Ξεφύλλισμα pdfγύρεμα
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
γύρεμα
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Ουδέτερο
Τυπολογία
γύρεμα τό, κοιν. γύριμα βόρ. ἰδιώμ. ᾿ύρεμα Καππ. (Φάρας.) Νάξ. (Ἀπύρανθ.) γύρεμα Σκῦρ. γύρεμαν Πόντ. (Σταυρ. Τραπ.).
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ Βυζαντ. οὐσ. γύρευμα. Βλ. Λύβιστρ. καὶ Ροδάμν. (Ἐμμ. Κριαρᾶ, Λεξ. Μεσν. 4,391) «γύρευμα νὰ ἔβγῃς καὶ νὰ γυρεύγῃς».
Σημασιολογία
1) Ἡ ζήτησις, ἡ ἀναζήτησις Θεσσ. (Ἁλμυρ.) Καππ. (Φάρασ.) Κεφαλλ. Κρήτ. Κῶς (Καρδάμ. κ.ἀ.) Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Σκῦρ. Στερελλ. - Γ. Βλαχογιάνν., Γῦροι ἀνέμ., 94: Τὸ γύρεμα τ᾿ς καλῆς ἔναι μέγα πρᾶμα (ἡ ἀναζήτησις τῆς ὑποψηφίας νύμφης ἀπαιτεῖ ὑπομονὴν καὶ δεξιότητα) Σκῦρ. Αὐτὸ τοὺ κουρίτ᾿ δὲν ἔχ᾿ γύριμα Ἁλμυρ. Ἀργεῖ νά ᾿ρθῃ τὸ κοπεάκι· ᾿ύρεμα θέλει, νὰ μὴν ἤπαθε dίοτα Ἀπύρανθ. || Φρ. Εἶναι ᾿ς τὰ γυρέματα (ἐπὶ τῶν ἀναζητούντων σύζυγον) Γ. Βλαχογιάνν., ἔνθ᾿ ἀν. Συνών. εἰς λ. γυρεματιˬά. β) Ἡ ἀνίχνευσις, ἐπὶ θηρευτικῶν κυνῶν Κεφαλλ. Πελοπν. (Γαργαλ. Μαργέλ. Παιδεμέν. Ποταμ. κ.ἀ.): Αὐτὸ εἶναι γύρεμα πουλλιˬῶν, δὲν εἶναι γύρεμα λαγῶν Κεφαλλ. Ἀπὸ τσὶ κοdαυγὲς τὸ σκυλλὶ κλαφουνάει ᾿ς τὸ λόgο· κάνει γύρεμα σὲ κάνα λαγὸ φαίνεται (κοdαυγὲς= χαραυγή, κλαφουνάει= ὑλακτεῖ) Γαργαλ. Συνών. κοπός, τορός, ψάξιμο. 2) Ἡ παρακολούθησις, ἡ φροντίς περί τι, ἡ ἐπαγρύπνησις Κρήτ. Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Σύμ. κ.ἀ.: Θέλει ᾿ύρεμα ἡ κάθα δουλειˬά, τίοτα δὲ γίνεται μοναχό dου Ἀπύρανθ. Τὰ ροῦχα θένε ᾿ύρεμα ᾿ιˬὰ θὰ τὰ πάρ᾿ ἀέρας αὐτόθ. ᾿Ύρεμα θέλει τὸ παιδί σου σέ ᾿ιˬατρό, μὴ θαρρευτῇς μὲ τὰ ψευτοϊατρικὰ αὐτόθ. || Φρ. Αὐτὸς θέλει γύρεμα (ἐπὶ φρενοβλαβοῦς) Σύμ. 3) Τὸ ζητεῖν τι παρά τινος, τὸ ἐπαιτεῖν Εὔβ. (Βρύσ. Στρόπον. Ψαχν. κ.ἀ.) Πόντ. (Σταυρ. Τραπ.) Σκῦρ. Στερελλ. (Ἀράχ. Κλών.): Δὲν ἦρθα ποτὲ ᾿ς τὴ bόρτα σ᾿ γιˬὰ γύρεμα Ψαχν. Δὲν πάω γιˬὰ γύρεμα ᾿γώ ᾿ς αὐτὸν Κλών. Ἦρθα γιˬὰ ἕνα γύρισμα Στρόπον. Μάτα πάτα γιˬὰ γύρεμα Ἀράχ. Ἔρθα νὰ σ᾿ κάμου ἕνα γέρεμα Σκῦρ. Συνών. διˬακονιˬά, ζητιˬανιˬά, ζητουλιˬά, μπολιˬαρά. β) Τὸ διδόμενον ὡς δάνειον Σκῦρ. Στερελλ. (Ἀραχ.): Δὲ χρειάζουμ᾿ τὸ γύριμά σ᾿ Ἀράχ. Τοῦτο τὸ γύρεμα δὲν τό ᾿χου γιὰ νὰ σ᾿ τὸ δώσου Σκῦρ.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
