Ξεφύλλισμα pdfἀδε͜ιάζω
Ενότητα:
Διαλεκτικό υλικό των εκδεδομένων τόμων του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής Γλώσσης της Ακαδημίας Αθηνών
Λήμμα
ἀδε͜ιάζω
Τύπος
Λήμμα
Μέρος του λόγου
Ρήμα
Τυπολογία
ἀδε͜ιάζω κοιν. ἀδειάζ-ζω Καλαβρ. (Μπόβ.) ἀδειάζου Τσακων. ἀδε͜ιάντζω Σίφν. ἀδζάζω Σέριφ. ἀδκε͜ιάζω Κύπρ. ἀδε͜ιάζου βόρ. ἰδιώμ. ἀδζω Πόντ. (Κοτύωρ.) ἀειδάζω Πελοπν. (Λακων.) ἀδε͜ιάν-νου Λυκ. (Λιβύσσ.) ’δε͜ιάζω Ἀστυπ. Θρᾴκ. (Σαρεκκλ.) Κάλυμν. Κῶς Σίφν. ’δε͜ιάτζω Σίφν Σύμ. ’δκε͜ιάζω Κύπρ.
Χρονολόγηση
Μεσαιωνικό
Ετυμολογία
Ἐκ τοῦ μεσν. ἀδειάζω.
Σημασιολογία
Α) Ἀμτβ. 1) Σχολάζω, εὐκαιρῶ κοιν.: Πήγαινε, τώρᾳ δὲν ἀδε͜ιάζω. Ἀδε͜ιάζεις νὰ σοῦ πῶ κἄτι; Χτὲς δὲν ἄδε͜ιασα οὔτε μιˬὰ ὥρα κοιν. || Φρ. Δὲν ἀδε͜ιάζω νὰ φάω ψωμὶ (ἐπὶ πολυασχολου Πβ. Μᾶρκ. Εὐαγγ. 6, 31 «οὐδὲ φαγεῖν εὐκαίρουν») σύνηθ. Δὲν ἀδε͜ιάζω οὔτε νὰ πεθάνω (συνών. τῇ προηγουμένῃ) Ἤπ. Περπατῶ καὶ δὲν ἀδε͜ιάζω (ἐπὶ τοῦ προσποιουμένου τὸν πολυάσχολον, ἂν καὶ δὲν ἔχει κἀνὲν ἔργον) Πελοπν. Ἡ σημ. καὶ μεσν. Πβ. Εὐσταθ. Ἰλ. Τ 1180, 19 «ἀδειάσαντος τοῦ Ἀχαιικοῦ στρατοῦ εἰς τὸ τεύξεσθαι μέγα δόρπον» καὶ Opusc. 12, 18 «ἀλλὰ καὶ ἀδειάζουσιν ἐν καιρῷ». β) Ἐκκενοῦμαι σύνηθ.: Ἄδε͜ιασε ἡ πλατεῖα. Θ’ ἀδε͜ιάσῃ τὸ βαρέλλι σύνηθ. γ) Ἐξαντλοῦμαι, παύω Κύπρ.: Ἐδκε͜ιάσαν τὰ νερά. 2) Χρονοτριβῶ, ἀργοπορῶ, βραδύνω Καλαβρ. (Μπόβ.): Ἄθ θέλῃ νά’ρτῃ, νὰ μὴ ἀδε͜ιάῃ πλέο (ἂν θέλῃς νὰ ἔλθῃς νὰ μὴ χρονοτριβήσῃς πλέον). Β) Μετβ. 1) Κενῶ, ἐκκενῶ, χύνω κοιν. καὶ Πόντ. (Κοτύωρ): Ἀδε͜ιάζουν τὰ ποτήριˬα-τοὶς στάμνες-τὰ βαρέλλιˬα κττ. κοιν. Τοῦ ἄδε͜ιασε τρεῖς πιστολεˬὲς Κεφαλλ. κ.ἀ. ‖ Φρ. Ἄδε͜ιαζέ μας τή γωνιά! -τὸν τόπο! (φύγε ἀπ’ ἐδῶ!) σύνηθ. Ἄδε͜ιασέ μας τὰ πιˬάτ-τα (συνών. τῇ προηγουμένῃ) Ζάκ. Ἐδσεν ἀτα ἀφκάτ’ ἀτ’ (τὰ ἄδε͜ιασε ἀποκάτω του, ἀπεπάτησεν, ἐπὶ τοῦ φοβηθέντος ὑπερβολικῶς) Κοτύωρ. || Γνωμ. Ὅπο͜ιους ἀδε͜ιάζ’ χουρὶς νὰ γιμι’ζ’ γλήγουρα θὰ βρῇ τοὺν πάτου Λέσβ. Πβ: ἀπαδε͜ιάζω. 2) Ἀπαντλῶ, συνήθως ὡς ὅρ. ναυτικός: Ἀδε͜ιάζω τὰ νερὰ (ἐξάγω εἰς τὴν θάλασσαν τὰ εἰς τὸ σκάφος εἰσρέοντα ὕδατα) σύνηθ. || Φρ. Ἀδε͜ιάζου τ’ βάρκα (ἀποπατῶ) Αἶν. Πβ. εὐκαιρώνω.
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
