Ξεφύλλισμα pdfἀπομέσα
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀπομέσα
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Επίρρημα
Τυπολογία
ἀπομέσα ἐπίρρ. κοιν. ἀπουμέσα βόρ. ἰδιώμ. ᾿πομέσα πολλαχ. ᾿πουμέσα πολλαχ. βορ. ἰδιωμ. ἀουμέσα Κάρπ. ἀπομέσ’ Θήρ. ἀπουμέσ’ Νάξ. (᾽Απύρανθ.)
Ετυμολογία
Ἐκ τῆς προθ. ἀπὸ καὶ τοῦ ἐπιρρ. μέσα. Ἡ λ. καὶ ἐν ᾽Ερωτοκρ. Γ 1321 (ἔκδ. ΣΞανθουδ.) «κ’ ἐκεῖνος πάλ' ἂς σοῦ μιλῇ καὶ στέκε σὺ ἀπομέσα | καὶ δέσετε τὸν πόθο σας σὰν κι ἄλλοι τὸν ἐδέσα».
Σημασιολογία
Α) ’Επιρρηματ. 1) Ἐκ τῶν ἔσω, ἔνδοθεν κοιν.: Ἔφυγε ἀπομέσα κρυφά. Τρέχει ἀπομέσα και βγαίνει ἔξω. Τὰ παράθυρα κλείνουν ἀπομέσα καὶ ὄχι ἀπέξω. Ἄλλοι διˬαβάζουν τὸ μάθημά τους ἀπομέσα ἀπὸ τὸ βιβλίο κιˬ ἄλλοι τὸ λένε ἀπέξω. Βγῆκε ἀπομέσα ἀπ’ τὸ σπίτι και δεν εἶδε κἀνένα ἔξω κοιν. «Ἤξευρεν ἀπέξω ὅλα τὰ γράμματα τῆς Λαμπρῆς, ἀλλὰ δὲν ἠδύνατο ν’ ἀναγνώσῃ τίποτε ἀπομέσα» ΑΠαπαδιαμ. Πασχαλ. διηγ. 10. 2) Διὰ μέσου τινὸς κοιν.: Περάσανε τὰ ζὰ ἀπομέσα ἀπὸ τὸ χωράφι καὶ χαλάσανε τὸ σπαρτό. Ὁ δρόμος περνᾷ ἀπομέσα ἀπὸ τὸ χωριˬό. Περάσαμε τὸ ποτάμι ἀπομέσα καὶ βραχήκαμε. 3) ᾽Εντός, ἐπὶ κινήσεως εἰς τόπον κοιν.: Ἐλᾱτε ἀπομέσα να πάρετε κἄτι. Περὰστε ἀπομέσα να σας ἰδοῦμε 4) Ἔνδον, εντός, ἐπί στὰσεως ἐν τόπῳ κοιν.: Εἶναι - κάθεται ἀπομέσα. Φορεῑ κιˬ ἄλλο ροῦχο ἀπομέσα κοιν. || Φρ. Τὸ φυλάω ἀπομέσα μου (μνησικακῶ) Πελοπν. (Κορινθ. Λακων.) Το’ ’χω ἀπομέσα μου (σκέπτομαι, μελετῶ) αὐτόθ. Τὸ πῆρα ἀπομέσα μου (ἐλυπήθην κατάκαρδα) αὐτόθ. || Παροιμ. ᾿Απέξω κούκλα καὶ ἀπομέσα πανούκλα (ἐπὶ τοῦ ἀποκρύπτοντος ἐσωτερικὸν ἐλάττωμα διὰ τῆς ἐξωτερικῆς καλῆς ἐμφανίσεως) κοιν. Β) Μετ᾿ ἄρθρ. 1) Ὡς ἐπίθ., ὁ ἔσωθεν εὑρισκόμενος, ἐσωτερικὸς κοιν.: Ἡ ἀπομέσα ὄψι τοῦ τοίχου κοιν. Ἔβγαλε ἀπὸ τὴν ἀπομέσα τσέπη τοῦ σακκακιˬοῦ του ἕνα μάτσο χαρτονομίσματα ΓΞενόπ. Κατήφ. 110. 2) Οὐδ. πληθ. οὐσ., τὰ ἐντόσθια Κάρπ. Κρήτ.: ’Εκράτηξα τ’ ἀπομέσα τ᾽ ὀζοῦ καὶ τ’ ἀποδέλοιπο τὸ πούλησα Κρήτ. Ἤβγαλα τ᾿ἀουμέσα τοῦ σφαχτοῦ Κάρπ. Συνών. ἀπομεσούδιˬα (ἰδ. ἀπομεσούδι), μεσιˬακὰ (ἰδ. μεσιˬακός), μεσαρεˬά.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
