Ξεφύλλισμα pdfAristoteles und die Konstruktion der Philosophie
Ενότητα:
Άρθρα του περιοδικού "Φιλοσοφία"
Χρονολογία έκδοσης περιοδικού
1983-1984
Περισσότερα...
Τύπος
Επετηρίδα
Συγγραφέας
Gigon, Olof
Περισσότερα...
Τίτλος άρθρου/ανακοίνωσης
Aristoteles und die Konstruktion der Philosophie
Γλώσσα: Γερμανικά
Θεματική ενότητα άρθρου/ανακοίνωσης
Ιστορία της Φιλοσοφίας
Αριστοτελική Φιλοσοφία
Γλώσσα άρθρου
Γερμανικά
Ελληνικά - Νέα (1453-)
Περίληψη άρθρου
I. Πρόλογος Τρία γενικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φιλοσοφίας: 1. Η αποστολή της φιλοσοφίας να κατανοήσει τη θέση του ανθρώπου μέσα στον κόσμο, είναι αναγκαία. Η προσπάθεια όμως της φιλοσοφίας (που δεν υπήρξε πάντοτε και παντού) να εκπληρώσει αυτή της την αποστολή είναι συμβατική. 2. Η φιλοσοφία ως ορθολογισμός διαλύει τις ιστορικές παραδόσεις, αν και η ίδια πραγματώνεται ως ιστορία. 3. Σε αντίθεση προς τις επιστήμες με τη στενή σημασία της λέξης η φιλοσοφία δεν έχει ως αντικείμενο έναν ιδιαίτερο τομέα του επιστητού, γιατί είναι είτε καθαρή μεθοδολογία, είτε το ερώτημα περί του όλου του ανθρώπου και του κόσμου. II. Ανάπτυξη της φιλοσοφίας ως Θεωρίας 1. Σύνθεση συστήματος, ερώτημα περί της αρχής του κόσμου. Διαλεκτική της έννοιας της «αρχής». Μετασχηματισμός της «αρχής» στο όντως ον από τον Παρμενίδη και δώθε. 2. Έρευνα των προβλημάτων. Υπέρβαση του «θαυμάζειν» για αινιγματικά και ανησυχητικά φαινόμενα με την αναζήτηση των αιτίων. Σύσταση της συνάφειας ανάμεσα στα αίτια και τα αποτελέσματα. III. Ανάπτυξη της φιλοσοφίας ως πράξης 1. Γλωσσική ανάλυση: Αποκάλυψη της αντίθεσης ανάμεσα στο γενικό και το ειδικό. Παραλληλισμός της ερώτησης περί της αιτίας και της ερώτησης περί του καθόλου: α) Η γνώση της πρώτης αιτίας και του καθόλου στη γενικότερη του διάσταση είναι μια γνώση διαφορετικού είδους απ’ ότι η διαλεκτική γνώση του κόσμου. β) Ο άνθρωπος κατέχει μια ιδιαίτερη θέση, γιατί είναι τόσο μια αυτόνομη αιτία των πράξεών του —καθότι διασπά την αλυσίδα των αιτίων και των αιτιατών—, όσο και γιατί δεν μπορεί να αναχθεί σε μια γενική αρχή· είναι δηλαδή κάτι το προνομιακά ιδιαίτερο. Την ερώτηση περί του καθόλου μπορούμε να τη δούμε από δύο οπτικές γωνίες: μπορεί να απαντηθεί με τον ορισμό της ουσίας ενός πράγματος ή με τον ορισμό του νόμου, στον οποίο υπακούει ένα φαινόμενο. Στην αρχαιότητα κυριαρχεί η πρώτη οπτική γωνία, στην εποχή μας η δεύτερη, που είναι η μόνη που επιτρέπει το μετασχηματισμό της θεωρίας σε τεχνική. 2. Σύνθεση του συστήματος της πράξης: α) Ερώτηση περί του σκοπού του πράττειν εν γένει που συνοψίζεται τελικά στην έννοια της ευδαιμονίας. β) Ερώτηση περί της ορθολογικής νομιμοποίησης της ηθικής αξίωσης. Η αξίωση μπορεί να γίνει προφανής ως (βιολογικά θεμελιωμένη) βούληση για απόκτηση δύναμης ή επιδίωξη ηδονής. Και τα δύο απομονώνουν το άτομο. Το κοινωνικό άτομο οφείλει να υπερβεί τον εαυτό του προς όφελος των άλλων ή της κοινωνίας, γιατί βέβαια το συμφέρον των άλλων ή της κοινωνίας δεν ταυτίζεται με εκείνο του ατόμου. Και αυτό αποτελεί την αφετηρία της παραδοξότητας κάθε ηθικής. IV. Επίλογος 1. Η περιοχή της γνώσης: αίσθηση, διαλεκτική απόδειξη, άμεση αντίληψη των αρχών. 2. Ουσία του πράττειν: είτε συνεργασία ενός λόγου καθοδηγητικού με τις δυναμικές άλογες δυνάμεις της ψυχής (Αριστοτέλης και εν μέρει Σοφιστική) είτε δραστηριότητα μόνο του λόγου, η οποία μπορεί να στηρίζεται στη γνώση ή την άγνοια (Πλάτων, Στωικοί). 3. Σχέση με τη θεολογία: Στην αρχή ο αποκλεισμός της προσωπικά απροσδιόριστης θεότητας από ένα τέλεια συνταγμένο κόσμο (Αναξίμανδρος κ.ά.). Κατόπιν αποδίδεται η ίδια η τάξη στη θεότητα. Ο Θεός ως αρχή κάθε ορθολογικότητας. Γένεση μιας καθαρά ορθολογικής Θεολογίας, η οποία καταστρέφει την ιστορική θρησκεία. Προβληματική της ουσίας της θρησκείας: Με ποια έννοια έχει η θεότητα α) γνωστικό, και β) πρακτικό χαρακτήρα; Η ερώτηση περί της γένεσης της θρησκείας απειλεί την ύπαρξη της θεότητας εν γένει. Η πίστη στην ύπαρξη θεών μπορεί να αποδοθεί σε μια αψυχολογική ανάγκη του ανθρώπου (Κριτίας, Σίσυφος). Η δυνατότητα του αθεϊσμού οδηγεί στην ανάγκη παράθεσης αποδείξεων περί της ύπαρξης της θεότητας, οι οποίες διακρίνονται σε δύο τύπους: Απόδειξη που επικαλείται την παράδοση και την επ’ αυτού συμφωνία των εθνών (Επίκουρος), απόδειξη που στηρίζεται στη φυσική τάξη του κόσμου, η οποία νοείται ως ο αναγκαίος αντίποδας στην αταξία του κόσμου του ανθρώπου.
Λέξεις -κλειδιά
Αριστοτέλης
Creative Commons
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές - CC BY-NC-SA
