Ξεφύλλισμα pdfἀπολειφάδι
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀπολειφάδι
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ουσιαστικό
Γένος
Ουδέτερο
Τυπολογία
ἀπολειφάδι τό, κοιν. ἀπολειφάϊ Κάρπ. (Ἔλυμπ.) ἀπο’φἀάι Σκῦρ. ἀπο’φάδ’ Μύκ. ἀπου’φάδ’ βόρ. ἰδιώμ. ’πολειφάδιν Κύπρ. ᾽πολειφάϊν Κύπρ. Ρόδ (Βάτ.) ᾽πολειφάδι σύνηθ. ᾿πολειφάδ’ Θρᾴκ. (Σαρεκκλ. κ.ἀ.) ’πο'φάδ’ Θρᾴκ. Πάρ. (Λεῦκ.) ᾿που’φἀδ’ βόρ. ἰδιώμ. ’πελειφάδι Κωνπλ. ᾽πελουφάϊ Ρόδ. (Βάτ.) ἀπογλειφάδι Κύθηρ. κ.ἀ. ἀποβλειχάδι Πελοπν. ( Καρδαμ.) ἀποχλειβάδι Τσακων. ἀποχλειβάιδι Τσακων. ἀπολειχάδι Πελοπν. (Κίτ.) ἀποπλειχάδι Πελοπν. (Καρδαμ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ οὐσ. *ἀπαλειφάδιον < *ἀπαλείφιον, ὃ ἐκ τῆς προθ. ἀπὸ καὶ τοῦ παρ’ Ἡσυχ. οὐσ. «ἀλείφιον. ᾧ χρῶνται οἱ ἀλεῖπται». Ὁ τύπ. ἀπογλειφάδι κατὰ παρετυμ. πρὸς τὸ γλείφω, ὁ δὲ ἀποβλειχάδι ἐκ τοῦ ἀπογλειφάδι κατὰ μετάθεσιν καὶ ἀντιμεταχώρησιν τῶν δασέων. Ἰδ. ΓΧατζιδ. Ἀκαδ. Ἀναγν. (1924) 1,475. Πβ. καὶ ΒΦάβην ἐν Ἀθηνᾷ 45 (1933) 370. Τὸ ἀποχλειβάδι ἐκ τοῦ ἀποχλειβάδι κατ’ ἀμοιβαίαν μετάθεσιν τῶν συμφώνων β καὶ χ, τὸ ἀπολειχάδι κατὰ παρετυμ. πρὸς τὸ λείχω, τὸ δὲ ἀποπλειχάδι κατὰ παρετυμ. πρὸς τὸ πλύνω.
Σημασιολογία
1) Ὑπόλειμμα, μικρὸν τεμάχιον σάπωνος χρησιμοποιηθέντος εἰς πλύσιν, συνεκφερόμενον πολλάκις μετὰ τῆς λ. σαποῦνι χάριν ἐντονωτέρας δηλώσεως τῆς ἐννοίας κοιν.: Μείνανε ἀπὸ τὴν πλύσι κἄμποσα ἀπολειφάδια. Πῆρ’ ἕν᾽ ἀπολειφάδι σαπούνι κ᾽ ἔπλυνε τὰ χέριˬα του κοιν. || Φρ. Ἔγινε σὰν ἀπολειφάδι (ἐπὶ τοῦ καταστάντος κατίσχνου) κοιν. Συνών. ἀπογλείμμιδο, ἀπόγλυσμαν, ἀπογλύσμιν 1, ἀπολειφάδα, ἀπολείφαδο, ἀπολείφιν, ἀποσάπουνο. 2) Μικρὸν ὑπόλειμμα πράγματος, ὑπόλοιπον ᾿Ἤπ. Ρόδ. (Βάτ.) κ.ἀ. : ’Πολειφάϊν τυρὶ Βάτ. Συνών. ἀπομεινάδι, ἀπομεινάρι. β) Πρᾶγμα ὰσήμαντον καὶ ἀνάξιον προσοχῆς Θρᾴκ.: Τί ’πολειφάδι κιˬ αὐτό! 3) Μετων. ἰσχνός, λεπτός, ἀδύνατος, συνήθως ἐπὶ καχεκτικοῦ ᾿Αμοργ. Εὔβ. (Κονίστρ. κ.ἀ.) Κεφαλλ. Κύπρ. Χίος κ.ἀ.: ’Ποὺ τὴν κακίαν του ἡ μουτσούνα του ἐγίνην ’πολειφάδιν Κύπρ. Ὅντες ἤμανε μικρός, ἕνα ᾽πολειφάδι ἤμανε Κονίστρ.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
