Ξεφύλλισμα pdfἀπόφασι
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀπόφασι
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Θηλυκό
Τυπολογία
ἀπόφασι ἡ, (Ι) κοιν. καὶ Πόντ. (Οἰν. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.) Τσακων. ἀπόβασι Χίος (Φλατσ.) ἀπέφασι Μεγίστ.
Ετυμολογία
᾿Εκ τοῦ ἀρχ. οὐσ. ἀπόφασις. Εἰς τὴν σημασιολογικὴν ἐξέλιξιν ἐπέδρασε καὶ ἡ λογία χρῆσις.
Σημασιολογία
1)Ἔκφρασις ὁριστικῆς γνώμης, κρίσις τελικὴ λόγ. κοιν. καὶ Πόντ. (Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.) Τσακων.: Ἀπόφασι δικαστηρίου-συλλόγου-ἑταιρείας κτλ. Βγάζω ἀπόφασι. Βγῆκε ἡ ἀπόφασι τοῦ δικαστηρίου. Τέτοι͜α ἀπόφασι ἂς ἔλειπε. Τοῦ ’βγαλα ἀπόφασι (κατέφυγα εἰς τὸ δικαστήριον, τὸ ὁποῖον ἐξέδωκεν ἀπόφασιν κατ’ αὐτοῦ) κοιν. || Φρ. Παίρνω τὴν ἀπόφασι ἢ τὸ παίρνω ἀπόφασι (ἀποφασίζω τι ὁριστικῶς καὶ ἀμετακλήτως ἢ δέχομαί τι ὡς τετελεσμένον γεγονός, ἐξοικειοῦμαι καὶ παύω πλέον ν’ ἀσχολοῦμαι μὲ αὐτό. Ἡ φρ. καὶ μεσν. Πβ. Μαρτύριον ὁσίου Χριστοφόρου <Anal. Boll. 1,146> «λαβὼν οὖν ὁ ἅγιος τὴν ἀπόφασιν ἐξῆλθε τοῦ παλατίου»). Κάνω τὴν ἀπόφασι (ἀποφασίζω) κοιν. Εὐτάγω τὴν ἀπόφασιν (συνών. τῇ προηγουμένῃ) Τραπ. Χαλδ. || Παροιμ. Κάλλιˬο μιˬὰ κακὴ φκει͜άσι | παρὰ μιˬὰ καλὴ ἀπόφασι (ὁ συμβιβασμὸς ἔστω καὶ κακὸς εἶναι πολλάκις προτιμότερος παρὰ μία εὐνοϊκὴ δικαστικὴ ἀπόφασις, ἥτις ἀπαιτεῖ δαπάνας πολλὰς καὶ προκαλεῖ τὴν μῆνιν τοῦ καταδικαζομένου) ἀγν. τόπ. || ᾌσμ. Ἐδῶ εἶναι τὰ σημάδιˬα μου, ἐδῶ κ’ ἡ ἀπόφασί μου ΝΠολίτ. Ἐκλογ. σ.113. 2)Τόλμη κοιν. καὶ Πόντ. (Οἰν. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.): Κάμε τὴν ἀπόφασι καὶ πήγαινε νὰ δοῦμε τί τρέχει κοιν. Ἀπόφασι χρειγιˬάζεται τὸ κάθα πρᾶμα Δ.Κρήτ. Τρανὸν ἀπόφασιν ἔν’ ἀβοῦτο τ’ ἐσὸν Χαλδ. 3)Σκέψις, πρόθεσις, σκοπὸς κοιν. καὶ Πόντ. (Τραπ. Χαλδ.): Ἡ ἀπόφασί τους ἦταν νὰ μείνουν ἐδῶ. Μαθαίνει Γαλλικά, γιˬατὶ ἔχει ἀπόφασι νὰ πάῃ ’ς τὴ Γαλλία νὰ σπουδάσῃ κοιν. Ἔχω ἀπόφασιν ὀφέτος νὰ ειμάζω ’ς σὸ χωρίον Χαλδ. Οὕλ’ ἐμουν ἕναν ἀπόφασιν ἔχομε αὐτόθ. 4)Ἀπόκρισις, ἀπάντησις Κορσ. Ἡ σημ. καὶ μεταγν. Πβ. Πολύβ. 24,2,5 «τὰ ὑπομνήματα περιεῖχε πρὸς ἕκαστον τῶν κατηγορουμένων ἀπόφασιν κεφαλαιώδη». Συνών. ἰδ. ἐν λ. ἀπολογὴ 2.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
