γρίβος

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

γρίβος

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Επίθετο

Τυπολογία

γρίβος ἐπίθ. Εὔβ. (Μετόχ.) Ζάκ. Ἤπ. (Μαργαρίτ. Πέρδικ.) Ἰθάκ. Καστ. Πελοπν. (Αἰγιάλ. Ἀρκαδ. Βαλτεσιν. Βισοκ. Γαργαλ. Γεράκ. Λακων. Γέρμ. Γορτυν. Δάρα Ἀρκαδ. Δημητσάν. Δίβρ. Ἦλ. Καλάβρυτ. Κάμπος Λακων. Καρδαμ. Λακων. Λάστ. Λεῦκτρ. Μάν. Μεγαλόπ. Μεσσην. Ξεχώρ. Ξηροκ. Περιθώρ. Σαηδόν. Συκ. Λακων. Φιγάλ. κ.ἀ.) - Π. Βλαστ., Ἀργώ, 67 καὶ 3,37 Μ. Λελέκ., Ἐπιδόρπ., 54 Κ. Μαρίν., Ν. Ἑστ. 2 (1928), 128 - Λεξ. Βλαστ. 347 Πρω. Δημητρ. γρίβους Ἤπ. (Αὐλότοπ. Δωδών. Πράμαντ. κ.ἀ.) Θεσσ. (Ἀνατολ. Ἀργιθ. Γερακάρ. Ζαγορ. Κρυόβρ. Συκαμν. Τρίκερ. κ.ἀ.) Θρᾴκ. (Αἶν. Σουφλ.) Μακεδ. (Βρασν. Δεσκάτ. Δεσπότ. Μοσχοπόταμ. Νάουσ. Πόρ. Σίτ. Φυτ.) Σάμ. Σαμοθρ. Στερελλ. (Αἰτωλ. Ἀκαρναν. Ἀράχ. Ἀστακ. Γραν. Εὐρυταν. Καλοσκοπ. Μεσολόγγ. Παρνασσ. Περίστ. Τσουκαλᾶδ. Φθιῶτ. Φωκ. κ.ἀ.) γίβο Τσακων. (Πραστ.) γκρίβους Μακεδ. (Ἀρν. Δαμασκ. Θεσσαλον. Καστορ. Σισάν.) γρίμπους Α. Ρουμελ. (Καρ.) γρίβιος Πελοπν. (Μαλτσ.) Σκῦρ. γριβὸς Εὔβ. (Αὐλωνάρ.) Πελοπν. (Πάλυρ.)

Ετυμολογία

Ἐκ τοῦ οὐσ. γρίβας ἀναλογικῶς πρὸς τὰ λοιπὰ εἰς -ος χρώματος δηλωτικά, ὡς ἄσπρος, μαῦρος, κόκκινος κ.ἄ.

Σημασιολογία

Α) Ἐπιθετικ. 1) Ὑπόλευκος, φαιόχρους ἔνθ᾽ ἀν.: Γρίβο ἄλογο Πελοπν. (Λάστ. Μεγαλόπ.) Γρίβου ἄλογου Θεσσ. (Ἀργιθ.) Στερελλ. (Γραν.) Γρίβο γαιˬδούρι Πελοπν. (Δημητσάν.) Γρίβο γίδι Ἤπ:. (Μαργαρίτ.) Πελοπν. (Λεῦκτρ. Σαηδόν.) Γρίβο ἀρνὶ Πελοπν. (Γέρμ.) Γρίβου πρόβατου Θεσσ. (Ἀνατολ.) Στερελλ. (Φθιῶτ.) Γρίβα πρόβατα Πελοπν. (Δίβρ.) Γίδιˬα γρίβα Κ. Μαρίν., ἔνθ᾽ ἀν. Γρίβα κόττα Στερελλ. (Παρνασσ.) Γρίβος ἀχινὸς Ἰθάκ. Γίβα ἔζα (γρίβα ἔρια) Τσακων. (Πραστ.) Ἔκι ἀγροϊστὲ ᾽ς ἕνα γίβο ἄγο (εἶχε ἱππεύσει εἰς ἕνα γρίβο ἄλογο) αὐτόθ. Τὰ μαλλιˬὰ τῆς προβατίνας ἔναι γρίβα καὶ δὲ gάνουνε γιˬὰ νὰ φκε͜͜ιάσω καμμιˬὰ φανέλα ἀποξινὴ (ἀποξινὴ = ποὺ φορειέται ἀπέξω) Πελοπν. (Γαργαλ.) Αὐτὴ τὴ γριβὴ φοράδα νὰ πάρῃς Εὔβ. (Αὐλωνάρ.) Μοταρικὰ ἕνα τσινιˬάρικο γρίβο διˬαβολομούλαρο dουράει σακάτω (μοταρικὰ = ξαφνικά, dουράει = ὁρμᾷ) Πελοπν. (Ξεχώρ.) Εἶδε ἕναν καβαλλάρη μὲ γρίβιˬο ἄλογο Πελοπν. (Μαλτσ.) Ἡ γαδάρα σου σένα ἔναι γρίβιˬα Σκῦρ. ᾽Σ τὸ νοῦ του τό ᾽χε ὁ μακαρίτης νὰ πάρῃ ἕνα γρίβο ἄλογο Πελοπν. (Μεσσην.) Λάιˬου γρίβου (πρόβατον μέλανος τριχώματος ὑπολευκανθέντος ἕνεκα γήρατος) Στερελλ. (Καλοσκοπ.) Οὑ τάδι εἶνι dὶπ γρίβους Στερελλ. (Σπάρτ.) Γρίβους καβαλλάρ᾽ς (ὁ διάβολος, ἑξ ἐπῳδῆς) Στερελλ. (Μεσολόγγ.) || Γνωμ. Δὲν πρέπει γρίβο ἄλογο σὲ πράσινο λιβάδι, δὲν πρέπει κόρη ἀνύπαντρη κοντὰ σὲ παλληκάρι Πελοπν. (Βισοκ. Δάρα Ἀρκαδ.) || ᾌσμ. Γρίβου γρίβου τ᾽ ἄλουγου κὶ κόκκι᾽ ἡ οὐρά τ᾽ (λέγεται ὑπὸ παίδων ἐν χορῷ ἐπὶ τῇ ἐμφανίσει τοῦ ἀποδημητικοῦ πτηνοῦ Νεόφρων ὁ περκνόπτερος (Neophron percnopterus), τοῦ λεγομένου γρίβο ἄλογο) Στερελλ. (Γραν.) Ἔλα ὕπνι καβαλλάρ᾽ | μὶ τοὺ γρίβου τοὺ μουλάρ᾽ Μακεδ. (Δεσκάτ.) Συνών. γρίβικος, γριβίς, σιδερόγριβος, τσίλης, ψαρός 2) Ἐρυθρόφαιος Ἤπ. (Πράμαντ.) Καστ. Πελοπν. (Ἦλ.) Στερελλ. (Ἀστακ.) Β) Οὐσ. 1) Ζῷον φαιόχρουν Α. Ρουμελ. (Καρ.) Θεσσ. (Ἀργιθ.) Θρᾴκ. (Αἶν. Σουφλ.) Μακεδ. (Δεσπότ. Καστορ. Καταφύγ. Σίτ. Χαλκιδ.) Πελοπν. (Αἰγιάλ. Λακεδ.) Στερελλ. (Αἰτωλ. Ἀκαρναν. Ἀράχ.) Μ. Λελέκ., Ἐπιδόρπ., 54: Ἐγέννησε ἡ γρίβα (ἐνν. ἡ γίδα ἢ προβάτα) Αἰγιάλ. Πόσο τὸν πουλᾷς τὸ γρίβο σου; (ἐνν. ἄλογο) Λακεδ. || ᾌσμ. Θέλεις τοὺ μαῦρου ἔπαρι, θέλεις τοὺ γρίβου πᾶρι Δεσπότ. Νὰ μαγειρεύου νὰ δειπνᾷς, νὰ στρώνου νὰ κοιμᾶσι, νὰ δένου κὶ τοὺ γρίβου σου προυῒ κὶ μισημέρι Σουφλ. Οὑ Γιάννης ἰδιάβινι σὶ γρίβου καβαλλάρης Σίτ. Εἶδα τοὺ γκρίβου σου γυμνό, τὴ σέλλα ραγισμένη κὶ τ᾽ ἄσπρου τοὺ μαντήλι σου ᾽ς τὶς λάσπες πιταμένου Καστορ. Ἄν ἔχῃς γρίβου σίγουρου, προυφταίνεις ᾽ς τ᾽ν ἀρραβῶνα, ἂν ἔχῃς γρίβου ἄναργου, προυφται᾽νεις ᾽ς τὰ στιφάνιˬα (ἄναργου = ἄνεργο) Θρᾴκ. (Σουφλ.) 2) Οὐδ., κλωστὴ ἐξ ἐρίου Ἤπ. (Πράμαντ.) Θεσσ. (Τρίκερ.) Σαμοθρ. Στερελλ. (Φθιῶτ. Φωκ.): Ἔχουμ᾽ ἄ᾽ μιˬὰ καζανιˬὰ γρίβα Τρίκερ. Ἡ λ. καὶ ὡς τοπων. ὑπὸ τοὺς τύπ. Γρίβα Ἤπ. (Πράμαντ.) Ἄλουγου Γρίβου Ἤπ. (Σούλ.) Τοῦ Γρίβου τὸ Λάκκωμα Πελοπν. (Γέρμ.) Γρίβα Φουράδα Στερελλ. (Ἀράχ.)

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/