ἄγγελος

Ενότητα:

Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών

Λήμμα

ἄγγελος

Τύπος

Λήμμα

Μέρος του λόγου

Ουσιαστικό

Γένος

Αρσενικό

Τυπολογία

ἄγγελος ὁ, κοιν. καὶ Καππ. (Ἀραβάν. Σίλ. Σινασσ. Φερτ. κ.ἀ.) Πόντ. (Ἀμισ. Κερασ. Κολων. Κοτύωρ. Κρώμν. Οἰν. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ) ἄgελος Ἀστυπ. Θρᾴκ. Ἰθάκ. Κεφαλλ. Κρήτ. Κύθν. Κῶς Νάξ. (Ἀπύρανθ.) Πελοπν. (Μάν.) Σύμ. Σῦρ. (Ἑρμούπ.) κ.ἀ. ἄγγελους Καππ. (Μαλακ. Μισθ.) ἄγγιλους βόρ. ἰδιώμ. ἄgιλους Θρᾴκ. (Αἶν.) Λῆμν. Μακεδ. (Χαλκιδ.) Σάμ. Σκόπ. κ.ἀ. ἄγγελο Καλαβρ. (Μπόβ.) ἄντζελος Αἴγιν. Ἀμοργ. Κάρπ. Μεγίστ. Χίος κ.ἀ. ἄντελος Κύπρ. Πόντ. (Ὄφ.) ἄτζελος Ἄνδρ. Εὔβ. (Αὐλωνάρ. Κονίστρ.) Ἴος Κύθν. Μέγαρ. Νάξ. (Βόθρ. κ.ἀ.) Πάρ. Σῦρ. κ.ἀ. ἄντζελο Ἀπουλ. (Καλημ.) ἄτζελες Σκῦρ. ἄτζιλους Κυδων. Λέσβ. Θηλ. ἀγγέλα Πόντ. (Ὄφ. Τραπ. κ.ἀ.) ἀγγίλα Πόντ. (Ὄφ.) ἀγγέλισσα Πόντ. (Κερασ.) ἀγγέλ᾿σσα Στερελλ. (Αἰτωλ.) ἄντέλισσα Κύπρ.

Ετυμολογία

Τὸ ἄρχ. οὐσ. ἄγγελος=ἀγγελιαφόρος. Τὸ θηλ. ἀγγέλισσα καὶ μεσν. Περὶ τῆς λ. πβ. GHatzidakis Ἄγγελος und Verwandtes ἐν Sitzber. Akad. Wien 173,2.

Σημασιολογία

Α)Κυριολ. 1)Ὄν ἀόρατον διατελοῦν ἐν τῇ ὑπηρεσίᾳ τοῦ Θεοῦ, παρὰ τοῦ ὁποίου ἐκτάκτως ἀποστέλλεται πρὸς τοὺς ἀνθρώπους πρὸς ἐκπλήρωσιν βουλήσεων αὐτοῦ κοιν. καὶ Ἀπουλ. (Καλημ.) Καλαβρ. (Μπόβ.) Καππ. (Ἀραβάν. Μαλακ. Μισθ. Σίλ. Σινασσ. Φερτ. κ.ἀ.) Πόντ. (Ἀμισ. Κερασ. Κολων. Κοτύωρ. Κρώμν. Οἰν. Ὄφ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.): Ἄγγελος Κυρίου πολλαχ. Ἄgελος Κυρίου δὲν τοῦ τὸ βγάνει ἀπὸ τὸ κεφάλι πῶς δὲν εἶν᾿ ἔτσι (οὐδεμία διαβεβαίωσις τοῦ ἀφαιρεῖ τὴν ἰδέαν ὅτι τὸ πρᾶγμα δὲν ἔχει οὕτως) Κεφαλλ. Ἄgελος Κυρίου νὰ μοῦ τὸ πῇ δὲν τὸ πιστεύω ἀυτόθ. Κατέβην ἄντελος ᾿ποὺ τὸν Θεὸν ταὶ παρηγόρησέν τον Κύπρ. Ἔρθεν ἄγγελος Κυρίου ἀσ᾿ σὸν οὐρανὸν καὶ εἶπεν ἀτον (ἧλθεν ἄγγ. Κυρ. ἀπὸ τὸν οὐρανὸν καὶ εἶπεν εἰς αὐτόν. Ἐκ παραμυθ.) Χαλδ. Οἱ ἀνεράιδες θὰ τὴ φτάνανε, ἂν δὲν ἤξερε τοὺς χαιρετισμοὺς τῆς Παναγίας ἀπόξω καὶ δὲν τοὶς ἐξώρκιζε μὲ τὸ «ἄγγελος πρωτοστάτης» (ἐκ παραδ. Πβ. Δελτ. Ἱστορ. Ἐθνολ. Ἑταιρ. 2 <1885> 133. Τὸ ἄγγελος πρωτοστάτης ἐκ τῶν χαιρετισμῶν τῆς Παναγίας) Πελοπν. (Τριφυλ.) Ἡ μαμμὴ ἤτανι ᾿ς τοὺν οὐρανὸ κὶ ξιλιχώνιβι νιˬὰ ἀγγέλ᾿σσα (ὁ θηλυκὸς ἄγγελος μόνον ἐν παραμυθ.) Αἰτωλ. Σὰν ἄγγελος λαλεῖ (ἐπὶ τοῦ λέγοντος καλοὺς καὶ φρονίμους λόγους, διότι ὁ ἄγγελος νοεῖται ὡς κατ᾿ ἐξοχὴν ἀγαθὸς καὶ ἅγιος. Πβ. κατωτ.) ΝΠολίτ. Παροιμ. 1,206. Ὁ ἄdρας της εἶναι καλός, μάλαμα, σωστὸς ἄgελος (ἀγαθώτατος) Ἰθάκ. Ἄγγελος μο͜ιάζει (ἐπὶ τοῦ ἔχοντος ὡραῖον παράστημα τοῦ σώματος καὶ εὐειδῆ μορφῆν, διότι ὁ ἄγγελος εἰκονίζεται κατ᾿ ἐξοχὴν ὡραῖος. Πβ. κατωτ.) πολλαχ. Εἶναι ὄμορφος σὰν ἄγγελος πολλαχ. Ἅμον ἄγγελος περπατεῖ (βαδίζει μεγαλοπρεπῶς ὡς ἄγγελος) Οἱν.|| Φρ. Ἄgελος πρωτοστάτης! (ἐπιφών. θαυμασμοῦ) Κεφαλλ. Ἀτζέλου ψυχὴ παίρνει (ἐπὶ τοῦ ἔχοντος γλυκεῖαν καὶ μελῳδικὴν φωνήν, ἡ ὁποία φέρει καὶ τὸν ἀκούοντα ἄγγελον εἰς ἔκτασιν μέχρι θανάτου) Κύθν. Ὅθε ἄγγελω χορὸς νὰ χαίρετ᾿ ἡ ψυχή του (ὅπου συνέρχεται ὁ χορὸς τῶν ἀγγέλων, ἤτοι ἐν τῷ παραδείσῳ. Εὐχὴ πρὸς τεθνεῶτα) Παξ.|| ᾌσμ. Ἀνοίξαν τὰ ἐπουράνια τσαὶ βγήκαν δυˬὸ ἀτζέλοι τσ᾿ ἠβγάλανε διˬαλαλισμὸ ὅπο͜ια ἀγαπᾷ νὰ παίρνῃ Ἄνδρ. Εἶχι κουρμὶ σὰν ἄγγιλους κὶ πρόσουπου σὰν ἥλιους Μοσχονήσ. Ἡ λ. ἐπὶ τῆς σημ. ἀοράτου ὄντος ὑπηρετοῦντος τὰ βουλὰς τοῦ Θεοῦ εὔχρηστος ἤδη ἀπὸ τῶν μεταγν. χρόνων ἐν τῇ διδασκαλίᾳ τῆς Ἰουδαϊκῆς καὶ Χριστιανικῆς θρησκείας. Πβ. Π.Δ. (Α΄ Παραλ. 21,15 «ἀπέστειλεν ὁ Θεὸς ἄγγελον εἰς Ἱερουσαλὴμ τοῦ ἐξολοθρεῦσαι αὐτὴν», Ψαλμ. 90,11 «τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ ἐντελεῖται περὶ σοῦ τοῦ διαφυλάξαι σε», Δαν. 6,22 «ὁ Θεός μου ἀπέστειλε τὸν ἄγγελον αὐτοῦ καὶ ἐνέφραξε τὰ στόματα τῶν λεόντων»), Κ.Δ. (Ματθ. Εὐαγγ. 1,20 «ἄγγελος Κυρίου κατ᾿ ὄναρ ἐφάνη αὐτῷ», Λουκ. Εὐαγγ. 1,26 «ἀπεστάλη ὁ ἄγγελος Γαβριὴλ ἀπὸ τοῦ Θεοῦ εἰς πόλιν τῆς Γαλιλαίας»). β)Πληθ. ἀγγέλοι, μικρὰ ἐκ χρυσοχάρτου ὁμοιώματα ἀγγέλων, δι᾿ ὧν κοσμοῦνται τὰ νεκρικὰ φλερετρα καὶ τὰ κόλλυβα τῶν μνημοσύνων Ἀθῆν. 2)Ὁ φύλαξ ἄγγελος ἑκάστου Χριστιανοῦ, εὐμενὴς βοηθὸς εἰς δυσκόλους περιστάσεις, προτρέπων αὐτὸν ἑκάστοτε εἰς τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀποτρέπων ἀπὸ τοῦ κακοῦ, παριστάμενος αὐτῷ ἀχωρίστως πάντοτε ἐκ δεξιῶν ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸν διάβολον παριστάμενον ὡσαύτως ἀχωρίστως ἐξ ἀριστερῶν καὶ προτρέποντα εἰς τὸ κακὸν, ὁ κατᾶ τὸ εὐχολόγιον τῆς ἐκκλησίας «ἐφεστὼς τῆς ἀθλίας ψυχῆς καὶ τοῦ ταλαιπώρου σώματος» (διὰ τὴν σημ. αὐτὴν πβ. Ἡσιόδ. Ἔργ. 122 «τοὶ μὲν δαίμονές εἰσι Διὸς μεγάλου διὰ βουλὰς | ἐσθλοί, ἐπιχθόνιοι, φύλακες θνητῶν ἀνθρώπων, | οἵ ρα φυλάσσουσίν τε δίκας καὶ σχέτλια ἔργα», Πλάτ. Φαίδ. 107d «λέγεται δὲ οὕτως, ὡς ἄρα τελευτήσαντα ἕκαστον ὁ ἑκάστου δαίμων, ὅσπερ ζῶντα εἰλήχει, οὗτος ἄγγειν ἐπιχειρεῖ εἰς δή τινα τόπον») κοιν. καὶ Καππ. (Σινασσ. κ.ἀ.) Πόντ. (Ἀμισ. Κερασ. Κολων. Κοτύωρ. Κρώμν. Οἰν. Ὄφ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.): Παροιμ. φρ. Μοῦ τὸ εἶπε ὁ ἄγγελός μου (ἐπὶ προγνώσεως ἢ καλῆς σκέψεως) Πελοπν. (Δημητσάν. Καλάβρυτ.) Τοῦ τὰ λέει ὁ ἄγγελός του (ἐπὶ τῶν ἀσυναρτήτων λόγων μικροῦ παιδίου θεωρουμένων ἀξίων προσοχῆς) Πελοπν. (Μεσσ.) Ἂν δὲν εἶν᾿ ἐκε͜ιὸς ἔδεπα, εἶν᾿ ὁ ἄgελός του (ὀφείλω νὰ εἴπω περὶ αὐτοῦ τὴν ἀλήθειαν καίπερ ἀπόντος, διότι παρίσταται ἀοράτως ὁ φύλαξ αὐτοῦ ἄγγελος, ὅστις θὰ μὲ τιμωρήσῃ ψευδόμενον) Κεφαλλ. Δὲν ἐταίριˬασαν οἱ ἀγγέλοι των (κυρίως οἱ φύλακες των ἄγγελοι, εἶτα δὲ μεταφ. οἱ χαρακτῆρές των. Ἐπὶ ἀνθρώπων μὴ ὁμογνωμονούντων, συνήθως δὲ τῶν συζύγων) GHatzidakis ἔνθ᾿ ἀν. 3 καὶ 6 (Συνών. φρ. δὲν ταίριˬασαν τὰ χνότα των). Δὲν ἔ᾿ καλὸν ἄγγιλου αὐτὸς μ᾿ αὐτεῖνα π᾿ φκε͜ιά᾿ τώρᾳ (δὲν τὸν ὁδηγεῖ ὁ καλός του ἄγγελος τώρᾳ ποῦ κάμνει αὐτὰ) Αἰτωλ. Εἶχις καλὸν ἄγγιλου σήμιρα (σὲ ὡδήγησε ὁ καλός σου ἄγγελος) αὐτόθ. Εἶναι σὲ καλὸν ἄgελο (ἐπὶ τοῦ εὐθύμου καὶ εὐπροσηγόρου) Κεφαλλ. Εἶναι σὲ καλὸ ἄγγελο (εἰρων. ἐπὶ τοῦ θυμωμένου) Παξ. Εἶμαι ᾿ς τὸν καλό μου ἄgελο (εἰς τὴν καλὴν ψυχικὴν διάθεσιν) Κρήτ. (Συνών. φρ. εἶμαι ᾿ς τὸ καλό μου τὸ φεγγάρι). Τοὺν ηὗρι ἀπάνου ᾿ς τοὺν ἄγγιλου τ᾿ (εἰς εὐνοϊκὴν διάθεσιν, ὥστε νὰ ἐκπληρώσῃ παράκλησίν τινα) Ἤπ. (Ζαγόρ.) Εἶναι ᾿ς τὸν ἄγγελό του (ἐπὶ τοῦ ἰδιοτρόπου καὶ εὐερεθίστου ἀνθρώπου, ὅταν φαίνεται ἔχων εὐνοϊκὴν ὁ ἤτονε (ἀντίθ. ᾿ς τὰ διˬαόλιˬα του ἤτονε) Κρητ. Εἶσι μὶ τ᾿ς ἀγγέ᾿σ᾿ (ἐνν. μὲ τοὺς καλοὺς ἀγγέλους, ἤτοι πολὺ εὔθυμος, εἰρων. δὲ καὶ πρὸς τὸν ὀργίλον, τὸν πολὺ θυμωμένον) Ἤπ. (Ἰωάνν.) Εἶναι σὲ κακὸ ἄγγελο (εἰς κακὴν ὥραν, εἰς ὥραν ὀργῆς, δυστροπίας κττ. Ἐπειδὴ ἡ φρ. καλὸς ἄγγελος λέγεται ἐπὶ τῆς καλῆς διαθέσεως, κατ᾿ ἀντίθεσιν ἐλέχθη κακὸς ἄγγελος ἐπὶ τῆς κακῆς) Πελοπν. (Ἀρκαδ. Δημητσάν.) Εἶμαι ᾿ς τὸ gακό μου ἄgελο Κρήτ. Δὲ δίνει τ᾿ ἀγγέλου του νερὸ (δηλ. οὔτε εἰς τὸν φύλακά του ἄγγελο δὲν δίδει τι. Ἐπὶ τοῦ λίαν φιλαργύρου. Πβ. ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἐννοίας Ὁμ. ρ 455 «οὐ σύ γ᾿ ἂν ἐξ οἴκου σῷ ἐπιστάτῃ οὐδ᾿ ἅλα δοίης») πολλαχ. Δὲ λεγάει τὸν ἄγγελό του (λεγάει=ἐλεεῖ. Συνών. τῇ προηγουμένῃ) Παξ. Δὲ δίνει τ᾿ ἀγγέλου του θυμίαμα (συνών.) Ἤπ. κ.ἀ.|| ᾌσμ. Δὲν τὸ ἤξερες, ἁμαρτωλέ, ποῦ ἤθελες νὰ πεθάνῃς, νὰ δώσουν τὰ χεράκιˬα σου, νὰ γράφουν οἱ ἀγγέλοι; δὲν ἔδωσαν τὰ χέριˬα σου καὶ γράφουν οἱ Ἑβραῖοι (δοξασία, καθ᾿ ἣν τὰς ἀγαθὰς πράξεις τοῦ ἀνθρώπου καταγράφει ὁ φύλαξ ἄγγελος, τὰς δὲ κακὰς ὁ διάβολος ἢ κατ᾿ ἄλλην δοξασίαν οἱ Ἑβραῖοι) ΝΠολίτ. Μελέτ. 498 Ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ Θεοῦ ἔναι χτιστοπλασμένος, μὰ τοῦ ᾿δωτεν τσαὶ ἄντελον νά ᾿ναι συντροφιˬασμένος (χτιστοπλασμένος=ὁ δημιουργηθείς, ὁ κτισμένος) Κύπρ. Συνών. ὁδηγός, φύλακας. 3)Ὁ ψυχοπομπὸς ἄγγελος ὁ ἀποστελλόμενος ὑπὸ τοῦ Θεοῦ διὰ νὰ παραλάβῃ τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου καὶ ὀδηγήσῃ αὐτὴν εἰς κρίσιν. Οὗτος πιστεύεται ὅτι εἶναι ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ κρατῶν «ρομφαίαν ἐσπασμένην ἐν τῇ χειρὶ» κατὰ τὴν ἔκφρασιν τῆς Π.Δ. (Α΄ Παραλ. 21,16) ὡς συνήθως παριστάνεται ἐν εἰκόνι κοιν. καὶ Καππ. (Ἀραβάν. Μαλακ. Μισθ. Σίλ. Σινασσ. Φερτ. κ.ἀ.) Πόντ. (Ἀμισ. Κερασ. Κολων. Κοτύωρ. Κρώμν. Οἰν. Ὄφ. Σάντ. Τραπ. Χαλδ. κ.ἀ.): Ἔρθεν ἄγγελον νὰ παίρ᾿ εἱνὸς τὴν ὴν (ἧλθεν ὁ ἄγγελος νὰ πάρῃ ἑνός τὴν ψυχὴν) Τραπ. Χαλδ. Ἄγγελον ποῦ παίρ᾿ τὰ ία (ὁ ἄγγελος ποῦ παίρνει τὰς ψυχὰς) αὐτόθ.|| Φρ. Μὰ τὸν ἄτζελο ποῦ θὰ πάρῃ τὴν ψυχή μου! (ὅρκος) Κύθν. Ἄγγελος νὰ μὴν ἐβγάλῃ τὴν ψυχή σου! (δηλ. νὰ βασανίζεσαι πολὺν καιρὸν ψυχορραγῶν. Ἀρὰ) Κάρπ. Ἄγγελο καλό! (νὰ ἔχῃς ἄγγελον εὐμενῆ κατὰ τὴν ὥραν τοῦ θανάτου. Εὐχὴ εἰς γέροντα) Πελοπν. Καλὴ ψυὴ τσ᾿ ἥμερον ἄντζελο! (εὐχὴ εἰς γέροντας καὶ γραίας) Μεγίστ. Χαμογελᾷ τ᾿ ἀγγέλου του (ἐπὶ τῶν τελευταίων κινήσεων τοῦ πνέοντος τὰ λοίσθια, εἰς τὰς ὁποίας διαβλέπεται μειδίαμα πρὸς τὸν φαινόμενον κατὰ τὴν στιγμὴν ἐκείνην ἄγγελον, ὅπερ εἶναι ἀπόδειξις, ὅτι ὁ θνήσκων ὑπῆρξε δίκαιος GHatzidakis ἔνθ᾿ ἀν. 8 Γελᾷ τοῦ ἀgέλου του (συνών.) Θήρ. Ὤ, ποῦ νὰ δῇς μαῦρον ἄgελο! (νὰ ἰδῇς νὰ παραλάβῃ τὴν ψυχήν σου ὄχι ὁ ἀγαθὸς καὶ φωτεινὸς ἄγγελος τοῦ Θεοῦ, ἀλλ᾿ ὁ διάβολος. Ἀρὰ) Ἀπύρανθ. Ἅμον ἄγγελος ἐστάθεν ἀπάν᾿-ι-μ᾿ καικὰ (ὡς ἄγγελος ἐστάθη ἀποπάνω μου. Ἐπὶ προσώπου ὀχληροῦ, τὸ ὁποῖον παριστάμενον ὄρθιον ἐπιβλέπει ἡμᾶς) Χαλδ. Τί στέ᾿ς ᾿ς τοὺ κιφάλι μ᾿ ἀπάνου σὰν ἄγγιλους; Θρᾴκ. (Ἀδριανούπ.)|| Παροιμ. φρ. Τὸν χτύπ᾿σεν ὁ ἄγγελος (ἐπὶ τοῦ ψυχορραγοῦντος, διότι νομίζεται ὅτι ὁ ἄγγελος πλήττει δια τῆς ρομφαίας ἐκεῖνον, τοῦ ὁποίου μέλλει νὰ ἀφαιρέσῃ τὴν ψυχὴν) Σινασσ. Βλέπω τὸν ἄγγελόν μ᾿ (κινδυνεύω νὰ ἀποθάνω, πνέω τὰ λοίσθια) Προπ. (Κυζ.) Ἤδη δὲ Μιχ. Γλυκ. Στ. 123 (ἔκδ. Legrand σ. 22) «ἂν ἴδῃς εἰς τὸ πέλαγος καράβιν κινδυνεῦον... | ἐσὺ λέγεις ἀϊλλοίμονον κ᾿ ἐκεῖ θωροῦν ἀγγέλους». Εἶδα τὸν ἄgελό μου (ἐδοκίμασα μεγίστην ἀγωνίαν. Ἡ φρ. προῆλθεν ἐκ τῆς δοξασίας ὅτι κατὰ τὴν ἐπιθανάτιον ἀγωνίαν ὁ ἄνθρωπος βλέπει τὸν ψυχοπομπὸν ἄγγελον) Σῦρ. (Ἑρμούπ.) κ.ἀ. Εἰδα τὸν ἄτζελό μου ὣς που νὰ τὸν καταφέρω (μετὰ πολλοῦ κόπου ἠδυνήθην νὰ τὸν πείσω) Πελοπν. Εἰδα ἕνα κοφίνι ἀγγέλους ὣς νὰ τὰ καταφέρω (ἐδυσκολέυθην πολὺ) Αἴγιν. Πβ. Μιχ. Γλυκ. Στ. 149 (ἔκδ. Legrand σ.23) «φύλλον θροεῖ σε ἂν σαλευθῇ, πουλλὶν ἂν ἴδῃς τρέμεις, | ἂν γένῃ κτύπος πούποτε, μόδιν ἀγγέλους βλέπεις». Τὸν ἐγλύτωσα ἀπὸ τ᾿ ἀgέλου τὴν ὀρὰ (δηλ. τὸν παρέλαβεν ὁ ἄγγελος καὶ σπεύσας ἐγὼ τὸν ἀπέσπασα ἐκ τῆς οὐρᾶς του, ἄρα τὸν ἔσωσα ἀπὸ μεγάλου κινδύνου) Κρήτ. Ἤδη Σαχλίκ. Ἀφηγ. Στ. 693 (ἔκδ. Wagner σ. 105) «καὶ κείνη ὁποὺ γλύτωσεν ἐκ τὴν οὐρὰν τ᾿ ἀγγέλου». Τὸν ἔκαμε νὰ ἰδῇ ξύλινους ἀγγέλους (τὸν ἔδειρε πολὺ) Ζάκ. Πράσινους ἀγγέλους εἶδε (ἐτρόμαξε πολὺ) Ἀθῆν. Εἶδε πράσινο ἄγγελο (συνών.) Πελοπν. (Ἀρκαδ.) Εἶδα τὸ σκύλλο ἄgελο (ἐμόχθησα πολὺ) Ἀπύρανθ. Ἔ, ποῦ νὰ δῇς τὸ σκύλλο ἄgελο! (ἀρὰ) αὐτόθ.|| ᾌσμ. Μία ζωὴ χρωστῶ τοῦ Θεοῦ, τ᾿ ἀgέλου τὴν ψυχή μου, πολλὲς μαννάδες κλάψανε, ἂς κλάψῃ κ᾿ ἡ δική μου Κρήτ. Ἐπῆρ᾿ ὁ Θεὸς τὸ πλάσμα του κιˬ ἀγγέλοι τὴν ψυχή του ΝΠολίτ. Μελέτ. 307. 4)Ὁ δαίμων, τὸ στοιχε͜ιὸ τοῦ πυρὸς (διότι πιστεύεται ὅτι, ὅπως ἄλλα ἀντικείμενα, οὕτω καὶ τὸ πῦρ ἔχει τὸν δαίμονά του λεγόμενον ἄγγελον ἐπὶ τὸ χριστιανικώτερον) Κεφαλλ.: Φρ. Μὰ τὸν ἄgελο τῆς φωτιˬᾶς! (ὅρκος, καθ᾿ ὃν ἐγγίζουν διὰ τοῦ λιχανοῦ καὶ ἀντίχειρος τὴν φλόγα λύχνου). β)Πῦρ, φλόξ, ἀστραπή, μόνον εἰς ὅρκον δεικνύει συγχρόνως καὶ τὸ πῦρ ἢ τὴν ἀστραπήν). 5)Ἡ Τετάρτη βολὴ ἐν τῇ παιδιᾷ τῆς σφαίρας Ἀπύρανθ. Συνών. ἀγγέλι 2. Β)Μεταφ. 1)Ἀγαθός, ἐνάρετος (διότι κατὰ τὴν παράδοσιν τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὁ ἄγγελος νοεῖται ὡς ὁ κατ᾿ ἐξοχὴν ἁγνὸς καὶ ἅγιος. Πβ. Μᾶρκ. Εὐαγγ. 8,38 «ἀγγέλων τῶν ἁγίων», 12,25 «οὔτε γαμοῦσιν οὔτε γαμίζονται, ἀλλ᾿ εἰσὶν ὡς οἱ ἄγγελοι οἱ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» πολλαχ. β)Ἱκανός, ἐπιτήδειος Πελοπν. (Ἀρκαδ.): Εἶναι ἄγγελος γιˬὰ νὰ τὰ καταφέρῃ (ἔχει τὴν ἀγαθὴν διάθεσιν, συγχρόνως δὲ καὶ τὴν ἱκανότητα νὰ τὰ κατορθώσῃ). 2)Ὁ ἔχων ὄψιν εὐειδῆ καὶ παράστημα τοῦ σώματος ὡραῖον κοιν. καὶ Πόντ. (Κερασ. Οἰν.): Εἶναι ἕνας ἄγγελος! Νὰ τὸν δῇς καὶ νὰ θαμάξῃς γιˬὰ τὴν ὀμορφιˬά του, εἶναι ἄγγελος! Κοιν. Ἕνας παλληκαρᾶς ἄγγελος! Βιθυν. Εἶd᾿ ἀgέλισσα ᾿τον εὐτή! Ἀπυράνθ. Νέος ἄτζελος! Κύθν. Ἔνι μιˬὰ ἀντέλισσα τούτ᾿ ἡ κόρη Κύπρ.|| ᾌσμ. Τσοπάνη μ᾿, ὅταν ἔρχεσαι ἀπ᾿ τὰ βουνὰ ᾿δρωμένες κιˬ ἀπὸ τοὺς κάμπους δροσερές, εἶσ᾿ ἄτζελες γραμμένες (᾿δρωμένες=ἱδρωμένος) Σκῦρ. Ἐσύ ᾿σαι μιˬὰ ἀντέλισσα | ποῦ σ᾿ ἔτρεφεν ἡ μέλισσα τ᾿ ἐγὼ γιˬὰ σέναν πολεμῶ | τ᾿ ἔχω σπαθὶν εἰς τὸν λαιμὸν Κύπρ. Ἡ λ. καὶ ὡς ὄν. κύριον κοιν. Τὸ θηλ. Ἀγγέλα καὶ Ἀγγίλα ὄν. ἀγελάδος Πόντ. (Ὄφ. Τραπ.) Ὑπὸ τὸν τύπ. τ᾿ Ἀgέλ᾿ τοπων. Λῆμν. β)Ὡραῖος, καλῆς ποιότητος, ἐπὶ πράγματος Σίφν.: Ἠθώρε͜ιες ἄγγελο τ᾿ ἀλεύρι. γ)Ἐξαίσιος τὴν μορφήν, πελώριος Ἤπ. Μακεδ. (Σισάν.) Πελοπν. (Καλάβρυτ.) Πόντ. (Τραπ.) κ.ἀ.: Βόδι ἄγγελος Ἤπ. Καλάβρυτ.|| ᾎσμ. Ὁ Γιˬάννης ἐπεπίρνιξεν καὶ ᾿ς σὸ πεγάδ᾿ ἐπῆεν, ἐχτύπεσεν τὴ μαστραπάν, ἐγνέφισεν ὁ ρδάκων, ἐξέβεν ρδάκως ἄγγελος καὶ θέλ᾿ νὰ τρώῃ τὸν Γιˬάννεν (ὁ Γιάννης ἐξύπνησεν ἐνώρις καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν βρύσιν, ἐκτύπησε τὸ δοχεῖον τοῦ ὕδατος καὶ ἐξύπνησεν ὁ δράκων, ἐξῆλθε δράκων πελώριος καὶ θέλει νὰ φάῃ τὸν Γιάννην) Τραπ.

Creative Commons

Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/