ τὴν πρώτην παρτίδα εἰς τὸ τάβλι Ἤπ. 2) Τέχνασμα, δόλος Ἰων (Βουρλ. ᾿Ερυθρ.) Κύπρ. (Γερμασ. κ.ἀ.) Πόντ. (Κερασ.) Σύμ.: Σουφίστηκι νὰ κά’ ἕνα γιˬού’, γιˬὰ νὰ τοὺν πιράσουν οἱ καῃμοὶ (ἐκ παραμυθ.) ’Ερυθρ. Ἔν᾿-νὰ τοῦ καταφέρω ἕναγ-γιˬούνιν, ποὺ ἔν’-νὰ μὲν τὸ ξιχάσῃ ποτ-έ του! Γερμασ. Τ᾽ ὀγίν’, τ᾽ ὀγίν’ ντ’ ἐποῖκε με! (τί παιγνίδι μοῦ ἔκαμε !) Κερασ. Συνών. καψώνι, φάρσα. 3) Πληθ. γιˬούνια=ἀκκισμοί, καμώματα Εὔβ. (Κουρ. κ.ἀ.) Σκῦρ.: Κάμνανε κάτι γιˬούνια ! Κουρ. Τ’ν ἔδες; ὅλο γιˬούνιˬα ἔναι ! Σκῦρ. 4) Ἄνθρωπος μετημφιεσμένος καὶ φέρων προσωπίδα κατὰ τὰς Ἀπόκρεω Λέσβ. (Μανδαμᾶδ. Μόλυβ.): Γ-οἱ κουπέλις βγαίν’νιν νὰ δοῦν τὰ γιˬούνιˬα Μανδαμᾶδ. Οὕλα τὰ σουκάτσα γιμᾶτα γιˬούνιˬα αὐτόθ. || Φρ. Βρή ! γιˬούνιˬα θὰ μᾶς κάνιν! (θὰ μᾶς ἐκθέσουν, θὰ μᾶς γελοιοποιήσουν) αὐτόθ. Συνών. φρ. Θὰ μᾶς κάνουν θέατρο. Συνών. μασκαρᾶς.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
